Hoofdstuk 2: de binnenvaartwegen
De benuttig van de vaarweginfrastructuur door de binnenvaart wordt bepaald door:
1. De afmetingen of het gabariet van rivieren en kanalen/binnenvaartwegen
2. Verschillende kunstwerken
3. Onderhoud van de vaarwegen
1. De binnenvaartwegen
1.1 begrip binnenvaartwegen
Territoriale wateren:
Territoriale zeewateren = zeestrook, grenzend aan landgebied van kuststraat, waarover
soevereiniteit van de kuststraat zich uitstrekt, en dit zowel over het luchtruim, de bodem als
de ondergrond
Binnenwateren = bevaarbare stromen, rivieren, bijrivieren, kanalen
1.2 vaarwegtypen
1.2.1 Bevaarbare en niet-bevaarbare waterwegen
1.2.2 Nationale en internationale waterwegen
1.2.3 Natuurlijke en kunstmatige waterwegen
1.2.3.1 natuurlijke waterwegen of rivieren
Vrije bovenrivieren = groot verhang, veranderlijke waterstanden, bochten, ondiepten
Genormaliseerde bovenrivieren = grotere diepte, beter bevaarbaar (Rijn, Waal)
Gekanaliseerde rivieren = rivieren bijeengebracht via kanaal + stuwen, totale verval
opgedeeld in trappen, via schutssluizen (Maas, Neder-Rijn)
Benedenrivieren
Deltavorming, getijbeweging, dichtheidsstroming (schelde)
Vb van natuurlijke waterwegen:
o Rijn Z N
o Rhône N Z
o Donau W O
o Elbe Z N
o Wezer Z N
o Eems Z N
o Seine
1.2.3.2 kunstmatige waterwegen of kanalen
Nut:
Verbindingsfunctie tussen natuurlijke waterwegen
In het WESTEN 3 rijnmondingshaven (ARA-havens)
o Amsterdam-Rijnkanaal
o Waal
o Gekanaliseerde Maas
o Julianakanaal
o Albertkanaal
o Canal du nord
o Kenmerken:
Constant waterpeil
Geen stroom
Schutsluizen/scheepsliften (Strépy)/hellend vlak (Ronquières)
, OOSTEN: net van Duitse kanalen:
o Wesel-Dattelkanaal
o Dortmund-Emskanaal
o Mittellandkanal = verbinding Rijn, Wezer, Elbe
o Elbe-Havelkanaal = verbinding Elbe met driehoek Berlijn
o Main-Donaukanaal = verbinding Rijn met Donaubekken
o Missing links:
Oder-Donaukanaal
Rijn-Rhônekanaal
Maas-Rijnverbinding
1.3 classificatie van het europees waterwegennet – CEMT -classificatie
CEMT-klasses om de afmetingen van vaarwegen in West-Europa op elkaar af te stemmen.
Waterwegen zijn onderverdeeld in 7 klassen, volgens de maximale toegelaten tonnenmaat. Par
klasse zijn de maximale afmetingen van het schip vastgelegd.
Dit is handig voor de schipper omdat hij dan weet welk kanaal smal is of waar de sluizen te kort zijn
voor zijn schip.
Klasse Lengte (m) Breedte (m) Diepgang (m) Hoogte (m) Laadvermogen
1 38,50 5,05 1,80-2,20 4 250-400
2 50-55 6,60 2,50 4-5 400-650
3 67-80 8,20 2,50 4-5 650-1000
4 80-85 9,50 2,50 5,25-7 1000-1500
5a 95-110 11,40 2,50-4,50 5,25-9,10 1500-3000
5b 172-185 11,40 2,50-4,50 5,25-9,10 3200-6000
2 baks lang
6a 95-110 22,80 2,50-4,50 7-9,10 3200-6000
2 baks breed
6b 185-195 22,80 2,50-4,50 7-9,10 6400-12000
4 baks
6c 193-200 43,20 2,50-4,50 9,10 9600-18000
6 baks
7 195-285 43,20 2,50-4,50 9,10 14500-27000
9 baks
1.4 de scheepsvaartrechten
1.4.1 waarom scheepsvaartrechten?
Bedrag te betalen voor gebruik van de vaarwegen en de kunstwerken.
1.4.2 bedrag scheepsvaartrechten?
0,00025€/tkm
Vb. Albertkanaal: Luik – Antwerpen
1200 ton geladen, MS 1230 ton, 130 km
130 * 0,00025€ * 1200 ton = 39€
1.4.3 argumenten pro vermindering scheepsvaartrechten
1. Scheepvaartrechten zijn contraproductief vermits geheven per tkm >< mobiliteitsbeleid
regering
2. Scheepvaartrechten discrimineren vb tov andere modi vaartrechten >< eenmalige
verkeersbelasting
3. Scheepvaartrechten ondermijnen de concurrentiepositie vlaamse binnenvaartondernemer
tov buitenlanders
4. Negatieve invloed op concurrentiepositie vlaamse haven
,2. Kunstwerken
Naast de afmetingenrivieren en kanalen zijn kunstwerken onderdeel van de vaarweginfrastructuur.
