Resume
Samenvatting RKG
- Établissement
- Katholieke Hogeschool VIVES (VIVES)
Samenvatting rooms katholieke godsdienst
[Montrer plus]
Aperçu du contenu
1R.-K. Godsdienst kennis| 3
mar. 2023
1. Symbooltaal en rituelen
Leerdoelen:
Je legt aan de hand van een voorbeeld uit wat een symbool is.
Je legt in eigen woorden uit wat een ritueel is.
Je legt uit dat mensen rituele wezens zijn.
Je legt de evolutie van het godsbeeld bij mensen uit.
Je legt de verschillende types gebeden uit aan de hand van een voorbeeld.
Je legt uit hoe je met kinderen kunt bidden.
Je noemt enkele soorten gebeden uit de joodse en de islamitische godsdienst.
1.1. Symbooltaal
1.1.1. Symbolen: een omschrijving
Symbool: een gewoon voorwerp (uiterlijk) met een diepere betekenis (innerlijk)
een gewoon ding dat voor iemand in een bepaalde context, bij een bepaalde ervaring, een
bijzondere betekenis krijgt.
Een symbool vat de realiteit samen
Symbolen hebben verschillende beteknissen in verschillende culturen
Voorbeeld: ring die ik van mijn ouders kreeg toen ik afstudeerde.
1.1.1.1. Symbolen om over God te spreken
Als mensen over God spreken, grijpen ze onmiddellijk terug naar beeldspraak. Met beelden drukken
mensen uit wie God voor hen is.
Psalmen behoren tot de heilge schrift van de joden.
Werkelijke naam van de God van Israël is ‘Jahweh’. In het Hebreeuws wordt de naam geschreven
met het heilige tetragram (woord van 4 letters) JHWH. Die naam betekent: ik ben die is. De mens
is geroepen om het leven zinvol gestalte te geven als antwoord op de schepping van God.
Voor christenen is Jezus het insprirerende voorbeeld. verhalen over Jezus vinden we in het
tweede deel van de Bijbel, het Nieuwe Testament.
In de Islam geeft men 99 namen aan Allah. Deze namen belichten verschillende facetten van Allah.
God is de meest barmhartige, God is de Bron van Vrede, God is de Schepper, God is de Rechter, God
is de Beschermer, God is de Levengevende, God is de Vergelder, God is de Schenker van Vergiffenis,
…
Het is in de Islam niet toegestaan om afbeeldingen van God te maken. Je kan God immers niet vatten
in een afbeelding. Hij overstijgt alles. Allah is het Arabische woord voor God.
Je kan moslimkinderen dus ook nooit vragen om een tekening te maken van Allah.
In de les rooms-katholieke godsdienst gebruik je als leraar nooit godsbeelden zoals een straffende
god, opvoedende god, een onverschillige god, een autoritaire god.
,2
1.2. Letterlijk en symbolisch geloven
Op levensbeschouwelijk vlak wordt een onderscheid gemaakt tussen ‘letterlijk geloven’ en
‘symbolisch geloven’. ‘eerste naïviteit’ en ‘tweede naïviteit’
1.2.1. Eerste en tweede naïviteit
Eerste naïviteit: mensen stellen zich beeldspraak letterlijk voor. Ze komen niet tot een symbolische,
metaforische, niet-letterlijke betekenis.
Op geloofsvlak komt er vaak een naïef denken (of letterlijk geloven) tot uiting bij mensen.
Heel vatbaar voor rationele en wetenschappelijke kritiek
Veel van de hedendaagse religiekritiek gericht op dit letterlijke geloven. Men redeneert dat
omdat dit letterlijke geloven niet te rijmen valt met het denken, elk geloven onmogelijk is.
De kritiek die vele mensen uiten op ‘geloven’ geldt in feite enkel voor letterlijk geloven.
Tweede naïviteit: Er is ook een wijze van geloven die de kritiek op het letterlijk geloven ernstig
neemt. Men verwerpt een letterlijke interpretatie van geloofsuitspraken, maar niet het geloof zelf.
Een dergelijk geloof geeft er zich rekenschap van dat geloven zonder verhalen en symbolen evenmin
mogelijk is als een geloof zonder de kritische reflectie daarover. Via symbolen en beeldspraak kan
een diepere waarheid uitgedrukt worden.
Men is toch (opnieuw) ontvankelijk voor de kracht van mythen, verhalen en symbolen, die kunnen
uitdrukken wat beschrijvende taal niet altijd kan. Men laat zich raken en verwonderen maar tegelijk
integreert men de kritische inzichten in een mature geloofsact.
De ontstaanscontet helpt om de betekenis van verhalen op het spoor te komen.
1.2.2. Ontwikkeling van het godsbeeld
Er is dus een ‘psychologische’ god die vaak verschilt van het beeld dat de religies van God
voorhouden.
