ECONOMIE
HOOFDSTUK 1: WAT IS ECONOMIE
INLEIDING
Niveaus van de overheid
- Lokaal
- Provinciaal (Carl Decaluwé: gouverneur West- Vlaanderen)
o POM= Provinciale ontwikkelingsmaatschappij
- Regionaal (Jan Jambon) 26sept 2022: septemberverklaring: beslissingen nemen
- Nationaal/ federaal (Alexander De Croo) 2e dinsdag van oktober: beleidsverklaring/ state of the union:
terugkijken wat er gebeurd is en wat er nog zal moeten gebeuren
- Internationaal
Wat is economie
- Iedereen heeft ermee te maken
- Het draait allemaal om keuzes maken en kiezen
Waarom moet men kiezen?
- Economisch probleem
o Vele behoeften, wensen Beperkte, schaarse middelen/ budget is beperkt
- Oplossing: prioriteiten stellen, kiezen is verliezen
Wie kiest?
- Iedereen: verdeelt in 3 categorieën
o Consument: streeft naar nutsmaximalisatie/ de grootste voldoening volgens behoefte
o Producent: streeft naar winst(maximalisatie)
o Overheid: streeft naar welvaartsmaximalisatie politieke keuzes vb.: energie aanpak
o De gewone mens: VB: student moet beslissen over hoe ze hun tijd verdelen tussen studeren voor
vakken en ontspanning. Na studie beslissen om al dan niet een bijkomend jaar opleiding te
volgen. Als ze willen gaan werken, moeten ze beslissen waar te solliciteren enz.
- Bedrijfsleiders: moeten regelmatig beslissingen nemen met betrekking tot aanwervingen, investeringen,
het vaststellen van de prijzen voor hun producten,…
- Beleidsmakers: denken na over de aanwending van de middelen naargelang van de prioriteiten.
Wat is het belang van economie?
- Bijdrage tot het nemen van betere beslissingen
- Kennis van economie helpt om de problemen van de wereld beter te begrijpen
Centrale banken
- ECB = Europese centrale bank (hoofdzetel: Frankfurt in Duitsland) Laatste jaarverslag NBB 2021:
- NBB = Nationale Belgische bank (hoofdzetel: Brussel) economische prestatie van België in 2021
- Lokale banken: ING, KBC, …
Belgische overheden
- Startbel = het nationaal instituut voor de statistiek
- Planbureau = voorspellingen in verband met de Belgische economie (gevestigd in Brussel)
o Vb.: inflatie voor september 2022
, o Vb.: inflatie voorspellen voor 2023
o Vb.: voorspelling economische groei 2023
- KMI = koninklijk Meteorologisch Instituut (gevestigd in Ukkel)
- FOD= Federale overheidsdienst financiën
BEL20
- BEL20: Belangrijkste bedrijven van België: moeten er altijd 20 zijn
o Vb.: KBC, Telenet, Colruyt, AB- indev (brouwerij van Stella gevestigd in Leuven), Proximus
o Cijfer dat dagelijks wordt berekend prestatie van de Belgische economie want die 20 bedrijven
zijn representatief
- Multinational= bedrijf dat op aantal plaatsen in de wereld aanwezig is (vb.: AB- indev)
- L&H verhaal spreektechnologie: uiteindelijk failliet door fraude (veel mensen hadden hierin aandelen)
- BBP (bruto binnenlands product): is de welvaartsindicator die de levensstandaard van een
- land meet/bepaalt.
- De 3 P’s: Profit, People, Planet (iets over kunnen vertellen)
- People manager: iemand die kan omgaan met mensen
Hoe verklaart men het gedrag van vakbonden en werkgevers tijdens loonbehandeling?
Tafel van overleg
o Vakbonden: werknemers organisaties
ACV: christelijk vakbond (groene kleur)
ABBV: socialistisch vakbond (rode kleur)
ACLVB: liberale vakbond (blauwe kleur)
o Werkgeversorganisaties
VBO: verbond van de Belgische ondernemingen (meest algemene)
Boerenbond (specifiek voor landbouwers)
UNIZO: (specifiek voor zelfstandige ondernemers)
Waarom gaat het in veel voormalige Oostbloklanden minder goed dan voor de transitie naar een
markteconomie?
