Wat is sociale psychologie?
zaterdag 22 oktober 2022 13:00
Wat is Sociale psychologie?
• Sociale invloed: (kern sociale psychologie) het effect dat woorden, handelingen of
alleen al de aanwezigheid van andere mensen hebben op onze gedachten, gevoelens,
houding of gedrag.
○ Begrijpen door:
Journalisten
Sociale critici
Experten
-> niet wetenschappelijk
○ Omvat gedachten, gevoelens en zichtbare handelingen
○ Meer uitingsvormen dan doel voor overreding (persuatie)
• Sociale psychologie: de wetenschappelijke studie van de manier waarop gedachten,
gevoelens en handelingen van mensen worden beïnvloed door de werkelijke of
ingebeelde aanwezigheid van andere mensen.
○ Direct beinvloed: anderen kunnen je proberen overtuigen
○ Indirect beinvloed: door constante aanwezigheid en overdracht culturele
waarden
• Afkomstig van filosofie want het is beiden in het empirisch gebied
○ Empirisch: kennisverwerving dat gebaseerd is op directe waarnemingen
• Sociaal psychologische experimenten uitvoeren zijn moeilijk en vaar onethisch, daarom
dat er hypotheses worden gesteld
• Construct: manier dat mensen de wereld waarnemen, begrijpen en interpreteren
• Determinant: bepalende factor in ontwikkeling/ toestand
• Versch van andere sociale wetenschappen want nadruk op persoonlijke interpretaties
• Individuele verschillen: aspect van persoonlijkheid dat mensen onderling verschillend
maken
• Mensen zijn vaak niet bewust van de redenen achter hun reacties en gevoelens (Gilbert)
○ Daarom soms dat mensen niet helpen als ze iemand zelfmoord zien plegen
Abraham Biggs voorval -> live uitgezonden
○ Massa zelfmoord Jonestown
Gedrag empirisch en systematisch testen ipv speculaties uit de volksmond
• Verschillende sociale wetenschappen:
○ Sociale wetenschappen: Brede maatschappelijke, economische, politieke en
historische factoren
○ Sociologie: wetten en theorieën over samenlevingen, geen individuen
○ Sociale psychologie: bestudeerd de psychologische processen mensen
gemeenschappelijk hebben die hen vatbaar maken voor sociale invloeden
het individu in een sociale context, en welke algemene wetten of
eigenschappen sociaal gedrag bepalen ongeacht sociale klasse of cultuur
○ Gedragswetenschappen: bestudeerd de karakteristieken dat mensen uniek en
verschillend van anderen maken.
Kracht sociale invloed:
Mensen zijn vatbaar voor de fundamentele attributiefout, de neiging om de rol van eigenschappen te
overschatten en de rol van de situatie te onderschatten bij het bepalen van het gedrag van mensen.
Attributie: oorzaken aan jezelf of anderen hun gedrag toeschrijven en daarover een verklaring vellen
Subjectiviteit van de sociale situatie:
• Behaviorisme: een school in de psychologie die stelt dat om menselijk gedrag te begrijpen, men
alleen de versterkende eigenschappen van de omgeving hoeft te beschouwen.
○ Zonder cognitie, denken, voelen of enig ander "vaag" mentalistisch concept
• Gestaltpsychologie: een school in de psychologie die het belang benadrukt van het bestuderen
van de subjectieve manier waarop objecten verschijnen in de geest van mensen
Psychologie - Bachelor 1 Pagina 1
, van de subjectieve manier waarop objecten verschijnen in de geest van mensen
Ipv het objectieve, fysieke eigenschappen van het object
"het geheel is meer dan de som der delen"
Richten op fenomenologie van waarnemer ipv de alles individueel
□ Fenomenologie: geestelijk intuïtieve beschouwing van dingen, niet door
rationele kennis, maar door de constitutie van de wereld in de geest en het
wezen der dingen te beschrijven
○ Kurt Lewin (grondlegger moderne experimentele sociale psychologie):
"het is belangrijker te waarnemen hoe de mensen de sociale wereld waarnemen,
doorgronden en interpreteren dan het is om de objectieve eigenschappen ervan te
begrijpen."
Past principes van de gestaltpsychologie toe op het sociale gedrag
○ Naïef realisme: neiging te geloven dat jouw standpunt de juiste is (anderen zouden altijd
fout en bevooroordeeld zijn tijdens conflicten)
Menselijke basismotieven:
• Goed voelen over zichzelf/ positief zelfbeeld
○ Positief zelfbeeld: zelfevaluatie van mensen hun eigenwaarde, mate waarin ze zichzelf
als goed, competent en beschaafd vinden
○ Zelfrespect: iemands evaluatie van zijn eigenwaarde (als goed, competent en moreel).
