Resume
Samenvatting Studie Van Het Sociaal Werk
- Établissement
- Hogeschool Gent (HoGent)
Samenvatting van de hoorcolleges Studie Van Het Sociaal Werk.
[Montrer plus]
Aperçu du contenu
STUDIE VAN HET SOCIAAL WERKSociaal werk
SCHOOLJAAR 2022-2023
,Inhoud
Inleiding in het sociaal werk.............................................................................................................................................. 6
1. Sociaal werk: 3 dimensies ......................................................................................................................................... 6
Sociaal werk in Vlaanderen en internationaal. ............................................................................................................. 7
Enkele feiten: ................................................................................................................................................................ 7
2. Sociaal werk als sociale praktijk ................................................................................................................................ 8
3. Wat is sociaal werk.................................................................................................................................................... 8
3.1. De Internationale definitie van 2000 ................................................................................................................ 8
3.2. De nieuwe globale definitie van 2014............................................................................................................... 9
3.3. Van 2000 naar 2014 ........................................................................................................................................ 10
Waarom SW? .......................................................................................................................................................... 10
Hoe gaat het sociaal werk dat bereiken?................................................................................................................ 10
Wat doet sociaal werk?........................................................................................................................................... 11
Nieuwe nadrukken : ................................................................................................................................................ 11
Geleid door welke principes?.................................................................................................................................. 11
Sociale interventie / tussenkomen / engageren ..................................................................................................... 12
Wat leren we uit de definities? ............................................................................................................................... 12
4. Het DNA van sociaal werk in vijf krachtlijnen ......................................................................................................... 12
4.1. Politiserend werken: sociaal werk als democratische praktijk ....................................................................... 13
4.2. Nabijheid ......................................................................................................................................................... 13
4.3. Proceslogica .................................................................................................................................................... 13
4.4. Generalistisch werken..................................................................................................................................... 14
4.5. Verbindend werken......................................................................................................................................... 14
Een geschiedenis van het SW: van de oudheid tot WO1 ................................................................................................ 15
1. Inleiding: waarom geschiedenis……? ...................................................................................................................... 15
1.1. Bronnen van de geschiedenis ......................................................................................................................... 16
1.2. Accenten in de geschiedenis ........................................................................................................................... 16
1.3. Twee blikvelden .............................................................................................................................................. 16
2. De geschiedenis van het sociaal werk..................................................................................................................... 17
2.1. De oudheid (+/- van 750 voor Christus tot 500 na Christus) .......................................................................... 17
2.2. De oudheid 2: de (laat)Romeinse samenleving (+/- van 300 – 500 na Christus) ............................................ 17
2.3. De Middeleeuwen (Van 500 – 1500 na Christus)............................................................................................ 18
2.4. De nieuwe tijden: Renaissance en de verlichting (van 1500 – 1800 na Christus) .......................................... 18
2.5. Vanaf het midden van de 19 eeuw tot WO II (1850 – 1940/45)..................................................................... 19
2.5.1. De sociale kwestie ................................................................................................................................... 19
2.5.2. Ontstaan van een professie .................................................................................................................... 21
De geschiedenis van het sociaal werk: van het interbellum tot het heden.................................................................... 22
1. De opbouw van de verzorgingsstaat (1945-1980) .................................................................................................. 22
1
, 1.1. Sociale bescherming wereldwijd .................................................................................................................... 22
1.2. 4 doelstellingen van de overheidsinterventies: ............................................................................................. 23
2. Vier basisinstrumenten van die verzorgingsstaat ................................................................................................... 24
2.1. De sociale zekerheid ....................................................................................................................................... 24
De klassieke sociale zekerheid (werknemers) bevat 7 takken:............................................................................... 24
2.2. De sociale bijstand .......................................................................................................................................... 24
2.3. Sociale voorzieningen ..................................................................................................................................... 25
2.4. Sociale rechten ................................................................................................................................................ 26
3. Ideologische fundamenten van de verzorgingsstaat worden................................................................................. 26
3.1. Rechtvaardigheid ............................................................................................................................................ 26
3.2. Verzekeringsprincipe en solidariteit ............................................................................................................... 27
3.3. Het mensenrechtenparadigma en sociaal werk ............................................................................................. 27
Selectief versus universeel ...................................................................................................................................... 27
Negatieve versus positieve probleemformulering ................................................................................................. 28
Van een zakelijke technische benadering naar normatief ...................................................................................... 28
4. De ombouw van de verzorgingsstaat (1980/90) naar een actieve welvaartsstaat (heden) ................................... 28
4.6. Kritieken op verzorgingsstaat ......................................................................................................................... 28
4.7. Activering als oplossing: .................................................................................................................................. 29