IJzeren gordijn: landen die erachter lagen (Polen, Tsjechië, Roemenië, …) hebben overschakeling
gemaakt van centraal geleide economie naar gemengde economie
België: gemengde economie= samenwerking tussen burger/ bedrijven en de overheid
Bemoeizieke overheid= bemoeid meer en meer met burger/ bedrijven
Wat zijn de gevolgen van globalisering?
Globalisering= België heeft contact met de rest van de wereld
o Vb.: trams worden gemaakt in Spanje
Producenten laten hun producten maken in lageloonlanden om kosten in te perken
Welke effecten kan men verwachten wanneer economisch sectoren (telecommunicatie, goederenvervoer,
per spoor, elektriciteitsmarkten) worden geliberaliseerd?
Liberalisatie = vrijmaking van telecommarkt = concurrentie is toegelaten (EU)
Vroeger: enkel proximus monopolie (enige aanbieder) prijs daalt
Wij hebben een open economie = veel invoer & veel uitvoer (kun je zien in de havens, luchthavens ook in de
bedrijven)
, Liberalisering = vrijmaking van de markt, er is concurrentie toegelaten, concurrentie MOET
Telecommunicatie: vroeger enkel Proximus, nu ook Telenet, Orange,… - Elektriciteitsmarkten: nu
verschillende merken (Luminus, Electrabel,…) die ons elektriciteit aanbieden maar is nog steeds duur
door de distributiekosten die hoog liggen.
Het goederenvervoer per spoor: vroeger enkel NMBS, maar nu zijn er spoorwegoperatoren die mogen
rijden op het Belgische spoornetwerk (Deutsche Baan, sncf frais, Lineas)
Welke effecten kan men verwachten wanneer economische sectoren (telecommunicatie,
het goederenvervoer per spoor, elektriciteitsmarkten) worden geliberaliseerd?
Meer concurrentie waardoor de prijzen worden gedrukt en de dienstverlening op een hoger niveau
moet.
HET ECONOMISCH PROBLEEM
MENSELIJKE EN MAATSCHAPPELIJKE BEHOEFTEN
Piramide van maslow 1
1: luxe behoeften: vb: cruise rond de wereld
3: basisbehoeften: vb: drank, eten, kledij, huis, … 3
- Behoefte verwijst naar het aanvoelen van een tekort en naar het verlangen om dat tekort aan te vullen
o Omvat meer dan basisbehoeften
o Niet enkel betrekking op materiële goederen maar ook op immateriële goederen (geneeskunde)
o Kunnen zowel van individuele als collectieve aard zijn (vb. nationale veiligheid en orde)
- De rangorde en de intensiteit van de behoeften zijn verschillend tussen personen en veranderen in de tijd
en naargelang de omstandigheden
o Vb. behoefte aan water in warm weer
- De economie spreekt zich niet uit over de waarde van de behoeften vb. sigaret
SCHAARSE MIDDELEN EN DE NOODZAAK KIEZEN
Economische goederen (99%) prijs (heeft allemaal een prijs)
tegenhanger- Water (Spa, Evian,…)
- Onderwijs
Vrije goederen (1%) gratis
- Zuivere lucht
- Zuiver water (uit riviertje)
Moet een bedrijf meer middelen inzetten om de lokale markt te verruimen of daarentegen de aandacht richten
op export?
Ja, ze kunnen bijna niet anders. Vb. agristo: 90% export & 10% lokale markt
Heel veel bedrijven leven van de export
Het belang van de jaarlijkse begroting
Ten slotte kampt ook de overheid met schaarste problemen en moeten ook daar moeilijke keuzes worden
gemaakt. Het kan maatschappelijk erg verdedigbaar zijn meer middelen te besteden aan onderwijs,
milieubeleid, betere mobiliteit, veiligheid, cultuur,… Maar de budgettaire mogelijkheden zijn beperkt.
Jaarlijkse begroting = raming van de verwachte inkomsten en uitgaven voor het volgende jaar
Begrotingscontrole: Europa kijkt mee over onze schouder
