Hoofdstuk 1
Wat is wetenschap?
Science is afgeleid van het Latijnse woord “Scientia” wat staat voor kennis.
Maar het opbouwen van kennis is geen wetenschap!
Definitie wetenschap:
Wetenschap is een systematisch gebeuren waarbij er kennis wordt opgebouwd en wordt
georganiseerd onder de vorm van testbare verklaringen en voorspellingen.
Wat zijn de verschillende methodes om kennis op te
bouwen?
In de biomedische wetenschappen (en andere) zijn er verschillende wetenschappelijke methodes
voor kennis op te bouwen zoals:
Testbare hypotheses
Gecontroleerde experimenten
Wetenschappelijke communicatie
Voorbeeld: Als je een klas neemt en je die splits in twee met naar een helft 20 en naar de andere zeg
je trek je plan en als je het resultaat van de twee vergelijkt op het einde van het jaar. Op dat moment
heb je een experiment gemaakt en dat wordt dan wetenschap. Het onderwijssysteem werkt niet
op die manier, maar de kennis van toen is eigenlijk geen wetenschap, was dus geen
wetenschappelijke methode.
Een geen gecontroleerde experiment is bijvoorbeeld: een bioloog die een veldwaarneming doet en
doet het in een verkeerde plaats zonder rekening te houden van externe factoren zoals bv auto’s..
Hoe kan je kennis organiseren?
Kennis kan georganiseerd worden op verschillende manieren bijvoorbeeld tabellen, databanken,
wetenschappelijke literatuur
Darwin heeft de evolutietheorie ontwikkeld zonder de kennis van het bestaan van genen en
eiwitten en moleculen en nog geen enkel moleculair experiment heeft zijn theorie
tegengesproken
(manier van het onderzoek = verzamelen, waarnemen, interpreteren) EN KENNIS
RAPPORTEREN!
,Wat betekent dit evolutioair gezien?
De mens is een zoogdier. De mens is maar recent dominant aanwezig.
De mens heeft nu grote impact op zijn omgeving en dat beïnvloedt onderzoek
Metabolisme in de mens en de bacteriën is gedeeltelijk het zelfde
Oude systemen zijn nodig voor overleving zijn nog steeds
aanwezig (dit vergemakkelijkt onderzoek! Gebruik modellen):
Metabolisme – van voeding tot energie
DNA-verdubbeling (DNA dezelfde 4 basen)
Gekoppeld aan celdeling
Overschrijving (RNA dezelfde 4 basen)
Vertaling (eiwitten dezelfde 20 aminozuren)
...
Meer-celligen: Communicatie tussen cellen is jonger
Sociaal gedrag van de zoogdieren is oud en ouder dan het ontstaan van de mens en die is deels
genetisch bepaald deels aangeleerd.
Evolutief gezien is de periode van 300.000 VC tot 1900 NC meer bepalend voor de mens dan de
laatste 100 jaar (ondanks 20 jaar social media).
, Zijn er verschillende wetenschapsgroeperingen?
De natuurwetenschappen (β)
Wiskunde, fysica, scheikunde, biologie, geografie, geologie, …
Enkel wiskunde is exact de anderen streven naar exactheid.
De cultuurwetenschappen onderverdeelt in de gedragswetenschappen γ en de
geesteswetenschappen α
Sociologie, psychologie, criminologie, taalwetenschappen, …
Maar er bestaat natuurlijk ook overlapping of raaklakken binnen 1 wetenschap
De biomedische wetenschappen is een stem opleiding, een opleiding tussen β en γ
Het is een combinatie tussen de natuurwetenschappen (fysica, wiskunde en chemie) maar het
heeft ook grote raakvlakken met de sociale wetenschappen (psychologie, sociologie,
criminologie en economie)
Een kwantitatieve moleculaire techniek (PCR) die in het fundamenteel onderzoek ontwikkeld
werd, wordt op een gestandaardiseerde manier gebruikt om in een patiëntpopulatie een
klinische waarneming te doen in een grootschalige vergelijking. je gebruikt dus verschillende
wetenschappelijke gebieden zoals moleculaire biologie, metrologie, statistiek..
Wat is de impact van de wetenschap?
