Farmaceutische zorg en rationeel geneesmiddelengebruik – Samenvatting
Farmaceutische zorg
Farmaceutische zorg = het verantwoord afleveren van een behandeling met geneesmiddelen om de
leefkwaliteit van de patiënt te bewaren of te verbeteren
- Uitgebreide/verankerde definitie: De farmaceutische handelingen in de uitoefening van de functie van
de apotheker inzake de verstrekking van farmaceutische zorg omvatten de verantwoorde aflevering van
voorgeschreven geneesmiddelen of van geneesmiddelen die zonder voorschrift kunnen afgeleverd
worden, met het oog op, in overleg met andere zorgverstrekkers en de patiënt, het bereiken van
algemene gezondheidsdoelstellingen zoals het voorkomen, het identificeren, en het oplossen van
problemen verbonden aan het geneesmiddelengebruik. De farmaceutische zorg is erop gericht om op
een continue wijze het gebruik van geneesmiddelen te verbeteren en de levenskwaliteit van de patiënt te
bewaren of te verbeteren. Het interprofessioneel overleg (IPO) omvat onder meer het eventuele
doorverwijzen naar een arts en het informeren van de behandelende arts.
- PNCE (= Pharmaceutical Care Network Europe) => FZ is de bijdrage van een apotheker aan de zorg van
patienten, om gm gebruik te optimaliseren en de gezondheidsresultaten te verbeteren.
Gids voor de Goede Officinale Farmaceutische Praktijken (GOFP)
4 Basisprincipes:
- De apotheker heeft als eerste bezorgdheid de gezondheid en levenskwaliteit van de patiënt alsook het
welzijn van de bevolking in het algemeen.
- Het farmaceutische beroep is gericht op de verstrekking van gm’en en andere verzorgings- en
gezondheidsproducten aan de patiënt, waarbij hem gepaste informatie wordt meegegeven, en waarna de
resultaten van hun gebruik worden opgevolgd
- Elk aspect in de uitoefening van het farmaceutische beroep heeft voor de patiënt een relevante
doelstelling voor ogen die duidelijk omschreven is, die op doeltreffende wijze aan alle betrokken partijen
wordt overgebracht en die door hen aanvaard wordt.
- De apotheker leeft de wettelijke voorschriften na.
4 Principes FZ:
- Een correct en doelmatig gebruik van gm’en, waarbij de PT centraal staat.
- Het is resultaatgericht en wordt georganiseerd in overleg met de andere
zorgverstrekkers.
- Verlenen van advies en/of opstarten, opvolgen en evaluatie van medicamenteuze behandelingen om
ziektes te genezen of te voorkomen, alsook de veiligheid van de therapie te garanderen.
- Bereiken van positieve therapeutische resultaten tegen een realistische kostprijs op preventief, curatief
en palliatief vlak.
Het brengt mee dat:
- Apothekers zich voortdurend bijscholen, vanaf het begin
- Apothekers zullen onafhankelijke, objectieve, volledige en actuele info inwinnen over behandelingen en
gm’en
- Apothekers zich ertoe verplichten om zelf hun deskundigheid te evalueren
- Apothekers onder elkaar een goede relatie onderhouden die hoofdzakelijk gebaseerd is op het
verbeteren van de farmaceutische dienstverlening.
- De apotheker voortdurend in contact blijft met de andere gezondheidszorg- beoefenaars, in het
bijzonder de artsen,
1
,- De apotheker een vertrouwensrelatie onderhoudt met de diverse partijen en tegelijkertijd ook de
privacy van de patiënt eerbiedigt,
- In alle apotheken, elke apotheker zijn verantwoordelijkheid op zich neemt betreffende het vastleggen,
opvolgen en verbeteren van de kwaliteit van dienstverlening,
- De apothekers op alle niveaus bijdragen tot het optimaal en rationeel gebruik van het geneesmiddel.
2 soorten FZ:
- Basis FZ
1. Onthaal en administratieve controle
i. Extra ruimte in de apotheek: zaken bespreken die meer tijd nodig
hebben, meer comfort door te zitten
ii. Apotheker heeft toegang tot de voorschriften van een patient dmv (3):
bewijs van elektronisch voorschrift, e-ID kaart, rijksregisternummer van
de patient en therapeutische link met deze patient
iii. Patient kan bewijzen van elektronisch voorschrift raadplegen dmv (3):
mijngezondheid.be, myhealthviewer, mijngeneesmiddelen (app). Indien
niet: de voorschrijver dient een papieren bewijs van voorschrift mee te
geven aan patienten
2. Validatie van de vraag
a. Niet voorgeschreven medicatie
i. WHAM-vragen (=Wie/Wat, Hoelang, Acties ondernomen, Medicatie)
ii. Doorverwijzen, weigeren, Wet onderbouwd advies
b. Voorgeschreven medicatie
i. Voorkomen dat deze 2 zaken optreden: GGP’s (=Gm Gerelateerde
Problemen) of DRP’s (=Drug related problems)
3. Verstrekking – informatie en advies
i. Stimulatie van correct en rationeel gebruik: Werking, bijwerkingen,
gebruik, bijzonderheden
b. Eerste aflevering = Eerste Uitgifte Begeleiding (EUB)
= Het verstrekken van een specialiteit met daarin een werkzaam bestanddeel, dat in die
toedieningsvorm en in diezelfde sterkte: ofwel niet eerder aan een rechthebbende (of zijn
gevolmachtigde) werd afgeleverd, ofwel zes maanden of langer geleden voor de eerste
keer afgeleverd werd.
c. Herhaalvoorschrift = Herhaalde Uitgifte Begeleiding (HUB)
i. Afh van de patient en het gm. Er zijn 3 versch vormen: een 2e uitgifte
gesprek, latere uitgifte waarbij gericht gepolst wordt naar een bepaald
aspect, uitgebreid gesprek over gm gebruik
4. Registratie – Farmaceutisch dossier
- Gm historiek -> drug related problems
- OTC en bijkomende patientgegevens
- Opt out = wnr een patient zelf niet aangeeft dat hij iets niet wilt, dat men ervanuit
mag gaan dat het mag.
