Academiejaar
2022 - 2023
Notities Bijzondere Studie Gezondheidsrecht
Master in de Rechten
1
, VOLUME 1
DEEL I. ORGANISATIE VAN DE GEZONDHEIDSZORG
HOOFDSTUK I. RECHTSBRONNEN IN DE GEZONDHEIDSZORG
BELGIË
BEVOEGDHEIDSVERDELENDE REGELS IN DE GEZONDHEIDSZORG p. 5
Woonzorgcentra, geestelijke gezondheid, gezondheidspreventie zijn bevoegdheden van de
gemeenschappen. Er komen dus meer en meer bevoegdheden naar de gemeenschappen. Maar het
vele geld, sociale zekerheid en ziekte- en invaliditeitsverzekering is federaal. Het is dan de overheid
die bepaalt hoeveel het ziekenfonds zal tussenkomen. Ook ziekenhuiswetgeving is voornamelijk nog
federaal.
TOESTROOM VAN WETGEVING, RECHTSPRAAK EN RECHTSLEER p. 19
Daarnaast is de grondwet, BW en dergelijke ook van toepassing bovenop de specifieke wetgeving.
DEONTOLOGISCHE BEROEPSCODES p. 21
Ook Deontologische beroepscodes voor enkel artsen en apothekers. Dit is eigenaardig. Zijn de enige
beroepsbeoefenaars met zo een beroepscode.
PRAKTIJKRICHTLIJNEN, STANDAARDEN EN PROTOCOLS p. 22
Ook allerlei organen die allerlei protocollen, praktijkrichtlijnen uitvaardigen: ‘Wij vinden dat dit
zorgvuldig gedrag is. Als die dingen zich voordoen, moet aan deze voorwaarden voldaan zijn’.
Wat is de waarden van deze praktijkrichtlijnen?
Handige richtlijn voor de beroepsbeoefenaar als checklist. Als hij die heeft gevolgd, dan is dit een
vermoeden dat hij zorgvuldig heeft gehandeld. Stel dat een patiënt het slachtoffer wordt van een
medisch ongeval en brengt dit voor de rechtbank. Rechter kent niets van de geneeskunde en gaat
een deskundige arts aanstellen voor een advies. Deskundige is een arts behorend tot dezelfde
discipline als de arts die werd gedagvaard. Als die zegt dat hij ook zo werkt volgens de richtlijn, is dit
meestal wel een vermoeden van zorgvuldig gedrag.
Maar het volgen van praktijkrichtlijnen sluit niet uit dat men toch een fout heeft begaan.
Voorbeeld: simultane anesthesie
Praktijk waarin een anesthesist tegelijk over verschillende kamers een anesthesie uitvoert. Dit was
een gebruik onder anesthesisten want het bracht meer op. Toezicht kon daarentegen nooit adequaat
worden uitgevoerd. De advocaat zei: ‘Dit staat niet in de praktijkrichtlijnen, maar alle anesthesisten
doen dat in België dus hij heeft gehandeld als een gemiddeld anesthesist’. Rechter heeft geoordeeld
dat de beroepsvereniging de zorgvuldigheidsnorm niet kan vaststellen, enkel ik als rechter kan dat.
De foutvraag is niet wat er in de richtlijn staat of wat een gemiddelde anesthesist is. De vraag is hoe
behoort een gemiddelde anesthesist zich te gedragen? Wij als rechter kunnen dus perfect vaststellen
dat er richtlijnen zijn, maar wij kunnen vaststellen dat dit niet genoeg is. Norm vereist dat u elke
patiënt persoonlijk onder toezicht houdt.
Dit duidt de nuance van de praktijkrichtlijnen: ze zijn handig in gebruik, maar zeggen niet alles.
ADVIES, CONTROLE- EN OVERLEGORGANEN IN DE GEZONDHEIDSZORG p. 26
Enkele algemene organen
● RIZIV
● Federaal kenniscentrum voor gezondheidszorg doen veel studies voor de overheid
● Belgisch raadgevend orgaan voor bio-ethiek
2
,Ook specifieke wetgeving leidt tot specifieke commissies. Voorbeeld: abortuswet en euthanasiewet
hebben eigen commissies
EUROPA EN DE WERELD p. 29
● Handvest voor fundamentele rechten EU
● EVRM
● Instellingen Covid (Europees geneesmiddelenbureau)
● WHO
Koll en Dekker rechtspraak: Luxemburger die naar Duitsland gaat voor tandheelkundige behandeling
van kin en aan Luxemburgs ziekenfonds terugbetaling vraagt (komt later terug bij recht op
gezondheidszorg)
Verklaring van Helsinki. Een medisch experiment kan maar worden uitgevoerd als er een gunstig
advies is van de ethische commissie. Als gevolg van de experimenten die uitgevoerd zijn geweest
door nazi’s, hebben ze verklaring van Helsinki opgericht voor het zorgvuldig uitvoeren van medische
experimenten. Dit heeft geen bindende kracht, is enkel een morele richtlijnen maar waar wel vaak
naar wordt verwezen.
Hoofdstuk 2 ziekteverzekering valt volledig weg p.45-70
HOOFDSTUK III. DE GEZONDHEIDSVOORZIENINGEN
Gezondheidszorgvoorzieningen zijn beroepsbeoefenaars in uitoefening van de gezondheidszorg.