1. De motor van de industriële evolutie (de gloeilamp, de stoommachine van watt)
2. De motor van de geneeskunde (de ontwikkeling van vaccins, antibiotica)
3. De digitale revolutie (de communicatie is veranderd tegenover 20 jaar geleden)
Maar weinig wetenschappelijke ontwikkelingen zijn direct commercialiseerbaar en ook niet alle
wetenschappelijke ontdekkingen zijn goed. Denk maar aan zenuwgassen, de atoombom
Internationale context van biomedische wetenschappen
Iedereen gebruikt de wetenschappelijke methode gebaseerd op empirisme (Westers) en wiskunde
(Hellenistisch/Arabisch)
Maar de lokaal noden zijn verschillend:
Tropische ziekten: Ebola (Afrika) versus COVID (wereldwijd) prevalentie van overerfbare
ziekten. Ebola was alleen in Afrika en is er dus nog steeds geen goede vaccin maar covid was
een wereldwijde probleem daarom snelle vaccin.
Nemaline myopathy: incidentie 1/50.000, 1/5.000 Amish populatie
Tay-Sacchs disease: incidentie US 1/320.000, 1/3.500 Askenazi Joodse gemeenschap
En omgevingsvariabelen kunnen sterk verschillen:
Benelux: laatste gerapporteerde dodelijke adderbeet in 1946
India: dood door slangenbeten geschat op 35,000–50,000 per jaar!
, Relatie tussen de maatschappij en wetenschap
De wetenschap botst soms op ethische of morele grenzen
(de commerciële factor speelt van groot belang bijvoorbeeld het al dan niet gebruiken van een
patent op het covid-19 vaccin)
De GGO’s (= genetisch gemodificeerde organismen) het klonen voor therapeutisch gebruik of
designerbaby’s (genetica van embryo veranderen om bepaalde ziektes niet te laten krijgen).
Wetenschap evolueert: life science is ‘technology driven’. Maatschappij heeft invloed op onderzeoek:
commerciele producten verkopen
Soms kan wetenschap heel snel gaan maar waarom?
Dit komt omdat er voor sommige onderzoeken tijd wordt vrijgemaakt.
De wetenschap evolueert
De wetenschap evolueert door dat er steeds meer vermarkting en translationeel onderzoek wordt
gedaan -> de moderne wetenschapper heeft oog voor toepassingen maar de fundamentele
wetenschap blijft nodig, wetenschap blijft waarneming gebleven en moet niet altijd toepasbaar te
zijn (bv: het verband waarnemen dat er bij homoseksuelen meer necrofilie dan bij heteroseksuelen)
“We weten meer dan vorig jaar daardoor kunnen we meer dan vorig jaar” “we kunnen meer dan
vorig jaar dus we weten meer dan vorig jaar”
Internationale context van de biomedische
wetenschappen
Iedereen gebruikt de wetenschappelijke methode dat gebaseerd is op het westerse empirisme en
het Arabische/ Hellenistische wiskunde
De noden op verschillende plaatsten zijn verschillend per plaats, op bepaalde plaatsen hebben ze
meer nood aan een medicijn dan op een andere plaats.
In Afrika zijn er bijvoorbeeld tropische ziekten, in de Amish populatie vindt men vaak nemaline
myopathie terug.
De omgevingsfactoren kunnen ook invloed hebben op het ontstaan van doden of ziekten.
De laatste gerapporteerde dodelijke adderbeet in de BENELUX was in 1946 in tegenstelling tot
India waar er 35 000-50 000 doden vallen per jaar
Multidisciplinair
Sir Isaac Newton 1642 – 1726 Engelse natuurkundige,
wiskundige, astronoom, natuurfilosoof, alchemist, officieel
muntmeester en theoloog 7 hoofdkleuren
Jean-Paul Marat 1743 – 1793 Franse arts, natuurkundige,
sociaal filosoof, journalist en politicus 3 hoofdkleuren
Rudolf Ludwig Carl Virchow 1821 – 1902 Duitse arts,
antropoloog, etnoloog en politicus
James Dewey Watson 1928 Amerikaanse moleculair bioloog
Jean-Jacques Cassiman 1943 – 2022 Belgische professor in de
menselijke genetica
Specialist