Drie invullingen van activering: ............................................................................................................................... 29
Activering als reactie op afhankelijkheid = dominante invulling ............................................................................ 29
5. Van de middeleeuwen tot vandaag en terug.......................................................................................................... 30
5.1. Gunstkarakter ................................................................................................................................................. 30
5.2. Verzekeringskarakter ...................................................................................................................................... 30
5.3. Rechtskarakter ................................................................................................................................................ 30
5.4. Samen…..leven / onder druk rechtendenken en activering ........................................................................... 30
Spanningsvelden in sociaal werk .................................................................................................................................... 31
1. Inleiding ................................................................................................................................................................... 31
2. Professionalisering van het sociaal werk ................................................................................................................ 32
2.1. Technische professionalisering ....................................................................................................................... 32
2.2. Normatieve professionalisering ...................................................................................................................... 32
2.3. Professionalisering van het sociaal werk ........................................................................................................ 32
3. Spanningsvelden ..................................................................................................................................................... 33
3.1. Spanning individu – samenleving .................................................................................................................... 33
3.2. Spanning beheersing – emancipatie ............................................................................................................... 34
3.3. Spanningsvelden hangen samen..................................................................................................................... 36
4. Spanningsvelden hangen samen............................................................................................................................. 36
5. Stellingen anders bekeken ...................................................................................................................................... 37
Handelingsdimensies in sociaal werk: drie basismethodieken ....................................................................................... 38
2
, Vorige keer in… ........................................................................................................................................................... 38
1. Methoden, methodieken en methodisch werken .................................................................................................. 38
2. Basismethodieken ................................................................................................................................................... 39
2.1. Drie basismethodieken ................................................................................................................................... 39
2.2. Social case work .............................................................................................................................................. 40
Ontstaan.................................................................................................................................................................. 40
Basiskenmerken social case work (zorghouding + 4 stappen) ................................................................................ 40
Evolutie in 3 fasen ................................................................................................................................................... 41
2.3. Social group work............................................................................................................................................ 41
Ontstaan.................................................................................................................................................................. 41
Basiskenmerken ...................................................................................................................................................... 41
Stromingen en vormen ........................................................................................................................................... 41
2.4. Community work (samenlevingsopbouw) ...................................................................................................... 42
Ontstaan.................................................................................................................................................................. 42
Basiskenmerken ...................................................................................................................................................... 42
Stromingen en vormen ........................................................................................................................................... 43
3. Besluit...................................................................................................................................................................... 44
Deelbesluiten deel 1: wat is het sociaal werk? ............................................................................................................... 44
1. Sociaal werk op de brug tussen mens en samenleving .......................................................................................... 44
2. Sociaal werk als sociaal construct ........................................................................................................................... 45
3. De 3 dimensies van het scoiaal werk doorheen deze bachelor sociaal werk aan HoGent ..................................... 45
3.1. Sociaal werk als werkveld ............................................................................................................................... 45
3.2. Sociaal werk als beroep .................................................................................................................................. 47
3.3. Sociaal werk als wetenschap........................................................................................................................... 48
Sociale probleemdefiniëring ........................................................................................................................................... 49
1. Sociale interventies ................................................................................................................................................. 49
1.1. Sociale interventies ......................................................................................................................................... 50
1.2. Samenvattend: ................................................................................................................................................ 50
2. Proces van probleemdefiniëring ............................................................................................................................. 51
2.1. constructie van een probleem naar een sociaal probleem: .......................................................................... 51
2.2. Constructie van een sociaal probleem tot en door een sociale interventie ................................................... 51
3. Kwadrantenschema van Vranken (= voorbeeld SW theorie).................................................................................. 52
3.1. Extra duiding micro/meso/macro ................................................................................................................... 52
3.2. Een voorbeeld: armoede................................................................................................................................. 52
Verklaringen op micro-niveau................................................................................................................................. 53
Verklaringen op mesoniveau .................................................................................................................................. 53
