H1: secularisatie, desecularisatie en globalisering
Welke rol spelen religies in de hedendaagse samenleving? Welke rol heeft globalisering en
migratie bij de fenomenen zoals secularisatie, desecularisatie, hersecularisatie?
Secularisatiethese
o = de rol van religie neemt af in de moderne, geïndividualiseerde samenleving
met een liberale democratie, naarmate
de levensstandaard toeneemt
een seculier-wetenschappelijk vertoog aan belang wint
en de emancipatie van de individuen en groepen groeit
o Belang van godsdienst neemt af op 2 gebieden:
Maatschappelijk: religieuze instituten hebben minder vat op sociale
leven
Individuele niveau: individualisering van zingeving maakt
geïnstitutionaliseerde religie minder relevant
Belangrijke namen die hierover hebben nagedacht en gewerkt
o Max Weber, Emile Durkheim, Peter Berger (schreef the sacred canopy:
elements of sociological theory of religion), maar ook recente sociologen zoals
Steve Bruce
Cultuuromslag 1968 + de val van het godsgeloof + de achteruitgang van de
kerkbezoeken zetten de dit fenomeen kracht bij
André glucksman: stelde in zijn “la troisieme mort de dieu” (massadoding van verdun
– auswitchz – rwanda) dat vooral grote rampen van de twinstige eeuw het geloof in
een goede god breekte
Tot 1989: godsdienst leek maatschappelijk randverschijnsel
o Communistische wereld: geen godsdienstvrijheid
o Westerse wereld: wel godsdienstvrijheid maar daar weer secularisatie en
crisis van het godgeloof
,Verfijning van het secularisatiedebat
De secularisatiethese kreeg snel veel kritiek stelde de zaken te simpel en te
veralgemenend voor
o Er was een verandering maar geen verdwijning van godsdienst
Harvey Cox: religie in de stad van de mens 1984
o Merkte op als een van de eerste dat in stedelijke omgevingen de aanhang aan
religie niet zo snel uit te doven was (bv brussel) meer dan het plattenland
José Casanava: public religions in the modern world (1994) (hoe zien mensen de
secularisatie)
o Vertelt dat het debat over secularisering verfijnd moet worden
o Vaak verwarring door 3 niveaus van secularisering
Scheiden van politieke en religieuze sfeer, ieder met haar autonomie
Verminderen van belang van religie, vooral geïnstitutionaliseerde
religie
Privatisering van religie (= problematisch)
Religie is enkel iets wat je doet binnen je huis
Charles Taylor: A secular Age, 2007
o Ook hij van mening dat secularisatie niet hetzelfde is als de verdwijning van
religie
o Seculiere staat is belangrijk om het samenleven van veschillende
godsdiensten mogelijk te maken
o Hij pleit voor een verfijnt debat over seculiere staat
Er moet een verschil worden gemaakt tussen de doelstelling en
middelen van een seculiere staat
Doelstelling: bevorderen van wederzijds
respect/gewetensvrijheid
Middel: scheiding tussen kerk en staat
De scheiding tussen kerk en staat
o Een “seculiere” staat wordt op veel verschillende manieren ingevuld
Bv. het liberale model legt de nadruk op de doelstelling en de
pragmatische omgang met de middelen
, Bv in de VS: “god bless america” geen inbreuk op kerk en staat
Moest dit in België zijn zou dat een raar beeld optrekken
Bv. Replubikeunse model (frankrijk): legt nadruk op middelen en dus
op de neutraliteit van de Staat en de overheid (laicité)
legt verbod op boerkini’s aan stranden
Zetten zich tegen een angelsaskisch samenelving
o = samenleving die toelaat dat mensen zich profileren
aan het levensbeschouwelijke
Vinden het onderwijs zeer belangrijk
Bv. Liberale model (angelsasksisch): nadruk op doelstelling, met
pragmatische omgang met de middelen
proberen een samenleving te organiseren waarbij mensen
met verschillende religieuze overtuiging samen kunnen leven
o In de praktijk gaat het vaak eerder om een continuüm