- Opt in = toestemming voor gegevensgebruik; de patient moet zich akkoord
verklaren met (dmv handtekening)
Farmaceutisch dossier is gebonden aan de principes ter bescherming van privacy:
- Finaliteits beginsel: opsporen van drug related problems
- Proportionaliteits beginsel: enkel onbetwistbare, absolute gegevens
- Transparantie beginsel en informatieplicht: patient moet kunnen weten welke gegevens
2
, er worden verwerkt
5. Medicatiebegeleiding (als aspect van voortgezette FZ)
- Voortgezette FZ
= geindividualiseerde opvolging van FZ na een akkoord tussen de patient en de apotheker, en zo nodig de
arts.
Toepassing:
- Patienten met chronische pathologie
- Polymedicatie
- Vermoeden van slechte therapietrouw
Dossier: uitbreiding van het farmaceutisch dossier
- Administratieve gegevens, profiel patient, gm historiek, analyse vd aanleiding tot opstart van
voortgezette FZ, opvolging en evaluatie
Stappenplan
- Identificatie van drug related problems of pathologie-gebonden problemen
- Evaluatie van verwachtingen vd patient
- Opstelling van een farmaceutisch zorgplan, indien mogelijk in overleg met andere zorgverstrekkers
- Evaluatie van resultaten -> doelstellingen behaald?
- Aanpassen plan en communicatie met andere partijen
=> Registratie in het farmaceutisch dossier
FZ cyclus
- Verzamel en interpreteer info over de patient
- Beschrijf de therapeutische doelen
- Beschrijf therapeutisch plan
- Bedenk monitor activiteiten
- Lever af en informeer patient
- Voer monitoring uit
- Identificeer probleem, indien dit er is
Goed gebruik geneesmiddelen (GGG)
3
, Eerste terugbetaling van voortgezette FZ
- Oude term: Begeleidingsgesprek Nieuwe Medicatie (BNM)
- Doel: toename van efficientie vd behandeling via sensibilisering en controle goed gebruik van de
medicatie en stimulatie therapietrouw
- Modaliteiten: 2 gesprekken van 15 à 20 min: informatie, opvolging, op initiatief en na schriftelijk
akkoord patient
- Honorering: 20 euro per gesprek, door RIZIV
Modaliteiten
Toepasbaar voor 2 specifieke doelgroepen:
- Patienten met een chronische aandoening: bij opstart van behandeling, of voor wijziging van
farmacologische klasse in het kader van een bestaande chronische aandoening of wanneer de patient
nood heeft aan bijkomende gepersonaliseerde begeleiding
- Bij de aflevering van acute medicatie die een bijzondere opvolging vereist
- Opgestart door apotheker, op voorschrift van de arts of op vraag van patient (met een toestemming op
geinformeerde en schriftelijke wijze)
- Prestatie wordt uitgevoerd door apotheker, op een geschikte plaats in de apotheek met respect voor
vertrouwelijkheid en discretie van het gesprek
- Prestatie wordt ondersteund met een specifiek honorarium, te bepalen per farmacologische klasse
- Prestatie is tegenstelbaar, verifieerbaar en meetbaar. Er is een evaluatie obv meet- en
kwaliteitsindicatoren
Gedeeld Farmaceutisch Dossier (GFD)
= eigen geregistreerde medicatiehistoriek koppelen aan afleverinformatie van collega apothekers
- Doel: naadloze zorg (seamless care)
- Privacy: patient moet expliciet zijn toelating geven, dmv opt-in of geinformeerde toestemming
geregistreerd via eHealth.
- Verplichte deelname voor het statuut van huisapotheker
Huisapotheker
= Officina-apotheker als referentiepersoon voor de begeleiding van (chronische) patienten met
betrekking tot gm’en
- Onderdeel van het meerjarenkader-akkoord tussen APB/Ophaco/politiek/RIZIV
- Via het opstellen van medicatieschema’s => opstap naar medicatiereview
- Privacy: patient moet expliciet zijn toelating geven, dmv opt-in of geinformeerde toestemming
geregistreerd via eHealth.
- Functies:
- opvolging van de patient en begeleiding bij het goed gebruik van een gm.
- Vnl het up-to-date houden van het medicatieschema van zijn patienten en dat beschikbaar
maken voor hun zorgteam (zoals de huisarts) en de patienten zelf. (Dit kan op papier met evt de
patient als tussenpersoon, maar van zodra mogelijk ook elektronisch gedeeld)
- Taken: (8)
- de patient-historiek raadplegen bij elke aflevering
- alle afgeleverde gm systematisch registreren in het lokaal en gedeeld farmaceutisch dossier
(GFD) van de patient,
- gezondheidsproducten met een reeele kans op interactie met een bestaand gm, de medische
hulpmiddelen, de farmaceutische prestaties en andere info die nuttig is voor de farmaceutische
4