Verklaringen op macroniveau ................................................................................................................................. 54
3.3. Oefening EXAMEN zeggen bij welk schema van Vranken het past ................................................................ 55
3
, 3.4. Probleem: spijbelen- betalen van boetes ....................................................................................................... 55
Paradigmatische achtergronden die het sociaal werk voeden (PAYNE)......................................................................... 55
1. De hoofdindeling noemt Payne theorieën. ............................................................................................................ 55
1.1. Individueel –reformistische benadering ......................................................................................................... 56
1.2. Reflexief – therapeutische benadering ........................................................................................................... 56
1.3. Sociaal – collectivistische benadering ............................................................................................................. 56
2. Theorieën van Payne............................................................................................................................................... 57
3. Individueel – reformistische benadering ................................................................................................................ 58
3.1. Verschillende perspectieven binnen de individueel –reformistische benadering ......................................... 58
3.2. Casus ............................................................................................................................................................... 60
4. Reflexief-therapeutische benadering ..................................................................................................................... 62
Sociale constructietheorieën .................................................................................................................................. 62
Kernideeën: ............................................................................................................................................................. 62
4.1. Casus ............................................................................................................................................................... 63
5. Sociaal – collectivistische benadering ..................................................................................................................... 64
5.1. Verschillende perspectieven binnen de sociaal – collectivistische benadering ............................................. 64
Radicaal sociaal werk .............................................................................................................................................. 64
Kritisch sociaal werk ................................................................................................................................................ 65
Feministische perspectieven ................................................................................................................................... 65
Empowerment en advocacy.................................................................................................................................... 65
5.2. Casus ............................................................................................................................................................... 66
Actuele ontwikkelingen .................................................................................................................................................. 67
1. Vermaatschappelijking............................................................................................................................................ 67
1.1. Historische achtergrond.................................................................................................................................. 67
1.2. Vermaatschappelijking van de zorg: begripsbepaling .................................................................................... 68
1.3. Vermaatschappelijking van de zorg: doelen ................................................................................................... 69
1.4. Sociaal-politiek referentiekader...................................................................................................................... 69
1.5. Uitdagingen ..................................................................................................................................................... 69
1.6. Kritieken .......................................................................................................................................................... 70
2. Vermarkting ............................................................................................................................................................ 71
2.1. Begripsbepaling............................................................................................................................................... 71
2.2. Sociaal-politiek kader ...................................................................................................................................... 72
2.3. Kritieken .......................................................................................................................................................... 72
3. Bureaucratisering .................................................................................................................................................... 73
3.1. Begripsbepaling............................................................................................................................................... 73
3.2. Sociaal-politieke referentiekaders .................................................................................................................. 73
3.3. Kritieken .......................................................................................................................................................... 74
Gastcollege sociaal werk en duurzaamheid .................................................................................................................... 75
4
,1. Wie ben ik?.............................................................................................................................................................. 75
2. Centrale vraag ......................................................................................................................................................... 75
2.1. Waarom zou het sociaal werk rond duurzaamheid moeten werken? ........................................................... 75
2.2. Wat is een sociaal rechtvaardige transitie? .................................................................................................... 75
2.3. Heeft het sociaal werk een rol te spelen?....................................................................................................... 78
Actuele ontwikkeling: transnationaal sociaal werk. ....................................................................................................... 80
1. Introductie: grensoverstijgend sociaal werk ........................................................................................................... 80
2. Sociaal werk: verankerd in een transnationale realiteit ......................................................................................... 80
2.1. Basisbegrippen ................................................................................................................................................ 80
3. Sociaal werk als grensoverschrijdend beroep......................................................................................................... 82
Een historisch perspectief. .......................................................................................................................................... 82
4. Kritieken op de term Internationaal sociaal werk .................................................................................................. 82
4.1. Methodologsch nationalisme ......................................................................................................................... 82
4.2. Transnationaal sociaal werk............................................................................................................................ 83
5
, Studie van het sociaal werk
Inleiding in het sociaal werk
Advertentie van de jaren 50 met trotse verwijzing naar het
staatsdiploma. Dit diploma werd toen uitgereikt door ministerie
van justitie. Sinds 1952 uitgereikt door het departement
onderwijs.