Bv. Belgisch model: unieke invulling door ‘verzuiling’ (verkaveling van
de staat volgens ideologisch-levensbeschouwelijke breuklijnen)
Paradigmawissel met einde van Koude Oorlog
Gilles Kepel – La revance de Dieu (1991)
John micklethwait and Adrian Wooldrigde, God is Back
Iraanse revolutie en verkiezing Johannes Paulus
In westerse cultuur oogt het plaatje complex
o De secularisering/geloofsafval zet door
o Maar ook hernieuwde waardering voor de rol van godsdienst door niet
gelovige wetenschappen
o Hang naar sacraliteit/spiritualiteit is terug samen met wantrouwen voor
geïnstituionalieerde godsdienst
Desecularisatie (herwonnen belang van het geloof)
Nieuwe evolutie vanaf de eeuwwisseling: desecularisatie
, o = niet alleen de verdwijning van de godsdienst, maar ook een terugkeer van
het atheïsme
Peter Berger: The Desecularization of the World (1999) (EXAMEN) zie les 1 op
1:10:00
o Vertelt dat hij met zijn vorig boek zich vergist heeft en dat de
secularisatiethese verkeerd was om 2 redenen
Hij was te gefocust op West-Europa secularisatie ging hier alsmaar
door, maar dat dit een uitzondering was ten opzichte van de rest van
de wereld waar godsdienst aan een herstel bezig was zag men niet.
dacht dat de wereld west europa ging volgen
De academische bias (confirmation bias)
Seculiere wetenschappers zouden in een soort van bubble
zitten waardoor ze automatisch elkaars uitgangspunten
overnamen en niet zagen wat er in de werkelijkheid gebeurde
(namelijk de terugkeer van religie)
Gilles Kepel: ‘la revanche de dieu’ een van de eersten die de terugkeer van religie
signaleerde
o Later ook John Micklethwait en Adrian Wooldridge
Wanneer is die terugkeer van religie begonnen?
o 1978: iraanse revolutie + de verkozen Paus Johannes Paulus II
Paus speelde een belangrijke rol in de geweldloze revolutie die zou
leiden tot het verdwijnen van het communistisch systeem in Polen en
uiteindelijk de Sovjet-Unie
o Andere zeggen 1967: opkomst fundamentalistische islam na de zesdaagse
oorlog tussen arabische landen en israël
o 1989: val van de Berlijnse muur toename van godsgeloof
o + migratie en globalisering zorgden dat religie in West Europa (vooral steden)
aan een opmars bezig was
Hernieuwde waardering voor religie
o Alain De Botton ‘religie voor atheïsten” schreef dat religie nuttig is voor de
sociale cohesie
Les avantages d'acheter des résumés chez Stuvia:
Qualité garantie par les avis des clients
Les clients de Stuvia ont évalués plus de 700 000 résumés. C'est comme ça que vous savez que vous achetez les meilleurs documents.
L’achat facile et rapide
Vous pouvez payer rapidement avec iDeal, carte de crédit ou Stuvia-crédit pour les résumés. Il n'y a pas d'adhésion nécessaire.
Focus sur l’essentiel
Vos camarades écrivent eux-mêmes les notes d’étude, c’est pourquoi les documents sont toujours fiables et à jour. Cela garantit que vous arrivez rapidement au coeur du matériel.
Foire aux questions
Qu'est-ce que j'obtiens en achetant ce document ?
Vous obtenez un PDF, disponible immédiatement après votre achat. Le document acheté est accessible à tout moment, n'importe où et indéfiniment via votre profil.
Garantie de remboursement : comment ça marche ?
Notre garantie de satisfaction garantit que vous trouverez toujours un document d'étude qui vous convient. Vous remplissez un formulaire et notre équipe du service client s'occupe du reste.
Auprès de qui est-ce que j'achète ce résumé ?
Stuvia est une place de marché. Alors, vous n'achetez donc pas ce document chez nous, mais auprès du vendeur San01. Stuvia facilite les paiements au vendeur.
Est-ce que j'aurai un abonnement?
Non, vous n'achetez ce résumé que pour €7,99. Vous n'êtes lié à rien après votre achat.
