BACTERIËLE ZIEKTEN HOND EN KAT
HOOFDSTUK 1 - BACTERIËLE EN MYCOTISCHE AANDOENINGEN VAN DE HUID, SUBCUTIS
EN OPPERVLAKKIGE LYMFEKNOPEN
PYODERMIE – BELANGRIJKE ZIEKTE
Etiologie Pyodermie wordt ook wel etterige dermatitis genoemd. Het is een etterige
ontsteking van de huid door bacteriën, maar het kan ook eventueel door schimmels
veroorzaakt worden. Het komt zeer veel voor bij honden. Belangrijk is dat
pyodermie bij honden en katten bijna altijd secundair is. Primaire bacteriële
pyodermieën zijn zeer zeldzaam.
Voor het ontstaan van pyodermie heb je allereerst predisponerende factoren
nodig:
− Problemen met het immuunsysteem → immunosuppressie of
overgevoeligheidsreacties, denk bijv. aan een voedselallergie, maar ook een
atopie.
− Ectoparasieten → bijv. vlooien, Demodex.
− Huidplooien → bijv. Sharpei. Bacteriën houden van warme, vochtige
omgeving + die plooien gaan ook nog tegen elkaar schuren waardoor je
gemakkelijk irritatie krijgt.
− Endocriene stoornissen → die problemen kunnen geven thv de huid bijv.
hypothyroïdie
− Omgevingsfactoren → warme vochtige zomermaanden.
− Psychogeen → psychische problemen, denk bijv. aan overmatig likken of
krabben wat een uitstekende ingangsbron is voor bacteriën die een
ontsteking kunnen veroorzaken.
Dus het allerbelangrijkste bij de pyodermie zijn de predisponerende factoren en hier
ligt ook vaak de moeilijkheid om dat te gaan behandelen en diagnosticeren.
Bovenop de predisponerende factoren kunnen dan infectieuze agentia komen:
− Een van de belangrijkste infectieuze agentia, sowieso bij de hond, zijn
Staphylococcen en dan in het bijzonder Stapylococcus pseudintermedius bij
huidproblemen. Dit is een grampositieve bacterie (coccus = positief). Ze
groeien vrij makkelijk op cultuur, waardoor bacteriologisch onderzoek prima
gaat lukken voor het aantonen van een infectie. Het is obligaat symbiotisch
(dier nodig om zich te kunnen vermeerderen) en is facultatief pathogeen
(zeer veel honden zijn drager van de bacterie, vooral thv de muco-cutane
overgangen denk bijv. thv de neus, perianaalstreek, genitaalstreek). Tot 90%
van de honden is drager en het is pas wanneer er ergens predisponerende
factoren zijn dat de bacterie aanleiding zal geven tot het ontstaan van
pyodermie.
− Er is daarnaast nog een hele reeks van gramnegatieve en grampositieve
bacteriën die betrokken kunnen zijn.
− Naast bacteriën kunnen ook nog wel eens gistinfecties voorkomen, met
name de gist Malassezia pachydermatis → dit komt zeer vaak secundair
voor bij een behandeling met antibiotica. Hierdoor wordt de micorbiota
onderdrukt, waardoor gisten kunnen gaan vermeerderen en op die manier
problemen kunnen gaan veroorzaken.
1
,Klinische Pyodermie gaan we indelen op basis van de diepte van de huidlagen die zijn
tekenen aangetast:
− Oppervlakte pyodermie → stratum corneum
− Oppervlakkige pyodermie → hierbij kan het oppervlakkig deel van de
haarfollikel zijn aangetast en de epidermis.
− Diepe pyodermie → hierbij zal ook de subcutis en haarfollikels aangetast
zijn.
