Resume
Samenvatting Inleiding tot de Kunstwetenschappen - VOLLEDIG
- Établissement
- Vrije Universiteit Brussel (VUB)
Volledige samenvatting van Inleiding tot de Kunstwetenschappen: lesnotities en slides met bijgevoegde kunstwerken.
[Montrer plus]
Aperçu du contenu
Sofie Vandermarliere BA2 Geschiedenis1. Inleiding Kunstwetenschappen
Kunstwerk
1. Gemaakt & gezien op specifieke plaats & tijd: context veranderd bij de 3
actoren van kunst!!
2. Artefact (objectgericht)
3. Materiële conditie en fysieke kenmerken
1. Observatie: met blote oog, soms geholpen door licht en vergrootglas
OF natuurwetenschappelijke technieken (infraroodstalen..)
2. Beschrijving
1. Materiaal & techniek:
1. Tweedimensionaal: tekenen, mozaïek, schilderen
2. Driedimensionaal: sculptuur, plastiek, brons
3. Overige: film, fotografie..
2. Geschiedenis / provenance van het kunstwerk (= van waar
komt het?)
1. Kleur- & herkomsttekens of merken
2. Conditie / bewaartoestand:
1. Verandering door ouder worden: bv craquelure =
kleine barstjes in paneel
2. Verandering door menselijke ingreep
1. Overschilderen, formaat aanpassen,
transfer paneel → doek, herstellingen
4. Vorm- en stijlanalyse
1. Bepaalde vormkenmerken dominant in bepaalde stijl, die soms
tijdsbepaald is, maar meestal retrospectief bepaald → vaak stijl
erna bepaald door formalisten
2. Elke productie bepaald door geest van tijdperk = Zeitgeist
1. Determinisme: kritiek, maar handig om te beschrijving
3. lineair ↔ schilderachtig / picturaal (= contour)
1
, Sofie Vandermarliere BA2 Geschiedenis
4. vlakke ↔ diepe vorm
5. gesloten ↔ open vorm
6. meervoudig ↔ eenheid
7. helder ↔ diffuus
5. Iconografie
1. = beelden beschrijven: wat zie je? wat stelt het voor, wat betekent
het?
2. → via teksten & context: symbolische betekenis zoeken (bv. wie is
Jezus?)
6. Het kunstwerk in relatie tot andere objecten
1. Voorbereidende studies
2. Beeldtradities
1. Zelfde onderwerp, maar anders afgebeeld
3. Kopieën
1. ≠ vervalsing: wordt niet als origineel verkocht
2. na roof: kopie van een kopie maken
4. Vervalsingen
7. Datering en auteurschap
1. Niet alle schilders dateren & signeren
2. Signaturen veranderen & worden vervalst (bij kopieën: prenten
kunnen gedrukt worden..)
3. → materiaal-technische technieken: dateren (bv dendrochronologie)
Kunstenaar
• Gegevens over kunstenaar
o Geboortedatum / sterfdatum / plaats
o Opleiding, milieu, studiereizen, migraties
o Persoonlijke / professionele netwerken
o Werksituatie: atelier, leerlingen?
o Confessionele gezindheid (geloof)
o Fysieke / mentale conditie kunstenaar
• Primaire bronnen
o Archiefbronnen (ambachtsregisters, wijkboeken..) , egodocumenten
(memoires, brieven, dagboeken)
• Secundaire bronnen
o Biografie, monografie, online databases
Toeschouwer
1. Historische toeschouwer
1. Context heel belangrijk
2
, Sofie Vandermarliere BA2 Geschiedenis
2. Functie werk in die tijd? Vaak in opdracht → richtlijnen /
contracten (pas 16e eeuw: open markten in Antwerpen)
3. Oorspronkelijke locatie?
4. Wat beoogt men met het werk? Status, decoratie, devotie…
2. Latere toeschouwer
1. Kunstliefhebber (eigenaar, museumbezoeker, handelaar) /
onderzoeker / schrijver…
2. Andere visie / invalshoek
Wat is Historiografie van de kunstwetenschappen?
