Muziek
Hoofdstuk 1: Muziek in de kleuterklas
1.1 De muzikale omgeving van de kleuter
Kinderen komen al van jongs af aan in contact met muziek.
In de voorschoolse periode
Ouders die liedjes zingen, het horen van muziek op de radio en de
televisie, in contact komen met speelgoed die muziek maakt en het
zelf experimenteren met hun eigen stem.
Vanaf de schooltijd
De juf dompelt het kind onder in de muziekwereld. Ze zorgt voor een
ruim aanbod aan muzikale activiteiten: zingen, instrument bespelen,
luisteren naar muziek, muziek lezen en noteren, muziek ontwerpen,
bewegen op muziek … en zorgt ervoor dat de kinderen kennismaken
met de verschillende klankbronnen en stijlen muziek.
De kleuter experimenteert.
Kinderen worden geboren met een natuurlijke gevoeligheid voor
muziek. Die bezitten ze bovendien ook al tijdens de zwangerschap.
1.2 Kleuterkenmerken
Om muziek op een optimale manier bij de kleuter te brengen, moeten
we rekening houden met de algemene kenmerken van een kleuter.
We bekijken ze eens van dichterbij:
Fantasie o Fantasie hoort bij de leefwereld van een
kleuter.
o Fantasie niet corrigeren.
o Ideaal middel voor kleuters om muziek
te begrijpen.
, Bijvoorbeeld:
Beweeg als een slak bij trage muziek
Beweeg als een haas bij vlugge muziek
Maak je zo groot als een olifant bij luide
muziek
Maak je zo klein als een muisje bij stille
muziek
Sta stil als een standbeeld als de
muziek niet klinkt
We zijn slangen en kronkelen door de
ruimte bij lange klanken
Spelenderwijs leren en o Kleuters leren al spelend, ze ontdekken
experimenteren door van alles uit te proberen (met
verschillende zintuigen).
Bijvoorbeeld:
Ze ontdekken al spelend de wereld van
muziek en klank.
o Wat kinderen zelf ontdekken,
onthouden ze beter.
o Leerkracht biedt de juiste materialen,
de juiste omgeving en de juiste
‘spelregels’.
De kleuterleidster als o Jonge kinderen zijn visueel ingesteld, ze
voorbeeld begrijpen nog niet alle woorden. Door
het te ‘zien’ en terug te koppelen naar
het verbale gaan ze het meer gaan
begrijpen.
Juf heeft een belangrijke taak. De juf
toont voor en doet mee (gekoppeld aan
het verbale). Hierdoor gaan de kinderen
de instructie begrijpen, het
nadoen/meedoen en onthouden.
Egocentrische of sociale o Verschil tussen jongere en oudere
ontwikkeling kleuters:
Jongste kleuters: egocentrisch, op
zichzelf gericht.
Oudere kleuters: sociaal, ook gericht op
anderen.
o Juf blijft belangrijke factor in verband
met nabootsgedrag.
,Een kleuter zit niet stil o Kinderen hebben van nature drang naar
beweging.
Heel vaak koppelen we beweging aan
muziek. Als kleuters muziek horen
willen ze namelijk dansen/bewegen.
Daar maken we gebruik van,
bijvoorbeeld:
Spring op de korte klanken van de
muziek rond als een kangoeroe.
o De juf heeft opnieuw een
voorbeeldfunctie.
Kleuterzappen: de o Kleuters kunnen zich maar voor een
concentratie is op bepaalde tijd concentreren op een
activiteit. Daar houden we natuurlijk
rekening mee tijdens de activiteiten
muziek.
Jongste kleuters: maximum 10 – 15
minuten.
Oudste kleuters: maximum 20 minuten.
o Gebruik veel afwisseling aan muzikale
werkvormen binnen één activiteit.
Bijvoorbeeld: bij het luisteren naar
muziek; bewegen op muziek, tekenen
op muziek, gewoon luisteren naar
muziek, met ritmestokjes meespelen op
het luisterfragment, …
Herhaling o Kleuters houden van herhaling.
Bijvoorbeeld: vragen telkens naar
hetzelfde liedje, verhaaltje, filmpje …
Het geeft hen een gevoel van
geborgenheid, veiligheid, herkenning.
o Herhaling = niet altijd letterlijk voor de
kleuters. Vaak ontdekken ze telkens
nieuwe elementen.
Muziek als kleuteruurwerk o Kleuters hebben weinig tijdsbesef, ze
kunnen geen kloklezen.
Door muziek in te schakelen wordt de
dagindeling/weekindeling heel wat
duidelijker voor de kinderen.
Bijvoorbeeld:
, Liedje over de dagen van de week,
liedje bij het opruimen, liedje ’s
ochtends/ ’s middags/ ’s namiddags,
liedje bij het eten van een koek …
= functionele liederen.
Nieuwsgierige kleuters: o Kinderen zijn van nature erg
kijkruimte nieuwsgierig en observeren heel graag.
o Veel klassikale muzische activiteiten,
maar soms is het handig om in kleinere
groepjes te werken.
Gevolg is dan natuurlijk dat de kleuters
die (nog) niet aan de beurt zijn erg
nieuwsgierig zijn en een kijkje willen
komen nemen. Voorzie extra ruimte
voor die kinderen en laat ze op een
bankje zitten.
Kan door de andere kinderen gezien
worden als publiek waarvoor ze moeten
spelen.
1.3 Muziek en de algemene ontwikkeling
Met muziek in de kleuterklas willen we natuurlijk werken aan de
algemene ontwikkeling van de kleuters. We bekijken eens op welk
vlakken muziek de algemene ontwikkeling kan stimuleren:
Ontwikkeling in de o Gebruik maken van de omgeving bij het maken
omgeving van muziek.
Bijvoorbeeld: klanken nabootsen uit het verkeer
of de natuur, liedjes over het weer of de familie
…
Sociale ontwikkeling o Bij het maken van muziek komen we in
interactie met anderen en werken we aan de
sociale vaardigheden.
Bijvoorbeeld: samen zingen, samen bewegen op
muziek, wachten tot het jouw beurt is …
Emotionele o Tijdens muzikale activiteiten herkennen en
ontwikkeling drukken kleuters hun gevoelens (speels) uit.
Bijvoorbeeld:
Boze muziek klinkt hard, Vrolijke muziek klink
vlug,