KLINISCHE TEKENEN BIJ OPPERVLAKTE PYODERMIE
Hierbij is enkel het stratum corneum
aangetast → dit betekent ook dat de
destructie van de haren waardoor je kale
plekken ziet, niet wordt veroorzaakt door de
infectie zelf, maar door mechanische
verwijdering (krabben, bijten) van de hond
zelf. Meestal wordt het klinisch
gediagnosticeerd en klinisch behandeld. Er
zijn een aantal vormen van oppervlakte
pyodermie die zeer frequent voorkomen:
Acute vochtige dermatitis, ook wel “hotspot” of
pyotraumatische dermatitis genoemd. Dit betreft honden
typisch in het voorjaar met een allergische reactie op bijv. pollen
of door bijv. vlooien of bijv. otitis wat irritatie of jeuk
veroorzaakt waardoor ze zichzelf gaan krabben/bijten. Hierdoor
zal er snel (acuut = binnen een paar uur) een pijnlijke haarloze
rode plek ontstaat dat meestal vochtig is (sereus vocht). Dus
het haarverlies dat je ziet is te wijten aan de automutilatie. Het
gaat aanleiding geven tot korstvorming en als je die korst dan
gaat verwijderen dan krijg je typisch een letsel met een geel
centrum en daarrond een erythemateuze zone.
Pyodermie van de huidplooien. Zoals net al gezegd
zijn huidplooien een ideale omgeving voor bacteriën
door de warme vochtige omgeving met wrijving. Het
kan voorkomen bijv. thv de kop bij brachycephale
rassen. Wat je ziet qua letsels is zeer gelijkaardig aan
wat je ziet bij hotspot: haarloze rode vochtige letsels
die meestal pijnlijk zijn en al dan niet jeuken. Vaak
komen hotspot en pyodermie van de huidplooien ook
samen voor.
KLINISCHE TEKENEN BIJ OPPERVLAKKIGE PYODERMIE
Een iets diepere pyodermie is de oppervlakkige pyodermie. Hierbij kan de gehele
epidermis zijn aangetast. Ook hier zijn verschillende vormen van:
Impetigo kan je een beetje vergelijken met jeugdpuisjes bij mensen. Het is een
huidaandoening die voorkomt bij jonge hondjes (6 weken – 1 jaar) en ook weer
altijd secundair is aan bijv. parasieten, voeding of hygiëne. In de regel gaat het
2
,hierbij om letsels (blaasjes die met etter of vocht gevuld zijn) die voorkomen thv de
buik en liesstreek. De blaasjes kunnen worden opengekrabd waardoor je
korstvorming krijgt (collarettes), wat heel kenmerkend is voor impetigo. Het is een
onschuldige en zelflimiterende aandoening.
Oppervlakkige folliculitis is een andere belangrijke vorm van oppervlakkige
pyodermie en de meest voorkomende vorm van pyodermie die voorkomt bij de
hond. Hierbij wordt het oppervlakkig deel van de haarfollikels en de epidermis
aangetast. In eerste instantie geeft dit aanleiding tot een ontstekingsreactie, die
begint met de vorming van papulae (harde knobbeltjes) wat gepaard gaat met zeer
veel jeuk en vervolgens krijg je daar ettervorming en dus vorming van pustulae.
Deze kunnen gaan openbreken, waardoor je uitgebreide korstvorming krijgt +
haarverlies. Haarverlies kan in meer of mindere mate aanwezig zijn, want we zitten
hier nog wel bij het oppervlakkige deel van de haarfollikels dat wordt aangetast dus
het hoeft niet perse voor te komen.
KLINISCHE TEKENEN BIJ DIEPE PYODERMIE
Bij diepe pyodermie zijn naast de oppervlakkige
delen ook de diepe delen van de haarfollikels
aangetast (diepe folliculitis), waarbij de infectie
uiteindelijk de haarfollikels kan gaan
vernietigen. Hierdoor kan de infectie en de
ontstekingsreactie zich gaan uitbreiden naar de
diepere huidlagen tot de dermis. Men spreekt
in dat geval van furunculose.
Een typisch voorbeeld van een diepe pyodermie is een callus
pyodermie. Dit betekent dat er thv de huid thv
drukpunten (bijv. thv de hak of het sternum) een diepe
pyodermie ontstaat. Je kan het vergelijken met
doorligwonden bij de mens. Vaak is dit moeilijk te
behandelen.