1. Sociaal werk: 3 dimensies
EXAMEN: geef de 3 dimensies / invalshoeken
1. Als werkveld: Focus op opdeling/organisatie van het sociaal werk in sociale voorzieningen (bv jongeren, ouderen,
culturele minderheden… → boek: sociale kaart)
2. Als beroep: Focus op (gediplomeerde) sociaal werker. Wat moet ik doen binnen een organisatie?
3. Als wetenschap: Focus op de wetenschappelijke studie van sociale interventie
• Ten aanzien van wie wordt er geïntervenieerd?
o Sociaal werker gaat tussenkomen / interveniëren in het leven van mensen → die tussenkomsten
gaat over de wetenschap van sociaal werk. We gaan interventies bestuderen en theorie ervan leren
→ om het welzijn van mensen te gaan verhogen!
• Wanneer wordt er geïntervenieerd?
o Bij ene doelgroep heel veel tussenkomen, bij andere niet → wrm? Vroeger werd hier niet
tussengekomen en nu wel
• Hoe wordt er geïntervenieerd?
• Op welke gronden?
Bv spijbelen: tot 1970 was spijbelen geen probleem, hierna wel en nog 1 van de ergste mogelijk → spijbelpolitie →
→ van waar verandert? Heeft te maken met de overschakeling naar de kennis economie: de economie die uit arbeid
kwam (bv steenkoolmijnen) werd in Vlaanderen niet meer gedaan (alles gesloten) en we zijn overgeschakeld naar
een hoog technologische kennis maatschappij (bv farmaceutische middelen) → DUS hooggeschoolde mensen nodig!
Overheid heeft er baat bij dat mensen werken voor belastingen (13,…%), consumeren, technologische vooruitgang,
criminaliteit/opstanden tegengaan (sociale cohesie creëren → solidariteit ontwikkelen door waarden en normen
lanceren, een vlag maken, volksliederen, munteenheid…)…
EXAMEN: we leggen het accent op handelingswetenschap
Dit opleidingsonderdeel legt het accent op sociaal werk als wetenschap → Handelingswetenschap!
6
,Sociaal werk in Vlaanderen en internationaal.
Internationaal wordt de term sociaal werk meer gangbaar wordt ipv maatschappelijk assistent.
Dit verdwijnt omdat we internationaal meer met elkaar samenwerken.