Antropomorf godbeeld bij de 7-8 jarigen (god als oude man, met baard, in de wolken …) naar
een meer symbolische voorstelling. In een langzame evolutie zie je uiteindelijk hoe bij de 15-
16 jarigen deze voorstelling terugloopt.
Bij de niet-religieus opgevoede kinderen zie je die evolutie niet. Ze blijven antropomorf
denken over god en slagen er daarom ook niet in een ‘nieuw’ beeld van god te ontwerpen.
Een god met menselijke trekken
Bij de meest jonge kinderen vertoont het beeld van god voorlopig nog zeer mens-achtige. Hij wordt
voorgesteld als een menselijk figuur. Hij woont ergens in de wolken en communiceert met de
mensen. In wezen is Hij een soort supermens, met magische krachten. Je kan dit afleiden uit
uitspraken en vragen van kinderen.
Een vergeestelijking
Er ontstaat onzekerheid omtrent de manier waarop god nu eigenlijk bestaat, hoe Hij spreekt en hoe
Hij met mensen in contact treedt. Blijkt dat god niet meer zo vanzelfsprekend is als voordien.
Crisis
Omstreeks hun tiende jaar beleven veel kinderen een crisis ten aanzien van hun godsvoorstelling. Het
vroegere lichamelijkheidsdenken wordt als onvoldoende onderkend, maar hoe het dan wél is, blijft
voorlopig onzeker en onduidelijk. God blijft een soort directeur van een supramundiaal bedrijf.
,3
Rond het twaalfde jaar gaat het kind meestal aanvoelen dat dit niet klopt. God is blijkbaar geen
allrisk verzekeraar. Hij kan ook niet alles. Je merkt zo weinig van hem.
Denken in symbolische en abstracte termen
Jonge mensen zijn op weg om in meer symbolische en abstracte termen over god te denken en te
spreken. Maar toch blijven er nog heel wat antropomorfe trekjes taai voortbestaan. Het oudere kind
is ook niet meer zo zeker van god. Bestaat Hij wel? En zo ja, hoe dan?
Tweede naïviteit
Zij zijn op weg naar een geestelijk godsbeeld dat de confrontatie met het kritisch denken en met de
werkelijkheid van het reilen en zeilen van onze wereld dient te integreren.
Het is belangrijk hen niet in een bepaalde fase op te sluiten, maar tekenen van openheid voor de
volgende stap dankbaar aan te grijpen. Als het kind bij deze stap begeleid wordt door een persoon in
wie het vertrouwen heeft, zal het niet de indruk hebben dat de hele wereld van zijn prille geloof aan
het ineenstorten is of dat god alleen maar “voor kinderen” is.
Het grotere kind zal best begrijpen dat zijn betrokkenheid op god op een ander wijze verder gaat, nu
al te menselijke voorstellingen verlaten moeten worden.
1.3. Rituelen
1.3.1. Wat is een ritueel? Waarom gebruiken we rituelen?
Een ritueel is een geheel van gestileerde behandelingen waarmee mensen op symbolische wijze
uiting, ordening en zin geven aan een belangrijke gebeurtenis in hun leven.
1.3.2. Rituelen geven structuur én zijn een kanaal.
Je kan er emoties en gedachten in kwijt, je kan je liefde of je gemis vormgeven, je kan iets dat er niet
is aanwezig majen, zelf aanspreekbaar en hanteerbaar, je kan dingen die niet in gewone taal te
vatten zin toch naar buiten brengen.
1.3.3. De handelingen zijn gestileerd.
De handelingen zijn gestileerd. Je kan ze niet zomaar uitvoeren, ze hebben een bepaalde vorm of stijl
nodig. Soms is die vorm door een bepaalde traditie voorgeschreven, soms is het de context en
persoonlijke betekenisgeving die grenzen afbakent, maar hoe dan ook kan het niet ‘eender hoe’.
1.3.4. Condenseren van betekenis.
Stileren slaat niettemin op meer dan stijl alleen. Het gaat ook om vereenvoudigen en ‘ontletterlijken’,
zeg maar, condenseren van betekenis. Wat ons bij symboliek brengt. Met je handelingen doe je
allerlei andere dingen dan diegene die je doet. Met je woorden zeg je allerlei andere dingen die je
niet letterlijk zegt, misschien zelfs niet eens zou kunnen zeggen.
1.3.5. Mensen zijn rituele wezens.
We moeten ons verhouden tot de mysterie en wonderen van het leven, daar valt niet aan te
ontkomen. Hoe wetenschappelijk, rationeel of economisch we ook geworden zijn, zingeving is nog
steeds cruciaal in ons bestaan.
1.4. Een specifiek ritueel: bidden
Bidden is een ritueel, een gebedsritueel. Er bestaan vele vormen van bidden: gewoon stilvallen,
spontaan vertellen tegen God of vaste gebedsvormen (formulegebeden) gebruiken.