3
, Een andere vorm die regelmatig
voorkomt is de pododermatitis, ook wel
interdigitale pyodermie genoemd. Hier is
er een ontsteking thv de huid van de
tenen. Vaak is het discreet (zie je niet
goed). Het leidt tot pijn en jeuk thv de
poten en kan aanleiding geven tot zeer
diepe infecties waarbij ook beenderige weefsels kunnen worden aangetast
waardoor het dier tenen kan verliezen.
Hier zie je zeer veel van de letsels die je terugvindt bij een
diepe pyodermie. Dit kunnen alle mogelijke
ontstekingsprocessen van de huid zijn: pustules (met etter
gevulde processen), korstvorming, fistelvorming, bloedingen
(haemorhagische bullae), ulceraties, algemeen ziek zijn. het is
dus een veel ernstigere vorm dan de oppervlakte en
oppervlakkige pyodermie.
Een bijzondere vorm die toch vrij veel voorkomt is Duitse
Herder pyodermie. Deze vorm van een diepe pyodermie
komt niet enkel voor bij raszuivere Duitse Herders, maar ook
bij kruisingen. Het is idiopathisch, dus we weten niet waarom
het ontstaat. Er zal wel zeker een genetische component
aanwezig zijn. De aandoening wordt gekenmerkt door het
ontstaan veen diepe pyodermie die zeer vaak voorkomt thv
de achterpoten bij jonge honden – honden van middelbare
leeftijd (4 – 5 jaar). Je ziet weer veel bloedingen, alopecie,
pustulae, ulceraties. Is een zeer pijnlijk proces. Als je het
onder controle krijgt, is het prognostisch niet heel gunstig
want vaak keert het weer terug.
We hebben net bij hotspot gezien dat honden zich overvloedig kunnen gaan likken
en bijten. Als dit chronisch wordt, dan kan een likgranuloom ontstaan. Dit is in
tegenstelling tot de hotspot een diepe pyodermie. Het heeft een langdurige en
moeilijke behandeling.
Diagnose De diagnose van pyodermie is vaak een klinische diagnose, dus een hond met de
typische letsels. Zeer belangrijk is dat je gaat proberen inzicht te krijgen waarom de
hond de pyodermie heeft ontwikkeld (dus wat zijn de predisponerende factoren
geweest).
Bacteriologische diagnose kan gesteld worden uit microscopisch onderzoek en/of
bacteriologisch onderzoek. Je kan een cytologie preparaat gaan maken. Bij moeilijke
gevallen kan je eventueel histologisch onderzoek te gaan uitvoeren. Zeker bij diepe
pyodermie is het aan te raden om ook bacteriologisch onderzoek te gaan doen.
− Cytologisch onderzoek bestaat uit microscopisch onderzoek van bij
voorkeur de inhoud van een gesloten proces → bijv. een gesloten pustule
waar je wat materiaal uit gaat halen of materiaal diep onder de korsten
vandaan halen indien je geen gesloten proces hebt. Je gaat dit op een
dekglaasje aanbrengen en dan kleuren met een snelle bloedkleuring of een
4
, gramkleuring en dan kan je inzicht krijgen of er een bacterieel proces
aanwezig is. In het geval van een pyodermie ga je een ontstekingscel zien
(neutrofiel) met daarin gefagocyteerde bolletjes (staphylococcen). Als je dit
ziet, mag je al besluiten dat het gaat om een pyodermie.
− Voor bacteriologisch onderzoek ga je dezelfde stalen nemen als bij
cytologisch onderzoek: dus weer uit een gesloten proces of diep onder een
korst. Niet teveel materiaal verzamelen, koelen
en opsturen naar een labo. Het groeit goed op
cultuur. Belangrijk is dat je zeker in het geval van
Staphylococcen en zeker in het geval van een
diepe pyodermie een antibiogram gaat
aanleggen → resistentie komt namelijk zeer vaak
voor. Een berucht voorbeeld hiervan zijn de
MRSP (mehtycilline resistente Staphylococcus
pseudintermedius), wat gelijkaardig is aan MRSA.
