Notes de cours
Geschiedenis van het publiekrecht 1ste jaar
- Établissement
- Katholieke Universiteit Brussel (KUB)
Samenvatting tot Amerikaanse revolutie.
[Montrer plus]
Aperçu du contenu
(CHRONOLOGIE VRAAG OP EXAMEN) 2022-2023GESCHIEDENIS VAN HET PUBLIEKRECHT
DE CRISIS VAN DE RESPUBLICA CHRISTIANA EN DE OPKOMST VAN DE SOEVEREINE STAAT (C.1500-
1661)
1. Laatmiddeleeuwse politieke en juridische orde
1517 Maarten Luther zal zijn 95 stellingen aan de deur van de kerk in wittenberg ophangen
en daar de hele christelijke eenheid zal ondergraven. (Startpunt van de reformatie; einde
van de middeleeuwen)
Twee andere momenten zijn gezien als het startpunt van de reformatie namelijk de val van
Constantinopel, ontdekking van Amerika door Christopher Columbus.
Waarom deze kaart? We staan hier aan de vooravond van echte staatsvorming in Europa.
Hier zien we een grote versnippering aan gebieden. Duitsland is bijna niet herkenbaar. Dat is
een typisch element van de juridische en politieke orde van de middeleeuwen (die
versnippering).
1
, (CHRONOLOGIE VRAAG OP EXAMEN) 2022-2023
Die politieke en juridische orde bestaat uit drie verschillende delen. We hebben een
piramidale structuur met aan de top die keizer en paus. Daaronder vinden we een aantal
relatieve centrale staat, relatief centraal omdat het gezag van de staat was veel minder sterk
dan in de 19de eeuw.
In Engeland ontstaat er een andere rechtstraditie is ontstaan, namelijk de common law.
Omdat de Engelse koning had het romeins recht niet nodig om aan staatsvorming te doen.
Helemaal anders dan in Frankrijk waar romeins echt wordt gebruikt als een manier om
eenheid te brengen in de diversiteit van het gewoonterecht.
In Engeland hadden ze dat niet nodig omdat de koning genoeg gezag had om te zeggen dat
die gewoonteregels zouden gelden voor heel het rijk. Common law gaat dus ontstaan als een
rechtssysteem gestuurd door een centrale koning (ondenkbaar in een regio als Frankrijk en
duiste gebieden)
Op ons tweede niveau vinden we Aragon en Castilië dit is geen toeval. De ontdekking van
Amerika is ook gestuurd door Castilië dus geen toeval.
Op het derde niveau zien we een aantal grote heerlijkheden. Graafschap Vlaanderen
bijvoorbeeld. Die vielen niet samen met de nationale staten de we vandaag kennen maar
oefenden wel op hun eigen niveau rechtsmacht uit. Hoewel de roomse keizer en de paus
aanspraken maakten over een bepaalde jurisdictie die overkoepelend was voor heel
christelijke Europa, dat al die verschillende niveaus op hun eigen manier ook recht gaan
spreken. Oefende jurisdictie in bijvoorbeeld middel en kleine strafzaken.
Op het niveau van de heerlijkheden had je rechtbanken die jurisdictie hadden losstaande
van het koninklijk gezag.
Relatieve hiërarchie, omdat die juridische macht versnipperd is.
2. Politieke desintegratie na val West-Romeinse rijk
Waarom die juridische macht zo versnipperd is te wijten aan het proces van politieke
desintegratie dat start na de val het West-Romeinse.
Val van het West-Romeinse rijk in 476. Dat val had niet tot gevolg dat heel het romeinse rijk
verdween, Oost-Romeinse rijk bleef nog bestaan tot 1453. Byzantium en de hoofdstad
Constantinopel was beschouwd als oninneembaar. (Daarom was het een erg evenement,
politieke trauma voor Europa) vandaag weten we dat de val van de West-Romeinse rijk
misschien te wijten is aan een militaire desintegratie.