Voorbeeld: artsen, tandarts, vroedvrouw, …
ZIEKENHUIZEN p. 71
Wat is een ziekenhuis? Definitie: ‘is een instelling voor gezondheidszorg’. Een kinderverblijf of
gewoon bejaardentehuis valt er dus niet onder
Wat is gezondheidszorg? Diensten verstrekt door een beroepsbeoefenaar met het oog op het
bevorderen, vaststellen, behouden, herstellen of verbeteren van gezondheidstoestand patiënt of om
de patiënt bij het sterven te begeleiden.
Je moet dus niet per se de intentie hebben gehad om iemand te willen genezen. Er zijn artsen die
niet de bedoeling hebben u te genezen en stellen gewoon uw gezondheidstoestand vast. Heel de
Wet Patiëntenrechten is ook van toepassing op die artsen.
o Voorbeeld bedrijfsarts kijkt enkel of u geschikt bent voor uw functie
o Voorbeeld controlearts komt enkel om te zien of u echt ziek bent
Wat met esthetische chirurgie? De gezondheidstoestand verbeteren of herstellen
In Brazilië hype om weefsel te implementeren naar de poep. Is dit nog het verbeteren van de
gezondheidstoestand? Is het enkel gezondheidszorg als er een medische indicatie is? Of hangt het af
van de persoon die het doet? Is elke handeling van een arts daarom een medische handeling?
Wat als iemand last heeft en daarom esthetische chirurgie doet? Voorbeeld: als iemand zware
borsten heeft en dit zorgt voor rugpijn
Men gaat zich hier ook psychisch beter bij voelen.
Wat met abortus? Herstellen van de gezondheidstoestand
Wat met orgaanwegneming? Een persoon die een nier of deel van lever weggeeft, waar zit hier de
gezondheidszorg? Die gaat zich daar psychisch beter bij voel
3
, → Hieruit blijkt dat het moeilijk is om te bepalen wat gezondheidszorg is.
Waar staat dit in het boek?
Als een arts een handeling stelt, staat dit gelijk aan het misdrijf slagen en verwondingen (art. 4 sw). In
principe kunnen artsen dus voor de strafrechter worden gedaagd. Waarom is een arts die een
operatie uitvoert niet strafrechtelijk aansprakelijk?
Er is een toelating van de wet: door organisatie van de geneeskunde, door een orde van artsen op te
richten, ziekteverzekering, … Hierdoor valt artsenberoep niet automatisch onder strafwetboek, maar
die strafrechtelijke immuniteit is wel onderworpen aan voorwaarden
a. Toestemming patiënt
b. Handeling van de arts moet een therapeutisch nut hebben, medisch geïnitieerd
Handeling is geoorloofd als er twee voorwaarden voldaan is
1. Door de maatschappij aanvaard = evolutie
2. Consent/ toestemming van de patiënt
Voorbeeld: wij aanvaarden niet dat een wielrenner stimulerende middelen krijgt omdat dan de
concurrentie vervalt, ook al gaat hij zich hierdoor psychisch beter bij voelen.
Voorbeeld: vroeger was men tegen draagmoederschap, nu wordt niet-commercieel
draagmoederschap aanvaard
In esthetische chirurgie zijn wij zeer vrij en zien we dit als zijn zelfbeschikkingsrecht zolang dit op een
zorgvuldige wijze wordt uitgevoerd en er een proportionaliteit is tussen nut en risico’s
SAMENWERKINGSVERBANDEN TUSSEN ZIEKENHUIZEN p. 163
Ziekenhuisnetwerk p. 197
Een ziekenhuisnetwerk heeft rechtspersoonlijkheid, wordt opgericht om besparingsredenen.
Voorbeeld: ziekenhuis Middelheim en ziekenhuis Sint Augustinus liggen op een dikke km van elkaar
en is ook een ziekenhuisnetwerk. Ze moeten dan onderling afspraken maken.
Netwerkbeheer p. 207
Binnen het ziekenhuisnetwerk krijg je dan een netwerkbeheer met een apart orgaan waar
beheerders van beiden elkaar vinden, met dan ook een netwerkhoofdarts die hierboven staat
Medisch netwerkraad en eventueel ook een ethisch netwerkcomité
HET STATUUT VAN DE ZIEKENHUISARTS p. 221
Arts verbonden aan het ziekenhuis. Gaat om een schriftelijke verbintenis.
SOCIAAL STATUUT ZIEKENHUISARTS p. 263
● Als ambtenaar
● Als werknemer
In de meeste universitaire ziekenhuizen, zijn de artsen werknemers. Deze krijgen dan op het einde
van de maand een vast loon
● Arts-specialist in opleiding
Gaat om een persoon die afgestudeerd is als arts maar die nog een aantal jaren stage moet volgen,
onder de hoede van een stagemeester. Op basis van een opleidingsprogramma. Doorgaans wordt
ASO gezien als een ondergeschikte of werknemer. De ASO moet medische werkzaamheden beperken
tot opleidingstaken.
Band tussen stagemeester en ASO is intens. Dit blijkt ook uit het ministerieel besluit. Handelingen
gebeuren onder de verantwoordelijkheid van de stagemeester.
4
