Sofie Vandermarliere BA2 Geschiedenis
Geschiedenis van België
• Bestaan België in vraag gesteld
o 2006: misverstand: Vlaams parlement roept onafh uit
▪ Snel geloofd! -> mogelijk geacht?
o Kans groot: BE X?: NEE
▪ Walen: unitair land ipv federaal
▪ Vlamingen & Bxl: géén splitsing
o Tegenstellingen, maar toch samenwerken
▪ BXL = symbool teamwork
• Breuklijnenmodel
o Seymour Martin Lipset & Stein Rokkan (jaren ’60)
▪ Toepassing op België: Luc Huyse
o Thematische kampen -> maatschappelijke debatten & dynamieken
▪ Algemeen model: kapitaal – arbeid, kerk – staat, stad- platteland
o Breuklijnen België: ontstaan dr moderniseringsprocessen na 1750
▪ Levensbeschouwelijke breuklijn
• Klerikalen – antiklerikalen
• Katholieken – liberalen
• Rol kerk in staat? Onderwijs: schoolstrijd, schoolpact
▪ Sociaal-economische breuklijn
• Kapitaal – arbeid
• K rekening houden met A: hoeveel?
• Marxisme: socialistische arbeidersbeweging
• Na WO2: verzoening & welvaarsstaat: Sociaal Pact
• Nu: discussie uit neoliberale hoek
▪ Communautaire breuklijn
• Frans – Vlaams
• Nederlandstalige Belgen / Vlamingen – verfranste Belgische staat
• Vlaamse Beweging, Waalse beweging
• Sociale tegenstelling, nu geografisch
• 20e eeuw: staatshervormingen
o Nieuwe breuklijnen België
▪ Ecologische breuklijn
• Materieel – immaterieel
• Financiële zekerheid - levenskwaliteit
▪ Etnische breuklijn
• Allochtoon – autochtoon
• België avant la lettre?
o Was er al een België vóór 1830?
▪ Henri Pirenne
• JA: nationalistisch gevoel vóór ontstaan staat
• Terwijl andere landen: eerst staat, erna gevoel
1
,Sofie Vandermarliere BA2 Geschiedenis
▪ Jean Stengers
• Proto-nationalistisch gevoel: niet voor 1795!
• Pas vanaf aanhechting Frankrijk
▪ Onderzoek naar nationalisme
• Essentialisme
o BE altijd al bestaan, in 19e staat geworden
▪ Klopt niet!
▪ 19e eeuw: leiders idee nodig, bevolking moet staat <3
• Constructivisme
o Historische momenten herinterpreteren
o Nationale tradities met opzet uitvinden
▪ -> Natie staat ondersteunen
o Natie dus niet eeuwig bestaan
o Geen rechte lijn naar huidige situatie
o X teleologie: ‘meant to be’: gesch bekijken van waaruit t naartoe
moet gaan
▪ Geschiedenis = contingent: complexe gebeurtenissen die
toevallig zijn
o 1: De ‘oude’ Belgen
▪ Caesar: De Bello Gallico: De Belgen zijn de dappersten van alle Galliërs
• Belgen ≠ wij + grondgebied Belgae ≠ België
• Uitgeroeid door Caesar
• Culturele erfenis Belgae?
o Gemaakt door 19e eeuw: geconstrueerde helden
o Ambiorix: leider Eburonen (Germanen)
▪ ≠ Belg: nooit in Tongeren geweest
• Link Oude Belgen: bestaat niet & niet belangrijk
o 2: De Romeinse stempel
▪ Instellingen
• Romeins recht, infrastructuur, kunst, taal, cultuur
• Godsdienst in Rome
▪ Taalgrens
• Onze regio = grens germaans & geromaniseerd Europa
o Later veel conflicten
o BE = invloed beide modellen
o Taalgrens = grens tussen germ en gerom
o 3: Merovingen & Karolingen
▪ Clovis
• Samenspel Kerk & Staat, door doopsel 496
▪ Karel de Grote
• Karolingische Rijk -> invloed op evolutie van onze regio
• Territoriaal
o Zoon KDG = Lodewijk de Vrome -> rijk over 3 zonen
o Verdrag van Verdun
▪ West-Francië -> Karel de Kale
2
,Sofie Vandermarliere BA2 Geschiedenis
▪ Middenrijk -> Lotharius I
▪ Oost-Francië -> Lodewijk de Duitser
o Wij: grens met west & oost (middenrijk): later tussen 2
grootmachten: Frankrijk & Duitsland
o Middenrijk: streefdoel bij latere heersers = grote impact op onze
regio’s
• Feodaliteit
o Grondregels AR
o Feodaal systeem
▪ Leengoed = stuk land voor adel van vorsten, in ruil voor
leenhulde (trouw & bijstand in oorlog + som geld bij
overerving)
▪ Inkomsten koning = kroondomein: leenmannen soms
machtiger dan leenheer!
