2022 - 2023
COMMUNICATIE ESSENTIALS
DEEL 1
LES 1: de uitgangspunten van communicatie
Makkelijke definitie:
Communicatie is het schepen van gemeenschappelijke betekenis.
Complexe definitie:
Communicatie is het uitwisselen van symbolische informatie, die plaatsvinden tussen
mensen die zich bewust zijn van elkaars aanwezigheid, onmiddellijk of gemedieerd.
Deze informatie wordt deels bewust, deels onbewust gegeven, ontvangen en
geïnterpreteerd.
Uitwisseling het woord uitwisseling wijst op tweerichtingsverkeer.
De ene geeft iets en de ander ook. Het zender en ontvanger model is pas
communicatie als de ander reageert. Zonder feedback is er geen communicatie!
Symbolische informatie = Informatie die ergens een symbool van is. Zoals verkeersborden,
een logo, een glimlach,…
Communicatie heeft ook met cultuur te maken.
Bewust van elkaars aanwezigheid:
Wat is bewust? Een plant groeit naar het licht. En is zich blijkbaar bewust vanwaar het licht
komt. Maar is dit communicatie of bewustwording? Is het licht zich m.a.w. bewust van
mensen of planten?
We beperken ons daarom tot communicatie tussen mensen omdat mensen zich wel bewust
zijn van mekaars aanwezigheid als voorwaarde om te communiceren.
Onmiddellijk of gemedieerd?
Onmiddellijk… Daar wordt direct contact mee bedoeld, in real life.
Gemedieerd betekent met een medium ertussen. Whatsapp; brief; FB; brief; telefoon; enz.
computer, spiegel, camera, tv.
Directe communicatie, face to face staat dus t.o.v. indirecte, of gemedieerde communicatie.
1
, 2022 - 2023
LES 2: waarneming en communicatie
Waarneming gebeurt door 5 zintuigen: voelen, ruiken, proeven, zien, horen.
Je kan ook nog je hart toevoegen (gevoel, intuïtie).
Op fysiek vlak nemen mensen verschillend waar. De een heeft betere ogen, de andere
betere oren. Een mindere kwaliteit van het een kan worden aangevuld, gecompenseerd met
een betere kwaliteit van een ander zintuig. Blinden horen bv. beter dan zienden.
Maurits Cornelis Escher
Communicatie vraagt waarneming
Onze waarnemingen worden vervolgens omgezet in interpretaties, die zijn gebaseerd op wat
we al weten.
Iedereen beschikt over een referentiekader, gebaseerd op een andere opvoeding, een
andere achtergrond/cultuur en andere ervaringen, een andere levensloop.
Door training kan je beter leren waarnemen. Dat helpt om je bewust te worden van de mate
waarin je waarneming permanent wordt vertekend. Het is dan ook de context die vorm geeft
aan je interpretatie. Dat zie je bv. met reclameboodschappen.
Bijvoorbeeld de reclame van de nieuwe Land Rover. (zie pp)
Er bestaan talloze vormen van interpretatiebedrog, Zo bedenken we er bewust of onbewust
bij wat we nodig hebben om onze waarneming te doen kloppen.
Echt nieuwe informatie wordt ook vaak niet begrepen of niet opgemerkt. Nieuwe dingen
leren, écht kijken én echt luisteren is niet simpel, Het vergt een open en onbevooroordeelde
geest.
Maar goed luisteren en horen is ook ‘vervelend’ want dan oordelen we niet snel genoeg naar
onze zin. En voor we het beseffen zijn we bevooroordeeld!
2
, 2022 - 2023
Dit is allemaal interpretatiebedrog
Zonder feedback geen communicatie
Permanente feedback
Zender en ontvanger zijn in constante wisselwerking. De ontvanger van de
boodschap stuurt signalen terug naar de zender. Actie geeft m.a.w. reactie.
Dit proces van permanente rolverwisseling en van permanente terugkoppeling is
essentieel voor (het succes van) de communicatie.
Vormen van feedback
In een gesprek kijken we of de ander begrijpt wat er wordt gezegd. We knikken naar
elkaar en we stemmen onze toon en ons volume op elkaar aan. We spiegelen
mekaars gedrag.
In een telefoongesprek is terugkoppeling ook belangrijk. anders komt er al snel het
zinnetje "hallo, ben je er nog?"
Bij het gebruik van email, sms, whatsapp, enz moeten we extra waken over de
manier waarop de boodschap wordt geïnterpreteerd.
Soorten communicatie:
1. Verbaal of non-verbaal
2. Mondeling of schriftelijk
3. Auditief of visueel
4. Metacommunicatie…
Betekent communicatie over de ‘communicatie’ zelf.
Metacommunicatie is `praten over de manier waarop
je met mekaar praat`. Dat heeft dan weer te maken met
emotionaliteit en met menselijke verhoudingen. Voorbeeld…
Zo praat je niet tegen je moeder!
3
, 2022 - 2023
LES 3: waarom communiceren mensen met elkaar?
Er zijn 3 groepen van motieven:
1) Biologische
2) Interpersoonlijke
3) Maatschappelijke
Biologische
Alle niet-sociale motieven al leiden ze wel tot sociale interactie en beïnvloeden ze ook de
interactie
Mensen communiceren m.a.w. om hun primaire of lichamelijke behoeften te bevredigen:
behoefte aan eten, drinken, slaap, beschutting en seks
Of ze communiceren om aan middelen te geraken (geld, goederen, hulp van anderen, enz.)
te komen of om die behoeften te bevredigen
Interpersoonlijk
Elk contact tussen mensen houdt een transactie of een ruil in
Dat kan een gedwongen karakter hebben of het resultaat van een eigen keuze zijn.
De aandacht die je krijgt via communicatie én het soort aandacht bepalen in hoge mate of je
je veilig voelt bij iemand en of je gewaardeerd en aanvaard wordt.
Soms houden die boodschappen, woorden in maar soms ook niet.
Zelfbeeld en communicatie zijn nu onlosmakelijk met elkaar verbonden.
Via communicatie wordt het zelfbeeld ook ondersteund.
Natuurlijk is de vraag… Wie is er in staat de andere volkomen objectief te zien?
Elk oordeel is m.a.w. vermengd met vooroordelen en gekleurd door eigen ervaringen.
De driehoek van Maslow
4