Deze Staphylococcen zijn dus niet gevoelig aan
de bèta-lactam antibiotica.
Therapie Als je een pyodermie wilt gaan is het cruciaal dat je probeert om de
predisponerende factoren op te sporen en uit te schakelen. Daarnaast ga je de
pyodermie behandelen (dat is dus eerder symptomatische behandeling) door de
infectie te gaan bestrijden. De behandeling is afhankelijk van de diepte van de
pyodermie.
THERAPIE BIJ OPPERVLAKTE PYODERMIE
Bij de behandeling van oppervlakte pyodermie ga je lokale therapie toepassen →
dit ga je doen door dagelijks te reinigen met een antisepticum, scheren (om
bijkomende irritatie te beperken), zalven (met antibiotica en corticosteroïden, wat
tegen de jeuk/pijn gaat werken zodat de dieren minder gaan krabben).
THERAPIE BIJ OPPERVLAKKIGE PYODERMIE EN DIEPE PYODERMIE
Bij impetigo heb je vaak genoeg aan een lokale therapie als je ook iets kan doen aan
de predisponerende factoren. Dus door dagelijks te reinigen en ontsmetten. Maar
eigenlijk of je het nou wel of niet behandelt, impetigo is een zelflimiterende
aandoening die meestal spontaan herstelt na 1 jaar. Enkel bij zeer ernstige gevallen,
die zich ontwikkelen tot diepe pyodermie kan gekozen worden voor een
systemische antibiotica therapie.
Bij zowel de oppervlakkige folliculitis als diepe pyodermie ga je wel kiezen voor
een anti-infectieuze systemische behandeling → de maatstaf hiervoor is als je op
cytologie die neutrofielen ziet met gefagocyteerde bacteriën, dan is dat een
indicatie om systemische antibiotica te gaan gebruiken (meestal per oraal). Je gaat
behandelen tot minstens een week na herstel. Belangrijk is wel dat je hier ook
lokaal gaat behandelen (scheren, reinigen, ontsmetten). Je gaat daarnaast in
sommige hardnekkige gevallen (resistent voor antibiotica, veel recidieven,
predisponerende factor niet te vinden) vaccinatie toepassen. Commerciële vaccins
voor pyodermie bestaan niet, dus het enige wat je kan gebruiken is een autovaccin.
De reden dat dieren kunnen hervallen is dat er geen weerstand/immuniteit
tegenover de infectie wordt opgebouwd dus dan kan vaccinatie een uitweg bieden.
In tegenstelling tot de meeste vaccinatie ga je het hier curatief gebruiken. De
5
, reacties kunnen echter wel uiteen lopen: in het slechtste geval kan je nevenreacties
hebben die zelfs kunnen zorgen voor anafylactische shock of algemeen klinische
symptomen. In het beste geval wordt het herstel versneld. In veel gevallen zie je
weinig verschil.
Pyodermie bij Komt zeer overeen met wat we bij de hond gezien hebben. Bij katten zien we het
de kat wel veel minder vaak.
DERMATOMYCOSE – BELANGRIJKE ZIEKTE
Inleiding Ook dit is een belangrijke aandoening. Dermatomycose is een aantasting van de
oppervlakkige/hoornhoudende (gekeratiniseerde) lagen van de huid en haren
door dermatofyten.
Etiologie Het wordt dus veroorzaakt door dermatofyten (schimmels):
− Microsporum canis → dit is de belangrijkste, dus deze moet je echt kennen.
− Microsporum gypseum.
− Thrichophyton mentagrophytes
− Microsporum persicolor
Microsporum canis komt ondanks wat de naam doet vermoeden meer voor bij de
kat en in iets mindere mate bij honden. Veel katten zijn subklinische dragers en
vormen zo een belangrijk reservoir voor andere katten, honden en mensen.