o Rol Kerk
▪ Dubbele legitimering (macht gegeven door god)
• Leenheer = soevereine vorst
▪ Kroning KDG door paus in 800
• Traditie Rom keizers verdergezet
• Bevestiging: Christendom = staatsgodsdienst
• Sociale groepen
o Kerk (regulier + seculier)
o Adel (eigenaar grond, landbouw belangrijkste eco activity AR)
o 3e stand (meer m8, steden ontwikkelen, handel & nijverheid)
▪ Belangrijkste motor = stedelijke bgij veranderingen ->
einde AR
▪ Ontwikkeling steden: w kapitaal kr8ig: 14e eeuw Brugge,
15e eeuw Gent, 16e eeuw Antwerpen, 17e eeuw
Amsterdam
o 4: 10 -14 eeuw: feodale machtsstrijd
e e
▪ Leenmannen: 2 leenheren mogelijk (FR koning & Duitse keizer: grens = later BE)
• Buren: trouw aan andere leenheren
• Graafschap Vlaanderen -> Franse kroon (w&o vl + deel fr)
• Hertogdom Brabant -> Duitse kroon (Vl&waals brabant, a’pen, nd brab)
• Prinsbisdom Luik -> Duitse kroon
• Wallonië -> Duitse kroon
• Grens DU-FR = Schelde
• Middeleeuws vl ≠ huidig vlaanderen
▪ Volk = loyaal aan lokale heerser, niet aan FR/DU koning
• -> PROBLEEM: volk niet loyaal aan koning + weinig inkomsten koning
• -> OPLOSSING: leenheren try kroondomein groter maken
o Oorlog
o Huwelijk (bv dochter graaf huwen -> graafschap voor koning)
▪ Taal ≠ belangrijk ivm loyaliteit
• Bv. Guldensporenslag – 11 juli 1302
3
, Sofie Vandermarliere BA2 Geschiedenis
o Feodaal conflict
▪ FR koning wil Vlaanderen aanhechten bij kroondomein
(Want Brugge & Gent welvarend)
▪ Vlaamse graaf werkt tegen & wint
▪ Nord en Pas-de-Calais toch verloren
o Mystificatie
▪ 19e-20e eeuw: uitgevonden traditie
▪ Mythe: overwinning door Belgische graaf van VL tegen FR
koning
▪ Tegen expansiedrift Frankrijk 19e eeuw (FR wil BE
aanhechten, mr BE toont: al geprobeerd, zal nt lukken..)
▪ Mythe: Vlaams nationalisme; taalkwestie ‘VL tegen FR’,
klopt niet, VL adel sprak Frans & taal was geen issue
o Géén nationaal conflict, gwn feodaal: ging om bezit, géén strijd
om onafh BE/vlaamse emancipatie
o 5: Eenmaking in de Nederlanden
▪ Onze regio: territoriaal 1, maar niet echt 1 groep (heel divers en complex)
▪ Dynastieën: eenmakingspolitiek
▪ Contingentie: complex samenspel van factoren & veel toevalligheid
▪ Lokale heersers: keep onafhankelijkheid (wel leenrechtelijk verbonden met DU
keizer/ FR koning
o 6: De Bourgondische Nederlanden (middenrijk KDG) 15e eeuw
▪ Zijtak van familie Valois (via oorlogen & dynastieke pol.: controle over
middenrijk!)
• Filips de Stoute = jongste zoon koning FR, met Margaretha van Male,
dochter Graaf van Vlaanderen
▪ Eenmakingspolitiek -> samenhorigheidsgevoel
▪ Uniformering pol. Instellingen: Staten-Generaal oprichten (3 standen
vergadering)
• Filips de Goede: sticht nieuwe ridderorde: Gulden Vlies
▪ Geloof beschermen
▪ Eigen dynastie meer aanzien
▪ Hertog <3 edellieden (dubbele pol. Invloed)
o Heel exclusief: max 60 leden
o Ter ere van huwelijk met Isabella van Portugal
▪ Problemen Hertogdom Bourgondië
• Oorlog met FR & DU vorsten
• Intern particularisme: plaatselijke graven & heersers blijven nog +- onafh
▪ Filips de Goede – Karel de Stoute – Maria van Bourgondië <3 Max van Oostenrijk
– Filips de Schone – Keizer Karel (Karel V) = begin Habsburgse Nederlanden
o 7: Habsburgse Nederlanden 16e-18e eeuw
▪ Karel V: Erft enorm rijk (BG Nederlanden, DU gebieden, Spanje, zuid-¢raal
Amerika)
• Rijk waar zon nooit onderging
• Bestuur gemoderniseerd (feodale banden FR & DU X)
• Pragmatieke Sanctie = 17 Provinciën: land ondeelbaar, ook na erfenis
4