Enkele feiten:
• +/- 100 jaar
• Vrouwen en sociaal werk
• Internationaal wijd verspreid beroep
• Hoeveel zijn er (in Vlaanderen ?): ong 40 000 SW, 33 000 vrouwen
• Waar vinden we ze? In veel organisaties
• Hoeveel verdienen ze? Ong 1 700 netto in de maand
Grondleggers van SW
• Jane Addams: grondlegger basismethodiek: groepswerk
• Mary Richmond: grondlegger BM: individueel maatschappelijk werk
• Alice Salomon: impact SW in Vlaanderen
• Maria Baers: CVP(?) coördinator
• Gerda De Bock: directrice van stedelijk instituut voor sociale studies (voorloper opleiding
nu)
Vrouwen en SW: is ontstaan door vrouwen, door burgervrouwen die van rijke komaf waren,
maar ook door caritas (katholieke instellingen waar vrouwen, andere vrouwen wilden helpen)
Meer mannen nodig omdat hoe heterogener de SWer is, hoe meer representatief het is voor de cliënt (soms grotere
connecties van man op man dan van man op vrouw)
7
,2. Sociaal werk als sociale praktijk
• Een beroep, een werkveld, een wetenschap met een eigen kennisgeheel maakt dat sociaal werk ook wel als
een sociale praktijk te typeren valt.
• Sociaal werk bril = eigen taal, eigen spelregels, vaardigheden en competenties.
• Wie mee wil doen met het sociaal werk moet de sociaal werktaal leren met de vaardigheden en
competenties.
• Vb Spijbelen
o Beroep: zal sociaal werker zelfde doen als criminoloog? Sociaal werker zal anders kijken dan een
criminoloog, een psycholoog, een onderwijskundige…
o Werkveld: naar welke werkvelden kan het probleem?
o Wetenschap: hoe gaan wetenschappen om met problemen?
3. Wat is sociaal werk
Op zoek naar een definitie van sociaal werk:
• De internationale definitie van SW (2000)
• De globale definitie van SW (2014)
3.1. De Internationale definitie van 2000
“The social work profession promotes social change, problem solving in human relationships and the empowerment
and liberation of people to enhance wellbeing. Utilising theories of human behaviour and social systems, social work
intervenes at the points where people interact with their environments. Principles of human rights and social justice
are fundamental to social work.” IFSW, 2012
= Internationale Federatie van Maatschappelijk Werkers
“De sociaal werker bevordert sociale verandering, probleemoplossingen in intermenselijke relaties, ‘empowerment’
en bevrijding van mensen met het oog op het bevorderen van hun welzijn. Door gebruik te maken van theorieën over
menselijk gedrag en sociale systemen intervenieert sociaal werk daar waar mensen met hun omgeving in interactie
treden. Mensenrechten en sociale rechtvaardigheid zijn in het sociaal werk essentieel.”
→SWers interveniëren / komen tussen in het leven van mensen om het welzijn te bevorderen
• Kernconcept van sociaal werk in 2000?
• INTERVENTIES: kan begrepen worden op twee verschillende manieren d.w.z. als
o Sociale interventie: SW als expert die van buitenaf een oplossing voorstelt. Technische
professionalisering.
▪ Technische professionalisering: Swer treedt op als expert die van buitenaf een oplossing
voorstelt
▪ Een probleem komt binnen bv spijbelen: je gaat de kennis, methodieken,
gesprekstechnieken bovenhalen om de cliënt terug naar school te krijgen → je stelt de
problematiek / probleem definitie niet in vraag
→ De dingen goed doen
8
, o Tussenkomen in sociale probleemsituatie: SW heeft geen expertenrol. Wel dialoog tussen partijen
en aandacht voor de context en historiciteit.
Normatieve professionalisering.
▪ Verband met sociale probleemdefiniëring: Probleem – sociaal probleem – interventie (zie
verder tijdens de lessen deel 2 wat doet het sociaal werk)
▪ Verband met sociaal werk als handelingswetenschap
▪ Normatieve professionalisering: je gaat de problematiek bevragen, ‘hoe komt dat je spijbelt,
dat je niet meer naar school gaat…’ → je krijgt een verhaal van de cliënt, mss andere
problemen in de thuissituatie… → in dialoog gaan met cliënt, oog hebben voor de context
van de cliënt op macroniveau (ruimere samenleving).
→Wat zijn de goede dingen doen? Wat is goed handelen?