, 4
1.4.1. Bidden in het christendom
Voor christenen is bidden een zoeken naar God en naar de betekenis die God heeft in het leven van
mensen. Het is een concretisering van hoe en wat mensen geloven. Hoe mensen God aanspreken
zegt iets over hoe ze God beleven. Bdden betekent eerlijke woorden kiezen.
Vier soorten gebeden onderscheiden, die vaak in elkaar overgaan:
Het vraaggebed of smeekgebed;
Het gebed om vergiffenis;
Het dankgebed;
Het lofgebed.
Het vraaggebed of smeekgebed
Mensen vragen dingen aan God. God is als eeen Vader aan wie alles mag gevraagd worden. Mensen
mogen dus blijven aandringen in hun gebed en herhaaldelijk hun vragen op God afvuren.
Dat je vanuit diepe nood met iemand kan spreken is in zekere zin verhoord worden: Gedeelde smart
is halve smart. Verhoord worden is eerst en voral gehoord worden.
De ervaring leert dat God osn niet steeds verhoort zoals mensen dat zouden willen. Hij is geen
tovenaar of geen marionet aan touwtjes. God neemt niet altijd de noodsituatie weg. Maar Hij
verandert de houding van mensen tegenover die nood.
Het gebed behoedt mensen echter voor wanhoop en het maakt dat ze toch verbonden blijven.
Het gebed om vergiffenis
Mensen drukken uit dat ze spijt hebben over wat gebeurd is en dat ze opnieuw willen beginnen. De
pijn die men anderen berokken heeft en het te kort schieten tegenover de liefde van God zelf, komt
sterk naar voren.
Dankgebed
Soms ervaren mensen het leven als één doorlopend geschenk. Het dankgebed bij uitstek is de
eucharistie. Christenen danken er om de schepping, om de verlossing en om de komst van Jezus. Bij
het dankgebed is er een speciale reden om te danken: mensen hebben iets gekregen en daarom
danken ze.
Het lofgebed
Uit het dankgebed groeit een lofgebed als de specifieke reden om te danken minder belangrijk
wordt. Het echte lofgebed is helemaal op God gericht. Er worden geen details genoemd.
Mensen kunnen spontaan hun woorden zoeken of kunnen vaste gebeden gebruiken. Vaste gebeden
worden gebruikt omdat mensen niet altijd de juiste woorden vinden. Mensen hebben het vaak
moeilijk om hun dagelijks leven te delen met God: de moeite en pijn, het plezier, de kwaadheid, de
verlegenheid, de onmacht, de twijfel die mensen voelen als het om God, om het eigen geloof, het
bidden gaat.
1.4.2. Jezus bidt
Het Onzevader is een formulegebed. Met ‘formulegebeden’ worden teksten bedoeld die mensen
samen kunnen bidden zonder dat ze die gebeden op papier bij zich moeten hebben of dat ze moeten
worden geprojecteerd. Dit betekent dat deze gebeden moeten gememoriseerd worden. Een nadeel
Les avantages d'acheter des résumés chez Stuvia:
Qualité garantie par les avis des clients
Les clients de Stuvia ont évalués plus de 700 000 résumés. C'est comme ça que vous savez que vous achetez les meilleurs documents.
L’achat facile et rapide
Vous pouvez payer rapidement avec iDeal, carte de crédit ou Stuvia-crédit pour les résumés. Il n'y a pas d'adhésion nécessaire.
Focus sur l’essentiel
Vos camarades écrivent eux-mêmes les notes d’étude, c’est pourquoi les documents sont toujours fiables et à jour. Cela garantit que vous arrivez rapidement au coeur du matériel.
Foire aux questions
Qu'est-ce que j'obtiens en achetant ce document ?
Vous obtenez un PDF, disponible immédiatement après votre achat. Le document acheté est accessible à tout moment, n'importe où et indéfiniment via votre profil.
Garantie de remboursement : comment ça marche ?
Notre garantie de satisfaction garantit que vous trouverez toujours un document d'étude qui vous convient. Vous remplissez un formulaire et notre équipe du service client s'occupe du reste.
Auprès de qui est-ce que j'achète ce résumé ?
Stuvia est une place de marché. Alors, vous n'achetez donc pas ce document chez nous, mais auprès du vendeur gaelledebruyne. Stuvia facilite les paiements au vendeur.
Est-ce que j'aurai un abonnement?
Non, vous n'achetez ce résumé que pour €5,59. Vous n'êtes lié à rien après votre achat.
Peut-on faire confiance à Stuvia ?
4.6 étoiles sur Google & Trustpilot (+1000 avis)
72042 résumés ont été vendus ces 30 derniers jours
Fondée en 2010, la référence pour acheter des résumés depuis déjà 14 ans