Microsporum canis is de meest voorkomende oorzaak van dermatomycose. Het
vormt sporen die zeer resistent zijn in de omgeving: ze kunnen de omgeving
maandenlang geïnfecteerd houden. Het is een zoöfiele schimmel, wat betekent dat
dieren de primaire gastheer zijn, maar het is ook een zoönose (zelfs een van de
meest voorkomende zoönosen van gezelschapsdieren).
Pathogenese De pathogenese van dermatomycose is zeer gelijkaardig bij de verschillende
diersoorten.
In de regel worden enkel gekeratiniseerde delen van de huid en haren door de
schimmel geïnfecteerd → dus de epidermis en haarfollikels. De ernst van de
infectie is afhankelijk van de pathogeniciteit van de schimmel en de afweer van de
gastheer (dat geldt eigenlijk voor elke bacteriële en schimmel infectie).
De schimmels gaan de huid infecteren en vermeerderen. Ze gaan daar dan zorgen
voor keratine-afbraak en het zijn de keratine-afbraakproducten die een
ontstekingsreactie gaan induceren. Die ontstekingsreactie ga je zien bij haarloze
huiddelen als een rode vlek. Typisch bij een schimmelinfectie is dat deze zich
centrifugaal gaat uitbreiden (dus van binnen naar buiten). In sommige gevallen kan
het aanleiding geven tot secundaire infecties bijv. van Staphylococcus
pseudintermedius (pyodermie). Het kan ook zijn dat in sommige gevallen de
haarfollikel vernietigd wordt en dat de infectie zich gaat uitbreiden in de diepere
huiddelen (furunculosis), wat aanleiding kan geven tot een kerion. Een kerion is een
pyogranulomateuze reactie, in dit geval veroorzaakt door een schimmel. Je krijgt
dan een knobbelig ulcerend letsel thv de huid.
6
,Klinische De incubatieperiode bedraagt 7-10 dagen. Infectie
tekenen verloopt echter vaak subklinisch dus je gaat vaak
die kale plekken niet zien.
De klinische symptomen van alopecie bij honden
en katten bestaat uit alopecie met ringvormige
vlekken. Je ziet dit bij de kat bijv. als eerst twee
ronde plekjes thv de oorbasis die zich vervolgens
centrifugaal gaan uitbreiden. Het kan ook thv de
rug. Het hoeft niet perse gepaard te gaan met
jeuk.
Je kan niet aan de letsels al gaan zien dat het
gaat om een dermatomycose. Je moet nog
onderzoeken wat er aan de hand kan zijn. Het kan ook
om een pyodermie of een endocrien probleem zijn. Je
moet wel dermatomycose opnemen in je
differentiaaldiagnose.
Bij honden kan dermatomycose aanleiding geven tot
lokale, soms zelfs uitgebreide alopecie. Vaak ga je ook
zien, zeker in de periferie, dat je schilfervormige letsels
krijgt.
In sommige gevallen kan infectie zich uitbreiden in
diepere lagen van de huid wanneer de haarfollikel wordt
vernietigd → furunculose met vorming van een kerion. Je
krijgt dan knobbels (vaak met etter) die kunnen ulcereren,
met vaak secundaire bacteriële infecties.
Naast haren kunnen ook andere keratinehoudende weefsels
zoals de klauwen worden aangetast. Men spreekt dan van
onychomycose, waarbij de schimmel zich gaat bevinden op
de overgang van het gezonde naar het zieke weefsel. Dit kan
aanleiding geven tot brokkelige nagels die gaan afbreken.
Diagnose Dit is belangrijk bij dermatomycose. We kunnen hierbij onderscheid maken in
diagnose bij dragers en diagnose bij klinisch aangetaste dieren.
Het opsporen van dragers (katten) is belangrijk, want deze dieren gaan het wel
kunnen overdragen. Er zijn verschillende technieken die je kan gaan toepassen:
− Lamp van Wood → hierbij wordt er met
UV-licht gekeken of er fluorescentie op
treedt. Het is een vrij makkelijk
hulpmiddel. Het voordeel is dat het zeer
eenvoudig en snel is. Het grote nadeel is
dat er veel vals positieve (door bijv.
tetracycline houdende middelen of
Pseudomonas aeruginosa) en vals
negatieve (door bijv. afgebroken haren)
7
, resultaten optreden. Ook gaan niet alle stammen van Mycobacterium canis
het fluorescerend product produceren.
