Resume
Samenvatting Deontologie
- Cours
- Deontologie
- Établissement
- Universiteit Antwerpen (UA)
De samenvatting bevat de slides die professor Stefan Rutten gebruikt heeft tijdens de les, aangevuld met mijn lesnotities.
[Montrer plus]
Vendeur
S'abonner
Aperçu du contenu
Academiejaar2022 - 2023
Samenvatting Deontologie
Eerste master in de Rechten
1
,Les 1 06/10
HOOFDSTUK I: INLEIDING
AFDELING 1. DEONTOLOGIE EN TUCHTRECHT
§1 DEFINITIE
Klassieke omschrijving van deontologie
“het geheel van gedragsregels, zowel geschreven als ongeschreven, die de professionele
verplichtingen uitmaken die rusten op diegenen die behoren tot een bepaalde beroepsgroep en die
zowel betrekking hebben op hun interne verhoudingen als op hun verhouding met derden, in het
licht van de finaliteit van het betrokken beroep”
Voorbeelden
Codex deontologie van de Vlaamse balies waarbij het gaat om korte wetsbepalingen +
bepalingen die heel veel zijn onderverdeeld
Notaris hebben een hele beknopte Deontologische code
Voor gerechtsdeurwaarders al veel pogingen geweest om de bepalingen in een gedragscode
te gieten maar nooit gelukt. Is er een deontologische code voor gerechtsdeurwaarders? Nee.
Wat voor een gerechtsdeurwaarder niet kan, is eigenlijk allemaal ongeschreven en dus
redelijk beperkt.
§2 KRITIEK OP DEZE DEFINITIE EN BEGRIPSAFBAKENING
DEONTOLOGIE = de geschreven of ongeschreven regelen die erover waken dat de jurist zijn functie
op een maatschappelijk verantwoorde wijze vervult en die hoofdzakelijk betrekking hebben op de
verhouding tussen de jurist en de rechtszoekende, rekening houdende met het algemeen belang (cfr.
“professional responsibility”). Deze regelen vindt men terug in verschillende rechtstakken.
“het moet omdat het hoort”
Deontologische regelen zijn enkel voorbehouden voor de beroepsbeoefenaar die zijn functie op
maatschappelijk verantwoorde wijze vervult. Interne verhoudingen zijn irrelevant, deontologie heeft
hier dus betrekking op de beroepsbeoefenaar en cliënt of rechtszoekende. Gaat over professional
responsibility, het maatschappelijk verantwoord uitoefenen van een bepaald beroep
Deontologische regels vind je terug in gedragscodes, of andere wetgevende instrumenten
Voorbeelden
Het beroepsgeheim wordt tuchtrechtelijk en strafrechtelijk gesanctioneerd
Het verbod voor magistraten, griffiers, … om betwiste rechten en rechtsvorderingen te
kopen. Het wordt niet aanvaard om als magistraat te gaan speculeren op betwiste
rechtsvorderingen
Op voorhand afspreken dat cliënt enkel vergoeding verschuldigd zal zijn als u bepaalde
prestaties behaalt, raakt de openbare orde en is dus verboden. Het is in het belang van de
cliënt dat de advocaat voluit kan gaan en daarvoor niet gehinderd wordt door derden of
andere cliënten
DISCIPLINAIRE REGELEN = regelen die ertoe strekken de interne cohesie of het aanzien van het
beroep naar buiten toe te handhaven
“het moet omdat het moet”
2
,Disciplinaire regelen strekken ertoe om het aanzien van het beroep naar buiten toe te waarborgen.
Zijn vaak beleefdheidsafspraken zonder praktische regeling, gedragsregels die er zijn uit traditie. Hier
is geen achterliggende verklaring voor of ook niet omdat er een algemeen belang is. De regels zijn er
om de cohesie binnen het beroep te bevorderen.
Voorbeelden:
De verplichting dat wanneer u een brief ontvangt van de stafhouder daarop met een gepaste
snelheid te reageren
Het past niet dat advocaten naar elkaar communiceren via een aangetekend schrijven. Dit
geeft een blijk van wantrouwen
TUCHTRECHT = instrumentarium ter handhaving van de deontologische en disciplinaire regelen
Hier is het wel de bedoeling om een bepaalde straf op te leggen. Hier geldt het legaliteitsbeginsel en
dus is de tuchtoverheid beperkt tot keuzes die mogelijk zijn krachtens de tuchtrechtelijke
regelgeving.
Tuchtmaatregel Ordemaatregel
Motief Straffen (personeels)lid Goede werking van de dienst,
geen schuldvraag
Schadeverwekkend effect Boeten voor schuldig gedrag Last in het belang van de
goede werking van de dienst
Legaliteitsbeginsel Nulla poena sine lege Geldt niet
Voorbeeld: eind vorig academiejaar incident over een gesprek tussen twee colleges die werd
opgenomen en door studenten werd bekeken. Er is gecommuniceerd dat deze geschorst werden, dit
was in eerste instantie een ordemaatregel en dus zuiver preventief. Deze mochten voorlopig even
hun functie niet meer waarnemen in belang van faculteit en ten aanzien van de studenten.
Uitoefening van hun functie binnen universiteit schorsen als ordemaatregel. Men wil hen hier nog
niet straffen, enkel de goede werking van de faculteit waarborgen. De last die hier dan bijkomt is in
het belang van de dienst. Ordemaatregel kan ook volledig vrij gemoduleerd worden.