De ottomanen zullen WRR aanvallen. De Arabisch islamitisch kalifaat zal zich vestigen in het
ORR in Byzantium.
Het westen valt uit elkaar in verschillende christelijke vorstendommen die geregeerd werden
door die barbaarse Germaanse stammen. Geleidelijk aan zijn daar ook andere
2
, (CHRONOLOGIE VRAAG OP EXAMEN) 2022-2023
staatsstructuren ontstaan met belangrijke dynastieën. Namelijk de franken met dynastie van
de Karolingers is het belangrijkste voor ons.
Karel de grote (747-814) die in 800 de keizerskroon inneemt. Dat idee van de romeinse
keizerskroon voor iets dat symbolisch staat als universele macht blijft bestaan bij KdG in de
Europese politieke bewustzijn.
Deze politiebewustzijn van universele macht wordt gebruikt door KdG en zal zich laten
kronen in Aachen in 800. (Stoel van KdG in Aachen nog altijd te bezoeken)
KdG zijn opvolger, zijn zoon Lodewijk de Vrome (778-840), zal door het systeem van
erfdeling ervoor zorgen dat niet de oudste zoon over alles gaat erven. Maar zal het rijk
verdeeld worden tussen de drie zonen. De Frankische rijk wordt dan opgesplitst in 843 met
het verdrag van Verdun. Dat verdrag laat ontstaan de huidige verdeling tussen de Duitse
gebieden, Frankrijk en de Nederlanden.
Nu zien we die versnippering en KdG die deze versnippering wil veranderen in een eenheid,
maar zal het hem niet lukken.
Deze versnippering zet zich dus door in de 9de en 10de eeuw met belangrijke invasies van de
Vikingen. Ze zijn de meest bekende die plundertochten organiseerde eerst naar Engeland
maar dan ook in west Europa en zijn grenzen. Dat zorgde voor een verdere versnippering
van het staatsgezag.
Waarom? Omdat dat koninklijk gezag niet sterk genoeg was om op een dergelijke schaal een
verdediging te organiseren.
Die verschillende lokale vorsten gingen hun eigen verdediging organiseren. Eigen leger
samenstellen om gebied en volk te verdedigen.
In de 10de en 11de eeuw hebben we een gedeeltelijk herstel van het centraal gezag en komt
een einde aan deze invasies.
a) Feodaliteit
Er zijn ook een aantal juridische structuren die ervoor gaan zorgen dat die macht
versnipperd zal worden. Namelijk die feodaliteit.
Er ontstaan heel veel misverstanden met dat feodaliteit. (Niet hetzelfde als
standenmaatschappij dus de twee niet met elkaar verwarren)
De feodaliteit staat ook los van het heerlijk stelsel dat een manier is om onze economie te
laten draaien en te organiseren, terwijl feodaliteit een politiek systeem is.
Het concept, de naam feodaliteit, zal pas vanaf de 19de eeuw gebruikt worden. Het is dus
een moderne term.
3
, (CHRONOLOGIE VRAAG OP EXAMEN) 2022-2023
De feodaliteit is gebaseerd op een contract tussen de leenheer en de leenman. Dat is van
oud-Germaanse oorsprong, gebaseerd op een combinatie van 2 verschillende contracten.
(Commendatio en beneficium/feodum)
Het eerste Germaanse contract is de commendatio, een belofte van trouw aan een hogere
beschermheer.
Het tweede contract is het beneficium, is een verbintenis waarbij men een goed geeft aan
een andere persoon voor de duur van zijn of haar leven. In het feodale contract zien we een
combinatie van de twee.