− Isolatie → dit is veel gevoeliger dan de lamp van Wood. Je gaat met behulp
van een tandenborstel een katje afborstelen op een vel papier. Dan ga je de
haartjes en schilfertjes verzamelen en in een envelop stoppen. Je stuurt dit
dan op voor mycologisch onderzoek.
Diagnose van klinisch aangetaste dieren:
− Hierbij is de plaats van de staalname heel belangrijk. Je gaat het staal
verzamelen aan de rand van het letsel (het letsel breidt zich centrifugaal uit
dus de schimmel wordt naar de rand geduwd). Belangrijk is ook dat je de
haren gaat uittrekken en niet gaat afknippen, want vaak zit de schimmel
dieper in de haren. Bij sterke contaminatie van de huid kan je lokaal gaan
ontsmetten waardoor je de meeste bacteriën gaat afdoden en je minder
vals negatieven gaat verwachten.
− In het geval van verdenking van onychomycose ga je bij voorkeur een stuk
van de aangetaste nagel verzamelen, liefst het dicht tegen het nog gezonde
weefsel aan.
− Je gaat ook hier de lamp van Wood kunnen gebruiken en direct
microscopisch onderzoek doen door middel van cytologie. Je verzamelt
daarvoor haren of huidschilfers en die ga je op een draagglaasje brengen. Je
gaat de keratine oplossen zodat je de schimmels beter kan zien. Je bekijkt
het vervolgens onder de microscoop (je ziet dan sporen rond de haar). Het
voordeel is dat dit snel kan gebeuren en je snel een diagnose kan geven.
Nadelen zijn dat je ervaring moet hebben, de gevoeligheid beperkt is (gaat
soms lokaal groeien dus als je de verkeerde haren bekijkt zie je niets) en je
hebt geen identificatie van het species.
− Voor mycologisch onderzoek (laboratorium) doe je de haren in een envelop
(lagere vochtigheid). Je steekt dit in een tweede envelop (om personeel te
beschermen, want het is een zoönose). Men gaat dan in het labo
macroscopisch en microscopisch kijken naar de eigenschappen van de
schimmel op een cultuur. De groeisnelheid kan heel sterk variëren (kan tot
een maand duren!!). Dus je kan niet heel snel een negatieve uitslag krijgen.
Om deze reden kan de directe microscopische diagnose in de praktijk zeer
handig zijn.
Therapie ZOÖNOSE
Dermatomycose is een vrij besmettelijke zoönose. Het is
zelfs de meest voorkomende zoönose die afkomstig is van
gezelschapsdieren, die gelukkig vrij mild is.
Bij mensen ontstaan katrienwielen = rode ringen thv de
huid. Ook hier krijg je centrifugele uitbreiding van de
ontsteking met in het midden de beginnende heling (dus
daar ziet de huid er weer normaal uit).
De symptomen bij mensen zijn dus relatief gelijkaardig als bij katten en honden:
haarverlies (ligt natuurlijk wel aan de locatie op het lichaam), rode plekken, hoeft
niet altijd gepaard te gaan met jeuk, schilfervorming → het is in de regel
goedaardig, kan in zeldzame gevallen kerions veroorzaken.
8
,Het is zelflimiterend, maar het kan wel weken tot maanden
duren voordat je ervan hersteld bent, dus vaak wordt wel een
behandeling toegepast.
BEHANDELING VAN DE DIEREN
Bij de behandeling van het dier zelf is het belangrij om zowel lokaal als systemisch te
gaan behandelen. Als je een van beide weg laat, dan ga je de infectie nooit onder
controle krijgen.
Lokale behandeling omvat vooral mechanische verwijdering van haren (scheren).
