Termenlijst Digitale geletterdheid (te kennen voor examen)
WOORD BETEKENIS UITLEG / VOORBEELD
AI Artifical Het onderzoeksdomein dat zich bezighoudt met de ontwikkeling van
intelligence kunstmatige intelligentie en daarbij onder meer voortbouwt op de
studie van cognitieve processen, natuurlijke taal en de representatie
van kennis. Een van de centrale vragen in het domein van AI is ‘Wat is
intelligentie?’
APC Article Kosten die een auteur moet betalen om een (wetenschappelijk)
processing artikel te publiceren via golden road open access
charges
API Application Een verzameling standaarden en protocols die computertoepassingen
programming toelaat om met elkaar te communiceren. Een API kan bijvoorbeeld
interface woorden gebruiken om met een zelfgeschreven programmagegevens
op te halen uit een online databank
BPC Book processing Kosten die een auteur moet betalen een (wetenschappelijk) boek te
charges publiceren via golden road open access
CFP Call for papers Een (open) oproep aan onderzoekers om een bijdrage in te sturen
voor een conferentie, een themanummer van een wetenschappelijk
tijdschrift of een andere publicatie. Als reactie op call for papers
kunnen onderzoekers een abstract indienen met daarin een korte
beschrijving van hun onderzoeksproject of onderzoeksresultaten
CMS contentmanage Een systeem waarmee een gebruiker op een efficiënte manier inhoud
mentsysteem kan aanmaken, beheren en eventueel publiceren op het web zonder
daarvoor specifieke kennis vereist is over mark-uptalen,
stijlspecificatietalen of andere programmeertalen voor het web
CSS Cascading style Stijlspecificatietaal voor de opmaak van webdocumenten
sheets
CSV-BESTAND Comma- manier om tabelvormige gegevens voor te stellen in een tekstueel
separated formaat (typisch in een tekstbestand), waarbij de versch. kollommen
values van de tabel van elkaar gescheiden worden door komma’s in de
tekstuele voorstelling, en elke rij van de tabel op een aparte regel
staat in de tekstuele voorstelling. De afkorting CSV wordt meestal
geïnterpreteerd als Comma-separated values en soms als character
seperated values. In het laatste geval staat het niet vast dat het
komma in die als scheidingteken (voor de kollommen) fungeert . Er
bestaan namelijk ook alternatieve conventies waar bijvoorbeeld ofwel
tab ofwel kommapunt als scheidingsteken wordt gebruikt. In de ruime
interpretatie van CSV beschouwt men deze alternatieven ook als CSV-
formaten.
CMYK Cyan Magenta Model om kleuren te definiëren op basis van waarden voor cyaan,
Yellow Key magenta, geel en zwart (key)
DIKW- Een hiërarchisch model dat de relatie beschrijft tussen de fenomenen
PIRAMIDE data, informatie, kennis, wijsheid. Data worden daarbij beschouwd als
de basis voor informatie, informatie de basis voor kennis, kennis de
basis voor wijsheid. Dit verband wordt grafisch voorgesteld als een
piramide. Daarnaast zijn ook meer cyclische, niet-hiërarchische
modellen gangbaar
,DMP Data Een document dat beschrijft hoe onderzoeksgegevens worden
management beheerd tijdens en na een onderzoeksproject. Een data management
plan plan neemt de vorm aan van een vragenlijst en bestrijkt aspecten
zoals datatype, opslagmogelijkheden, ethische en juridische kwesties
en de aanduiding van een persoon die verantwoordelijk gesteld kan
worden voor de gegevens. Het is een levend document dat in de loop
van een project kan worden aangepast door de onderzoeker.
DOI Digital object Een persistente identifier of handle voor een bestand op het web die
identifier ervoor zorgt dat het bestand altijd teruggevonden kan worden.
DPI Dots per inch Het aantal pixels per inch in een digitaal beeld
DTD Document type Een formele grammatica voor een mark-uptaal. Met behulp van dit
definition kan de syntaxis worden beschreven voor een mark-uptaal die
gebaseerd is op SGML
EOL-MARKER End of line Is een letterteken, of sequentie van lettertekens, die gebruikt wordt
marker om het einde van regels voor te stellen. De conventie wordt in eerste
instantie toegepast in tekstbestanden, maar wordt ook gebruikt op
vele andere plaatsen waar tekst wordt voorgesteld. Er bestaan
verschillende conventies voor end of line markers
ER-MODEL Entity- Model om de relaties tussen entiteiten (en hun attributen) grafisch
relationship voor te stellen. Een ER-model kan een hulpmiddel zijn om rationele
model databanken te ontwerpen.
FAIR Findable, Onderzoeksgegevens die worden beheerd of gepubliceerd volgens
Accessible, FAIR-principes zijn vindbaar, toegankelijk, uitwisselbaar en
Interoperable, herbruikbaar.