○ Reputatie: zelfrespect is gelinkt aan het hebben van een positieve sociale reputatie
Noodzakelijk voor samenwerking/ overleving
□ Kan leiden tot vervorming van de werkelijkheid, want soms meer aandacht
aan reputatie dan werkelijkheid
• Zo juist mogelijk zijn
○ Sociale cognitie: hoe mensen over zichzelf en de sociale wereld denken
Onze verwachtingen kunnen een fout beeld geven van de realiteit
Sociale psychologie en maatschappelijke problemen:
• Sociale psychologen krijgen hun motivatie van:
○ Nieuwsgierigheid naar onderzoek over het sociale gedrag
○ Noodzaak op sociale problemen op te lossen
• Verschillende klassieke studies dat voortkwamen uit vragen/ bezorgdheden:
• Bystander effect:
○ Bezorgdheid: vrouw werd voor halfuur lang aangevallen terwijl ze stilaan stierf, van de
38 bijstanders heeft niemand haar geholpen. Waarom?
○ Hypothese: persoon is minder geneigd te helpen indien er omstanders zijn.
• Volgzaamheid:
○ Bezorgdheid: Waarom luisterden de Nazi's naar de bevelen van Hitler?
○ Hypothese: wanneer mensen een bevel krijgen van iemand die autoriteit uitstraalt, dan
luisteren ze meestal
○ Stanley Milgram (1933-1984)
○ Onderzoek: Testen hoever de mensen zouden gaan naargelang de bevelen van een
persoon met autoriteit
○ Resultaat: Hangt af van de nabijheid. Hoe dichter de persoon met autoriteit, hoe meer
invloed die heeft.
○ Onderzoek 2: Stanford prison experiment
○ Hypothese: Toewijzing van een rol van bewaker of gevangen heeft effect op het gedrag
○ Resultaat: Vroegtijdige stopzetting van experiment (de sociale situatie te sterk beleefd)!
Psychologie - Bachelor 1 Pagina 2
, Hoe vormen we indrukken van mensen, vormen we
oordelen, en nemen we beslissingen? Denken we daar
hard over na?
zaterdag 22 oktober 2022 13:01
• Sociale denker:
• Sociale cognitie: Studie van hoe mensen informatie selecteren, interpreteren en
gebruiken om een oordeel te vellen over zichzelf en de sociale wereld.
• Op de automatische piloot/ denken: Inspanningsarm denken
○ Zonder inspanning
○ Spontaan
○ Onbewust
○ Impliciet
○ Traag lerend
• Gecontroleerde Sociale Cognitie: Denken met hoge inspanning
○ Met inspanning
○ Intentioneel
○ Bewust
○ Expliciet
○ Snel lerend
• Automatische piloot: Inspanningsarm denken:
• Gebruik van mentale shortcuts om de ontvangen info te vereenvoudigen
• Automatisch denken: denken dat onbewust, onbedoeld, onwillekeurig en moeiteloos is
• Veel onbewuste processen in onze hersenen:
○ Praten tijdens wandelen
○ Fietsen (als je het al kan, niet tijdens het leren ervan)
○ Tanden poetsen (hoe het vasthouden etc)
• Schema's:
○ Mentale structuren die mensen gebruiken om hun kennis over de sociale wereld
te organiseren rond thema's of onderwerpen
○ Scripts: schema's over specifieke situaties, of beschrijving van hoe zo'n
gebeurtenis verloopt
○ Schema's beïnvloeden welke informatie we opmerken, waarover we nadenken en
die we onthouden
○ Schema's over:
Mensen
□ Wat je over hen weet
□ Sociale handelingen/ tekens (zwaaien, …)
Onszelf
□ Hoe reageer ik in bepaalde situatie
□ Ochtendritueel
Sociale rollen
□ Persoon achter de balie
□ Leerling
□ …
Evenementen/ gebeurtenissen
□ Eerste schooldag (hoe verloopt die)
Groepen (stereotypes)
○ Schema's als filter: informatie die er niet mee overeenstemt uitsluiten.
Gewoonlijk letten we alleen op informatie die in overeenstemming is met het
schema.
Vb: 3 stoelen over met verschillende kleuren, je filtert de kleur weg want
dat heeft geen invloed op keuze.
Om deze reden zijn getuigenissen onbetrouwbaar, want mensen denken in
stereotypes
○ Schema's als hulp om geheugen te ordenen
Verhaal opnieuw vertellen -> nieuwe details toegevoegd
Geheugen voegt nieuwe details toe => valse herinneringen/ drastische
effecten (piazza experiment)
□ Kinderen onder leeftijd van 3 jaar quasi geen geheugen
□ Korte psychologische interventie verdubbeld het % dat mensen
Psychologie - Bachelor 1 Pagina 1