De leenman belooft trouw en dienstbaarheid aan de leenheer en in de ruil daarvoor krijgt de
leenman een goed van de leenheer voor de duur van zijn leven. (Er zijn verschillende
verplichtingen die we nu gaan zien)
Dat systeem wordt interessant in 11de -13de eeuw wanneer het hoogtepunt van de feodaliteit
optreedt. Dit is interessant voor centralisatiepogingen. We zien hier dat de feodaliteit zal
intreden onder de Karolingers. (Ietsje vroeger dan de 11 de eeuw) De Karolingers zitten in een
situatie van totale juridisch en statelijke versnippering. Maar dat wil niet zeggen dat zij niet
bloot worden gesteld aan externe bedreigingen. Ook hen worden bedreigd door oorlog en
hadden nood aan een militair apparaat. Om dat militaire apparaat te creëren moesten zij
aan feodaliteit doen.
Zij hadden dat belofte van commendatio daarin had je ook een militaire verplichting dat
vervat zat. Men moest niet enkel trouw blijven en dienstbaarheid toonde aan je leenheer, je
moest ook gedurende een bepaalde periode militaire dienst leveren aan je leenheer.
Het was voor de Karolingers een manier om een leger te bouwen. Wie creëert een feodaal
contract had je dat militaire dienst die vervat was.
Waarom hebben de Karolingers dat zo complex gemaakt met een belofte van trouw,
militaire licht en dan een beneficium waarbij je een grond geeft aan iemand.
Die mensen die aan de militaire dienst onderhavig waren, probeerden ervan af te geraken
omdat het vaak heel grote last veroorzaakte (economisch en fysiek), en om daarvan af te
geraken gebruikte zij ook de feodaliteit om dan via een andere leenheer aan die dienstplicht
te ontsnappen. In aanspraak met die andere leenheer zal hij afspreken met die leenheer dat
hij die militaire dienst afkopen, wel trouw en dienstbaarheid.
Die Karolingisch zien dat gebeuren en besluiten om zelf die feodale contracten af te sluiten
en zal die leenman toch die militaire dienst respecteren en in ruil daarvoor krijg je een
beneficium dat groter is dan dat van je andere leenheer.
Het gevolg voor onze arme leenman is dat hij soms een dubbele militaire dienstplicht dat hij
moest respecteren. Namelijk voor zijn oorspronkelijke leenheer en zijn Karolingische
4
Les avantages d'acheter des résumés chez Stuvia:
Qualité garantie par les avis des clients
Les clients de Stuvia ont évalués plus de 700 000 résumés. C'est comme ça que vous savez que vous achetez les meilleurs documents.
L’achat facile et rapide
Vous pouvez payer rapidement avec iDeal, carte de crédit ou Stuvia-crédit pour les résumés. Il n'y a pas d'adhésion nécessaire.
Focus sur l’essentiel
Vos camarades écrivent eux-mêmes les notes d’étude, c’est pourquoi les documents sont toujours fiables et à jour. Cela garantit que vous arrivez rapidement au coeur du matériel.
Foire aux questions
Qu'est-ce que j'obtiens en achetant ce document ?
Vous obtenez un PDF, disponible immédiatement après votre achat. Le document acheté est accessible à tout moment, n'importe où et indéfiniment via votre profil.
Garantie de remboursement : comment ça marche ?
Notre garantie de satisfaction garantit que vous trouverez toujours un document d'étude qui vous convient. Vous remplissez un formulaire et notre équipe du service client s'occupe du reste.
Auprès de qui est-ce que j'achète ce résumé ?
Stuvia est une place de marché. Alors, vous n'achetez donc pas ce document chez nous, mais auprès du vendeur imannori8. Stuvia facilite les paiements au vendeur.
Est-ce que j'aurai un abonnement?
Non, vous n'achetez ce résumé que pour €7,89. Vous n'êtes lié à rien après votre achat.
Peut-on faire confiance à Stuvia ?
4.6 étoiles sur Google & Trustpilot (+1000 avis)
75323 résumés ont été vendus ces 30 derniers jours
Fondée en 2010, la référence pour acheter des résumés depuis déjà 14 ans