Je gaat de dieren ook behandelen met een lokaal antimycoticum. Er zijn
verschillende bereidingen voor, maar over het algemeen gaat het om waterige
oplossingen/shampoos waarmee je dieren gedurende 4 weken 2x per weeg gaat
moeten behandelen (dus regelmatig, gedurende een lange periode).
Lokale therapie moet dus altijd aangevuld worden met algemene therapie. Dit
bestaat uit langdurige behandeling met azole-preparaten. In het geval van een
kerion kan het nodig zijn dat je ook antibiotica gaat toedienen, want daar komen
veel secundaire bacteriële infecties bij voor.
Het is belangrijk dat je onthoud dat als je systemische antimycotica gebruikt bij
dieren dat je rekening moet houden met mogelijke nevenwerkingen. Dus houd je
strikt aan de bijsluiter. Dit komt doordat schimmels eukaryoten zijn met een
metabolisme dat dichter bij dat van de gastheer ligt dan wat bij de meeste bacteriën
het geval is (antibiotica werken in op processen van de bacterie en veel minder op
onze eigen processen). Maar antimycotica kunnen veel ernstigere nevenwerkingen
veroorzaken.
Voorbeeld: ketoconazole, itraconazole, terbinafine
BEHANDELING VAN DE OMGEVING
De schimmel vormt zeer resistente sporen in de omgeving, die maanden aanwezig
kunnen blijven.
Belangrijk hierbij is de mechanische reiniging en ontsmetting (lastig als het gaat om
een huiskamer). Je kan in een huiskamer bijv. wel kiezen voor rookkaarsen met
azoles.
9
, MALASSEZIA PACHYDERMATITIS INFECTIE
Etiologie Dit is een gist infectie die zeker bij honden zeer belangrijk is. Ze zijn kenmerkende
blauw-paarse ovale/flesvormige structuren die groter zijn dan bacteriën.
Pathogenese Het is een gist die voorkomt thv het oor van veel gezonde
honden, zonder dat er problemen worden veroorzaakt. Maar in
sommige gevallen kan het een pyodermie veroorzaken. Dus dit
kan een oorzaak zijn van een dermatitis bij honden, in de regel
secundair aan predisponerende factoren (zie hoofdstuk over
pyodermie). Er is 1 predisponerende factor die in het geval van
Malassezia belangrijk is, die niet van belang is bij bacteriën: gebruik van antibiotica
→ het chronisch gebruik van antibiotica zal Malassezia in de hand gaan werken.
Klinische Macroscopisch ziet zo’n Malassezia pachydermatis dermatitis er uit als elke
tekenen andere pyodermie (je kan het hier eigenlijk niet met het oog van onderscheiden).
Soms ziet het er vrij typerend uit met uitgebreide alopecie en een vettige huid met
roodverkleuring met veel korst/schilfervorming en bij zeer chronische gevallen is
een huidverdikking te zien (pachydermatis betekent dikke huid). Het gaat gepaard
met zeer veel jeuk.
Malassezia pachydermatis is ook een zeer belangrijke oorzaak van otitis externa bij
honden → komen we later op terug. Ook hier is het een secundaire infectie. Dit
geeft een roodheid van het oor. Het is pijnlijk en vochtig en ze stinken.
Diagnose Gebeurt op dezelfde manier als bij pyodermie → dus ook hier kan
je cytologisch onderzoek (microscopisch onderzoek) doen, bij
voorkeur aangevuld met isolatie. Dus onthoud ook bij zo’n
microscopisch preparaat dat gisten veel groter zijn dan bacteriën.
Bij isolatie wordt gekeken of er een overvloedige groei is van de
gist, want enkel de aanwezigheid is niet voldoende aangezien het
altijd wel voorkomt in een gezond oor.
Therapie Therapie is zeer gelijkaardig aan die van pyodermie → je gaat proberen om ook hier
weer predisponerende factoren te vinden en uit te schakelen. Je gaat daarnaast
lokaal behandelen met anti-mycotica. Je moet dit vrij frequent doen en lang
volhouden.
10