• Geesteswetenschappen: producten uit de menselijke geest: symbolen
& tekens maken
o Kennis - betekenis
o Beschrijving - interpretatie (periode? verklaring in context?)
o Hermeneutisch: teksten / tekens interpreteren
• 3 periodes
o Ancien Regime: religie, humanisme, verlichting: wet niet € door
staat (tot 1789)
o Modernisme: nationalisme, liberalisme, socialisme: wet € door
staat → Duitse universiteiten ontstaan (19-20e eeuw)
o (Post) postmodernisme: einde grote verhalen: trauma wo2 →
alles in twijfel & invloed geesteswetenschappen
• De wetenschappelijke revolutie
o Humanisme: goede vertalingen KO
o Drukkunst (boeken & prenten) → betere verspreidingen →
natuurkennis
o Ontdekking van onbekende werelden → nieuwe dingen: niet in
Bijbel / KO: eerste realisatie: niet alle kennis daarin?
o Hervormingen Christendom (reformatie, contrareformatie)
o Empirisch onderzoek (KO) & wiskunde (Arabië): verbonden
o Experimentatie: kunstenaars belangrijk: kennis materiaal:
geleerden (bv kwaliteiten edelstenen)
o Groot aantal informatie & kennis: tastbare informatie! ipv bewijs
van god
▪ → Visuele kennis / argumentatie: niet meer uit teksten
o Wetenschap enorm verbonden: koraal lijkt op aders → medicijn
tegen bloedziektes (tekens zoeken op symbolische manier)
• Verlichting & moderniteit (1700-1800)
o Wetenschappelijk onderzoek: academies & genootschappen
▪ Wetenschap → rijke mensen ipv ambachtslieden
o Ordening & specialisatie
▪ Homo universalis → classificatie
3
,Sofie Vandermarliere BA2 Geschiedenis
▪ Hiërarchie tussen verschillende kunsten & wetenschappen
o Kant: Object & subject: wat kan ik weten?
▪ synthese rationalisme & empirisme: empirie gestuurd door
ratio
▪ wel universele categorieën: niet gebonden aan cultuur /
taal (Verlichting)
o Hegel: Duits idealisme
▪ Basis kunst als wetenschap
▪ Geist = aanvulling ratio Kant: menselijke wil / ervaring /
samenleving van belang
▪ Marx → kritiek op samenleving
• Moderniteit 1800-1950
o Onderzoeksuniversiteiten: door staat €
o Historiciteit: historisch bepaald: menselijke geschiedenis
verklaart veranderingen in de kunst
▪ Cultuur = plaats & tijd gebonden → nationalisme
o Dilemma’s
▪ Twijfel vooruitgangsgeloof & doel geschiedenis
▪ Massamaatschappij: massa = deel samenleving → dreiging
voor elite: “onvoorspelbaar” → sociologie & psychologie
ontstaat
▪ Onbewuste / irrationele: Freud
▪ WO2: onbewuste / irrationele: beschadigd door fascisme:
wetenschap is bekritiseerd in nazi-Duitsland
o Ontstaan geesteswetenschappen
• Postmodernisme eind jaren 50 - 70
o Kunstgeschiedenis & Geschiedenis van de
geschiedschrijving komen op: einde van grote verhalen
o Bestaat de waarheid? Bestaat een waarheid?: Veel twijfel!
o Reactie op grote positivistische verhaal van het modernisme
▪ Deconstructie & analyse grote verhalen
▪ Analyse van het eigen verhaal
o Hobsbawm: Postmodernisme = ontkenning & radicaal
relativisme…
o Nieuwe turns
• Waarom Vasari?
o Vasari’s werk als kantelpunt: begin kunstgeschiedenis
schrijven
▪ Voor Vasari: wel aantal geschriften over kunst
▪ Na Vasari: teleologische kunstgeschiedschrijving met stijl
& biografie als norm → tot 20e eeuw!!
• Wanneer begint kunstgeschiedschrijving?
4
,Sofie Vandermarliere BA2 Geschiedenis
o Wanneer ontstaat kunst? Prehistorie?
o Wanneer wordt er over kunst geschreven? Ekphrasis:
beschrijving van objecten?
o Wat is de norm voor kunstgeschiedschrijving? Uitgegeven boek?
Unif discipline nodig?
• Iedere geschiedenis is een interpretatie
o Neutrale geschiedenis = onbestaand
o Geschiedschrijving → altijd bepaalde lezing van feiten
o Kunstgeschiedenis: element van vertaling
▪ Communicatie over beeldtaal
▪ Hoe communiceer je in taal over beeldtaal wanneer er een
hermeneutisch probleem is?
• Theoretisch kader
o Elke geschiedenis wordt geschreven binnen kader (humanisme,
verlichting, postmodernisme, …)
o Bepaalt norm: kwaliteiten kunst meten → paradigma’s:
vooronderstellingen, vaak onuitgesproken
o Afhangend van context waarin auteur opgroeit
• Kunsttheorie
o ‘Kunst’ an sich is niets
▪ Materialiteit van kunst an sich weinig waarde
▪ → van waar komt waarde & wat is de waarde? financieel,
sociaal, emotioneel…
o Betekenis < context (vaak intellectueel)
▪ Intellectuele context: verwachtingspatroon historische
toeschouwer: wat verwachten mensen te zien & wanneer
wijkt artiest af?