GEDRAGSCODE = codificatie van de deontologische (en disciplinaire) regelen
Er werd gekozen om deontologie te gaan uitschrijven. Gedragscodes bevatten zowel deontologische
regels als zuiver disciplinaire regels. Beiden hebben een naleving die wordt afgedwongen en zijn dus
rechtsregels. Worden in de eerste plaats afgedwongen door het tuchtrecht.
AFDELING 2. HET ONDERSCHEID TUSSEN DEONTOLOGIE EN MORAAL
Deontologie Moraal/ ethiek
Rechtsnormen en sancties Beroep op individuele geweten
Groepsrecht Persoonlijk
= ‘applied ethics’
Wordt niet gesanctioneerd. Als u voor een
Gaat over het concreet toepassen van ethische dilemma komt te staan, zal u een persoonlijke
regels. Ze worden gesanctioneerd. Gelden afweging moeten maken hoe u met dit dilemma
slechts voor een beperkte groep (groepsrecht). zal omgaan.
Voorbeelden
Kan iemand die in het onderwijs actief is, daarnaast actief zijn op een erotische website?
Voorlopig is er in gedragscode stedelijk onderwijs niets uitdrukkelijk over vermeld. Staat
3
, enkel dat nevenactiviteiten geen afbreuk mogen doen aan de eer en de waarde van het
beroep
Kan een magistraat via sociale media advocaten als vriend hebben? Dit is niet geregeld
Praktische dilemma’s die jij voor jezelf als magistraat zal moeten invullen. Aan de hand van
ethische principes zal je moeten proberen deontoligsche problemen op te lossen
Praktijkvoorbeeld: SOA
Ging over een arts die vaststelde dat patiënt aids had. Patiënt zag het niet zitten die diagnose mee te
delen aan zijn partner. Arts vraag zich af of hij zelf de partner in kennis mocht stellen.
De Nationale Raad vermeldt dat de noodtoestand een uitzondering is die zou kunnen toelaten dat in
een belangenafweging tussen het recht op privacy en recht op gezondheid, de gezondheid zwaarder
zou kunnen doorwegen. Raad heeft gezegd dat er een uitzondering is op beroepsgeheim maar alleen
betrokken arts kan oordelen of er sprake is van een noodgeval. Zelfs met de steun van collega’s is de
arts zelf aansprakelijk. Het komt er dus op neer dat ze zeggen ‘trek uw plan, jij moet individueel
oordelen of dit geval een noodtoestand is.’
Over de veranderlijkheid van de ethiek
Advies 21 maart 2009 - Beroepsgeheim en seropositiviteit – Mededeling aan de partner
VERSUS
Advies 14 mei 2020 - Beroepsgeheim in de context van de methode van de contactopsporing in de
strijd tegen de verdere verspreiding van het coronavirus Covid-19
Artsen wenden zich later opnieuw tot de orde. Er wordt aan ons gevraagd om gegevens van een
patiënt te gaan delen met allerlei organen. Hier wordt in het advies gezegd dat het in het belang is
van de strijd tegen het virus dat er aan preventiecontrole wordt gedaan en aan contactopsporing.
Hier is er geen sprake van een aarzeling en wordt er gezegd dat je als arts je beroepsgeheim aan de
kant mag zetten en mag meewerken aan het delen van al die informatie parallel met diagnose hiv
Advies 27 juli 2020: COVID-19 – Meldingsplicht door de arts bij terugkeer van een patiënt uit een
rode zone
Arts stelde zich de vraag ‘wat als ik weet heb van een patiënt die komt uit een rode zone en zich niet
houdt aan de quarantaine die hij zou moeten respecteren’. Advies zegt hier dat het de plicht is van
elke burger om de autoriteiten hiervan in kennis in stellen. Ethische principes kunnen dus zeer snel
opschuiven als je de adviezen vergelijkt.
AFDELING 3. HET ONDERSCHEID TUSSEN TUCHTRECHT EN STRAFRECHT
§1 ONDERSCHEID
4
Les avantages d'acheter des résumés chez Stuvia:
Qualité garantie par les avis des clients
Les clients de Stuvia ont évalués plus de 700 000 résumés. C'est comme ça que vous savez que vous achetez les meilleurs documents.
L’achat facile et rapide
Vous pouvez payer rapidement avec iDeal, carte de crédit ou Stuvia-crédit pour les résumés. Il n'y a pas d'adhésion nécessaire.
Focus sur l’essentiel
Vos camarades écrivent eux-mêmes les notes d’étude, c’est pourquoi les documents sont toujours fiables et à jour. Cela garantit que vous arrivez rapidement au coeur du matériel.
Foire aux questions
Qu'est-ce que j'obtiens en achetant ce document ?
Vous obtenez un PDF, disponible immédiatement après votre achat. Le document acheté est accessible à tout moment, n'importe où et indéfiniment via votre profil.
Garantie de remboursement : comment ça marche ?
Notre garantie de satisfaction garantit que vous trouverez toujours un document d'étude qui vous convient. Vous remplissez un formulaire et notre équipe du service client s'occupe du reste.
Auprès de qui est-ce que j'achète ce résumé ?
Stuvia est une place de marché. Alors, vous n'achetez donc pas ce document chez nous, mais auprès du vendeur noaley. Stuvia facilite les paiements au vendeur.
Est-ce que j'aurai un abonnement?
Non, vous n'achetez ce résumé que pour €5,99. Vous n'êtes lié à rien après votre achat.
Peut-on faire confiance à Stuvia ?
4.6 étoiles sur Google & Trustpilot (+1000 avis)
71498 résumés ont été vendus ces 30 derniers jours
Fondée en 2010, la référence pour acheter des résumés depuis déjà 14 ans