ARCHITECTUURTHEORIE: Teksten
DE SOLA-MORALES: FROM CONSTRAST TO ANALOGY
Ignasi de Sola-Morales Rubio: Spaans historicus, Criticus, filosoof en is eventjes praktiserend
architectgeweest als restaurateur van Barcelona paviljoen (Mies van der Rode)
• Theorieën van buitenaf: postmoderne (taal)filosofie, kritische sociologie,..
soms hermetisch/gesloten/sterk filosofisch
• Zuid-Europese naoorlogse architectuur: neorationalisme type, vorm, autonomie, …
• Doet aan ‘critical architecture’
sluit zich aan bij groep rond tijdschrift Oppositions: opgericht door Eisenman
link kritische theorie (Benjamin, Adorno,...), Zuid-Europese (Venetië,..) & Amerikaanse
architectuurtheorie (Cornell,...): Aldo Rossi, Manfredo Tafuri, Colin Rowe, Peter
Eisenman,... - via Oppositions
Interventies in oude gebouwen of in het stedelijke weefsel:
via een interventie wordt de houding van de (nieuwe) architect t.o.v. ‘geschiedenis’ duidelijk: een
toevoeging aan een gebouw is altijd een interpretatie van dat gebouw
Hoe kunnen we daarin anticiperen? Op welke manier kunnen weoude gebouwen
interpreteren en zo nieuwe ingrepen doen?
• geen universele modellen (meer) - zie ook Tafuri’s crisisbegrip - waaruit een eenduidige
esthetische systematiek kan afgeleid worden: architecturale interventies kunnen niet
gebaseerd worden op een permanente doctrine
modernen Gestalt
• betekenis via juxtapositie van vormen / texturen / materialen
Hedendaagse houding ‘difference and repetition’
(jaar 1985) • complexiteit, de wereld is niet zwart-wit, variaties op een
thema, narratieven i.p.v. contrasten, ‘open-endedness’
analogie
de Sola-Morales en de voorbeelden van analogie die hij aanhaalt, breken niet noodzakelijk met
het verleden; de Sola-Morales is tegelijkertijd vriendelijk voor de modernen (relatie met Mies!)
idee van ‘elke generatie heeft eigen aanpak t.o.v. oude gebouwen’ (realistisch historicisme?)
Belangrijke elementen die terugkomen bij de modernistische architecten die hij behandelt (Le
Corbusier, Mies…) : fotomontages
pojecteren beelden van hen in bestaande stadsfoto’s
• zelfde wijze van (re)presentatie + 3x contrast oud – nieuw
• fotomontage geschikt voor contrast: textuur, materiaal, vorm, densiteit, …
• niet noodzakelijk negatief t.o.v. het oude
Friedrichstrasse Berlijn (1918), Ludwig Mies van Alexanderplatz Berlijn (1921), Ludwig Mies
der Rohe van der Rohe
, Plan Voisin (1925), Le Corbusier Plan Berlijn (1928), Ludwig Hilberseimer
Waar komt dat contrast vandaan?
Sola Morales gebruikt Alois Riegl om aan te tonen dat het contrast al bestond voorLe Corbusier en
Mies: Op welke manier gaat hij om met contrast? Waar was hij mee bezig?
Alois Riegl: kunsthistoricus die zich bezig hield met monumentenzorg endie een nogal subjectieve
blik had op kunst en gebouwen moeten vanuit mens naar kijken, vanuit bijna psychologische
houding
“Der moderne Denkmalkultus, sein Wesen, seine Entstebung“(1903)
• fin-de-siècle-denken: ‘einde van de eeuw denken’
• ‘Alteswert’ (Age Value)
(intentioneel-)monumentale waarde
oudheidswaarde : wat oude gebouwen zo
artistieke waarde / kunsthistorische waarde
bijzonder maakt zit in deze 3 elementen
positivistische documentaire waarde
• idee van ouderdom in Alteswert sluit aan bij ervaring van de moderniteit: eigentijdse
gevoeligheid; hangt samen met de sensatie van nieuwheid, juist zoals het contrast Alteswert-
Neuheitswert (vroeg-20ste-eeuwse gevoeligheid)
In oude gebouwen herkennen we iets = psychologische reactie: we voelen op
psychologische manier dat gebouw oud is
ook aandacht voor het nieuwe : belangrijke architecten van Wenen rond 1900 (Wagner,
Loos, Hofmann…) Moderne had een bepaald effect op de bewoners
Modernisme en monumentenzorg: zowel verlichtingsdenken als romantiek
Alois Riegl:
• contrast oud-nieuw is summum van sensatie die aansluit bij het aanvoelen van de eigen tijd