Reusable
FTP File transfer Een reeks protocols waarbij gegevensbestanden kunnen worden
protocol gekopieerd naar het web
GDPR General Data Europese privacywetgeving die van kracht is sinds 25 mei 2018 en die
Protection de gegevensbescherming van Europese burgers versterkt. Kernpunten
Regulation van de wetgeving zijn dat burgers toestemming moeten geven aan de
bedrijven of organisaties die hun gegevens willen gebruiken en het
‘recht om vergeten te worden’ ofwel het recht om bewaarde
gegevens in te kijken en eventueel te laten verdwijnen. In het
Nederlands wordt ook gesproken van de Algemene Verordering
Gegevensbescherming (AVG)
GIF Graphics Is een bestandsformaat voor afbeeldingen dat een opeenvolging van
interchange verschillende frames toelaat, waardoor geanimeerde afbeeldingen
format ontstaan
GIGO ‘Garbage in, Gezegde of principe dat aangeeft dat degelijke analyses afhankelijk
garbage out’ zijn van degelijke data
GIS Geographical Een systeem waarmee geografische informatie kan worden beheerd
information en geanalyseerd. GIS-systemen liggen aan de basis van geospatial
system analysis; ofwel de (statische) analyse van geografische data.
Toepassingen situeren zich onder meer in de archeologie,
dialectologie en geschiedenis
HTML Hypertext Mark-uptaal voor webdocumenten (websites)
Markup
Language
IME Input method Toepassing die het mogelijk maakt om je toetsenbord te gebruiken
editor om tekens uit een ander schriftensysteem in te voeren, bv om te
schrijven met tekens uit het cyrillische alfabet
, JSON JavaScript Een tekstgebaseerd dataformaat om gegevens zodanig voor te stellen
Object Notation dat ze zowel door mensen als machines kunnen worden gelezen. Het
formaat wordt vaak gebruikt om gegevens uit te wisselen tussen
versch. computerprogramma’s
KWIC-INDEX Keyword-in- Een index die voorkomens van sleutelwoorden (keyword) uit een tekst
context-index oplijst in de context van de omringende woorden. Bij het genereren
van een KWIC-index kan de gebruiker aangeven hoeveel woorden
voor en na het sleutelwoord in de index mieten worden opgenomen
LMS Learning Online platform voor onderwijsondersteuning. Een docent of
management leerkracht kan een learning management system onder meer
system gebruiken om lesmateriaal en taken ter beschikking te stellen en te
communiceren met leerlingen of studenten. Een bekend commercieel
LMS-systeem is Blackboard, een voorbeeld van een open-source-
variant is Moodle
MOOC Massive open Een open online lessenreeks, vaak aangemaakt en gepubliceerd door
online course een universiteit, waarvoor een breder publiek kan inschrijven.
Doorgaans biedt MOOC de lesinhoud aan in de vorm van video’s.
Bekende platformen voor MOOC zijn Coursera en EdX.
NER Named entity Een proces waarbij met behulp van algoritmes automatisch
recognition verwijzingen naar personen, plaatsen of organisaties uit teksten wordt
gefilterd. De resultaten van die automatische zoekopdracht kunnen
onder andere worden gebruikt om teksten te classificeren volgens
onderwerp of om automatisch metadata toe te kennen aan teksten
NLP Natural Het onderzoeksdomein dat zich bezighoudt met de ontwikkeling van
language computationele methoden en toepassingen (NLP- applications) voor
processing de verwerking en de analyse van natuurlijke taal.
OCR Optical Het proces waarbij ingescande, gefotografeerde, handgeschreven,
character gedrukte of getypte teksten worden omgezet in machineleesbaar
recognition formaat zodat ze met behulp van zoekopdrachten kunnen worden
doorzocht
RDBMS- Relational Een systeem voor het beheer van rationele databanken
SYSTEEM database
management
system
RDF Resource Een standaard om (meta)data te publiceren in een triplestructuur
Description
Framework
RDM Research data Het beheer van onderzoeksgegevens vanaf het moment waarop ze
management zijn aangemaakt of verzamelt tot het moment waarop ze worden
gepubliceerd of gearchiveerd. Goed beheer van onderzoeksgegevens
draagt bij tot integer onderzoek (geheeltallige informatie). RDM
beslaat alle aspecten van de data life cycle, behalve de eigenlijke
analyse
RGB Red, Green, Model om kleuren te definiëren op basis van waarden voor rood,
Blue groen en blauw
RPA Robotic process Automatiseren van routineuze (bedrijfs)processen
automation
SGML Standard Een metataal waarmee mark-uptalen kunnen worden gedefinieerd.
Generalized Een van de achterliggende principes van SGML is dat mark-uptalen
Markup declaratief moeten zijn en dus de logische structuur van een
Language document moeten beschrijven. De syntaxis voor een mark-uptaal die