Houdt verband met sociale probleem definiëring: voor wie is dit een probleem? Hoe komt dit
tot stand in de samenleving? Een probleem in de samenleving → een groep / individu zit
gekneld met een probleem
Bv pedofilie binnen katholieke kerk: men heeft dit als samenleving niet gezien → een sociaal
probleem ontstaat of evolueert als een deel van de samenleving zien dat een groep /
individu een probleem heeft
Heeft de maken met wie macht heeft in de samenleving! Machtonderdrukking maakt dat
mensen niet spreken. Door het afbrokkelen van de macht van de kerk, zijn mensen beginnen
spreken en heeft men gezien dat er zaken gebeurt zijn die niet kunnen. De katholieke kerk
heeft ook een fonds opgericht voor schade vergoeding.
Interventie: de samenleving vindt het de moeite om voor de groep die een sociaal probleem
heeft, tussen te komen
Zelfde met de insulinemoorden in rusthuizen, partnergeweld, oudergeweld…
Hoe kan je detecteren dat er mensen in noodsituaties zitten? Nabij zijn, bevragen… vaak zijn
het Swers die de noden in de samenleving zien en signaleren
3.2. De nieuwe globale definitie van 2014
“Social work is a practice-based profession and an academic discipline that promotes social change and
development, social cohesion, and the empowerment and liberation of people. Principles of social justice, human
rights, collective responsibility and respect for diversities are central to social work. Underpinned by theories of
social work, social sciences, humanities and indigenous knowledge, social work engages people and structures to
address life challenges and enhance wellbeing.”
“Sociaal werk is een praktijkgebaseerd beroep én een academische discipline die sociale verandering en sociale
ontwikkeling promoot, evenals sociale cohesie en de empowerment en bevrijding van mensen. Principes van sociale
rechtvaardigheid, mensenrechten, collectieve verantwoordelijkheid en respect voor diversiteiten staan centraal in
het sociaal werk. Onderbouwd door theorieën van sociaal werk, de sociale en de humane wetenschappen en door
lokale kennis, engageert sociaal werk mensen en structuren om de uitdagingen van het leven aan te gaan en het
WELZIJN te verhogen.”
9
Les avantages d'acheter des résumés chez Stuvia:
Qualité garantie par les avis des clients
Les clients de Stuvia ont évalués plus de 700 000 résumés. C'est comme ça que vous savez que vous achetez les meilleurs documents.
L’achat facile et rapide
Vous pouvez payer rapidement avec iDeal, carte de crédit ou Stuvia-crédit pour les résumés. Il n'y a pas d'adhésion nécessaire.
Focus sur l’essentiel
Vos camarades écrivent eux-mêmes les notes d’étude, c’est pourquoi les documents sont toujours fiables et à jour. Cela garantit que vous arrivez rapidement au coeur du matériel.
Foire aux questions
Qu'est-ce que j'obtiens en achetant ce document ?
Vous obtenez un PDF, disponible immédiatement après votre achat. Le document acheté est accessible à tout moment, n'importe où et indéfiniment via votre profil.
Garantie de remboursement : comment ça marche ?
Notre garantie de satisfaction garantit que vous trouverez toujours un document d'étude qui vous convient. Vous remplissez un formulaire et notre équipe du service client s'occupe du reste.
Auprès de qui est-ce que j'achète ce résumé ?
Stuvia est une place de marché. Alors, vous n'achetez donc pas ce document chez nous, mais auprès du vendeur trog0405. Stuvia facilite les paiements au vendeur.
Est-ce que j'aurai un abonnement?
Non, vous n'achetez ce résumé que pour €5,99. Vous n'êtes lié à rien après votre achat.
Peut-on faire confiance à Stuvia ?
4.6 étoiles sur Google & Trustpilot (+1000 avis)
52510 résumés ont été vendus ces 30 derniers jours
Fondée en 2010, la référence pour acheter des résumés depuis déjà 14 ans