Kunstwerken:
Bruggen (alle bruggen worden verhoogd naar 9,1m.)
Sluizen
Stuwen
Waterkeringen
Scheepsliften
3. Onderhoud en exploitatie van de binnenwateren
Onderhoud bepaalt mee de grootte van de binnenvaartschepen.
Beheer van de scheepvaartwegen:
NOORDEN = Vlaams gewest door vlaamse waterweg
ZUIDEN = waals gewest
BHG = brussels hoofdstedelijk gewest, beheert 14 km vanaf sluis Anderlecht tot brug
Vilvoorde op het kanaal van Brussel naar de Schelde
De gewesten zijn bevoegd voor het beheer van de scheepvaartwegen:
Scheepvaarturen
Bedieningsuren van kunstwerken
Vakken voor het varen met grote snelheid voor de pleziervaart
Uitreiking van vergunningen voor het rijden met een voertuig op de jaagpaden
Plaatsen waar het stilliggen van vaartuigen toegelaten is
Watersportevenementen
4. Het river information system of RIS
4.1 doel RIS
1. De veiligheid verhogen op de binnenwateren
2. De efficiëntie verhogen op de binnenwateren
3. Beveiliging
4. Milieuvriendelijkheid
5. Koppeling met andere vervoersmodi vergemakkelijken
4.2 begrip
RIS zijn geharmoniseerde informatiediensten ter ondersteuning van het verkeers- en
vervoersmanagement, inclusief technisch haalbare koppelingen met andere vervoersmodi zoals:
Vaarweginformatie
Verkeersinformatie
Verkeersbeheer
Douanediensten
Havengelden
Het heeft geen betrekking op interne commerciële activiteiten tussen één of meer betrokken
bedrijven, maar kunnen wel aan commerciële activiteiten gekoppeld worden.
4.3 toepassingsgebied van RIS
Op alle binnenwateren van de lidstaten tot klasse IV of hoger en die via een vaarweg van klasse IV of
hoger verbonden zijn met een vaarweg van klasse IV of hoger van een andere lidstaat, met inbegrip
van de havens.
4.4 RIS gebruikers
, Schippers
Exploitanten
Reders
Bevrachters
Verladers
4.5 inhoud RIS
1. Alle relevante gegevens over de binnenvaart en reisplanning op de binnenwateren:
a. As van de waterweg met km-aanduiding
b. Beperkingen mbt lengte breedte diepgang en hoogte
c. Bedieningstijd sluizen, bruggen en andere structuren
d. Plaats van havens
e. Referentiegegevens voor waterstanden
2. Elektronische navigatiekaarten
3. Elektronische scheepsrapporten
4. Berichten aan de scheepvaart, meldingen van waterstanden en ijsberichten
Vb.
Huidige werking:
Het hele naderingsproces aan de sluizen gebeurt via de marifoon, via VHF-radio neemt de schipper
contact met de sluis, soms te vroeg.
Werking met het RIS:
Naderingsproces gebeurt automatisch via het RIS
Info over wachttijden online bekeken
RIS sluisplanningssoftware bezorgt een beeld van de komende trafiek, automatisch bestak
opmaken en aankomende schepen efficiënter groeperen/schutten met oog op spaarzaam
omgaan met water
Software biedt zicht op wachtrij en drukte aan sluizen, zo kan eta voorspeld worden
Dagdagelijks efficiënter maken van de dienst kan informatisering kan belangrijk hulpmiddel
zijn voor managementbeslissingen (vergroten van sluizen)
4.6 informatieniveaus RIS
1. Vaarweginformatie (FI)
a. Geografische hydrologische en bestuurlijke info over de waterweg in RIS gebied
b. Info in één richting (wal schip OF wal kantoor)
2. Tactische verkeersinformatie (TTI)
a. Van invloed op directe navigatiebeslissingen van schipper
b. Vb.
i. Informatie over de positie en specifieke scheepsinformatie van alle door een
radar waargenomen doelen die op een Elektronische Navigatiekaart worden
gepresenteerd.
ii. Evt externe Verkeersinformatie, zoals de gegevens die door een AIS worden
aangereikt.
c. TTI kan worden verstrekt aan boord van het schip of aan wal van een VTS-centrum
(vessel trafic system)
3. Strategische verkeersinformatie (STI)
a. Info die middellange- en langetermijnbeslissingen van RIS-gebruikers beïnvloedt
b. Planningsbeslissingen mbt een veilige en vlotte reis
c. Strategisch verkeersbeeld wordt in een RIS-centrum opgesteld en op verzoek aan de
gebruikers afgeleverd
5. Automatic identification system of inland AIS
Wat is AIS?