▪ Voldoende? Historisch, sociaal, politiek kader??
▪ Intellectueel model van de mensen = hoe toen over kunst
gedacht werd
o Definitie van kunst?
▪ Hiërarchie tussen kunstvormen
▪ ≠ tussen verschillende tijdvakken / regio’s
o Kunst ↔ kitsch? bepaald door eigen kader
o Verschillende vormen mix
• Methodologie (methodenleer)
o = studie van wetenschappelijke methodes:
▪ Kennis verwerven
▪ Inzicht verwerven
o Hoe kennis verwerven?
o Hermeneutisch probleem
▪ Historische benadering → klassieke kunstgeschiedenis
▪ Inzicht ontbreekt & eindigt bij kennis
5
, Sofie Vandermarliere BA2 Geschiedenis
▪ Theoretische benadering → hypothese → begrip & inzicht
▪ Vaak los van de feiten & theoretische, abstracte
constructie
2. Van Plinius tot Van Mander
Oudheid
• Griekse Oudheid
o Filosofie
o Retorica
• Romeinse Oudheid
o Filosofie
o Retorica
o Plinius de Oudere: Naturalis Historia
o Paradox: groot belang & interesse kunst ↔ geen coherente theorie
over kunst
• Natuur afbeelding: getrouwe nabootsing
o Weinig theorie / tekst over kunst
o Mimesis = natuur zo getrouw mogelijk nabootsen
o Aisthesis = zintuigen / gevoel
▪ Plato: empirisch < ideeën = echte wereld: kunstwerk =
benadering schaduwen: tegen kunst, maar weet er veel van
o 2 soorten beeldende kunst
▪ Gelijkenissen: juiste kleuren & verhoudingen
▪ Fantasierijke imitaties: optische illusies = bedrog: niet echte
wereld
• Proportieleer: schoonheid = symmetrie
o Vitruvius: symmetrie = harmonie tussen delen in het werk
o Héél populair
• Retorica = kunst van de welsprekendheid → begrippen toepassen op
beeldende kunst
o Argumentatie: verhaal vertellen
o Taalbeheersing: verhaal overbrengen: levendig vertellen
o Decorum: juiste motieven volgens natuur / traditie
o Ekphrasis: beschrijving van objecten
o Allegorie: metaforen
o Ut Pictura Poesis: zoals de poëzie is, is de schilderkunst
(beeldende kunst hoger niveau)
o → Romeinse auteurs nemen ideeën over
• Plinius Senoir
6
Les avantages d'acheter des résumés chez Stuvia:
Qualité garantie par les avis des clients
Les clients de Stuvia ont évalués plus de 700 000 résumés. C'est comme ça que vous savez que vous achetez les meilleurs documents.
L’achat facile et rapide
Vous pouvez payer rapidement avec iDeal, carte de crédit ou Stuvia-crédit pour les résumés. Il n'y a pas d'adhésion nécessaire.
Focus sur l’essentiel
Vos camarades écrivent eux-mêmes les notes d’étude, c’est pourquoi les documents sont toujours fiables et à jour. Cela garantit que vous arrivez rapidement au coeur du matériel.
Foire aux questions
Qu'est-ce que j'obtiens en achetant ce document ?
Vous obtenez un PDF, disponible immédiatement après votre achat. Le document acheté est accessible à tout moment, n'importe où et indéfiniment via votre profil.
Garantie de remboursement : comment ça marche ?
Notre garantie de satisfaction garantit que vous trouverez toujours un document d'étude qui vous convient. Vous remplissez un formulaire et notre équipe du service client s'occupe du reste.
Auprès de qui est-ce que j'achète ce résumé ?
Stuvia est une place de marché. Alors, vous n'achetez donc pas ce document chez nous, mais auprès du vendeur sofie7. Stuvia facilite les paiements au vendeur.
Est-ce que j'aurai un abonnement?
Non, vous n'achetez ce résumé que pour €9,99. Vous n'êtes lié à rien après votre achat.
Peut-on faire confiance à Stuvia ?
4.6 étoiles sur Google & Trustpilot (+1000 avis)
48298 résumés ont été vendus ces 30 derniers jours
Fondée en 2010, la référence pour acheter des résumés depuis déjà 15 ans