Verdieping in speci eke zelfzorgbehoeften (H2)
1. Beschrijving van enkele begrippen
1. Secundaire traumatisering
= Secondary traumatic stress
pt’n vertellen verhalen (tot in detail) over gebeurtenissen —> we richten ons daar als vpk
empathisch op —> er kunnen beelden en reacties blijven hangen, die te vergelijken zijn met de
symptomen van de PTSD
De vpk ervaart zelf niet het trauma, maar is een (on)rechtstreekse getuige
Is vaak het resultaat van een langdurige blootstelling aan stress t.g.v. de confrontatie met
personen die lijden
- maar kan ook al ontstaan na een eenmalige onverwachtse blootstelling aan een traumaverhaal
van de zorgontvanger
Heeft betrekking op het volledige sociale netwerk rond het slachto er en is niet speci ek voor
hulpverleners
2. Plaatsvervangende traumatisering
= Vicarious traumatization
Door veelvuldig en aanhoudend empathisch engagement met het traumamateriaal van de
zorgontvanger
Cognitieve en a ectieve veranderingen
- negatief denken over veiligheid (overal gevaar zien)
- intimiteit (niemand is te vertrouwen, …)
Veel invloed op dagelijks functioneren
- ingrijpender en langduriger dan secundaire traumatisering
- —> ontstaat geleidelijk en de gevolgen zijn op langere termijn te zien, houden aan en
hebben meer invloed en effect op dagelijks functioneren
3. Compassie moeheid
= Compassion fatigue
Afgenomen empathisch engagement t.g.v. onvoldoende professionele nabijheid en onvoldoende
zelfzorg
- toestand van emotionele en fysieke uitputting die veroorzaakt wordt door medeleven en
betrokkenheid te tonen voor de ervaringen en verhalen van pt’n
- —> onvoldoende bewaken van afstand en grenzen in relatie tot de pt’n, (= professionele
nab heid), onvoldoende zelfzorg
Overbetrokken, vermoeidheid en ontevredenheid
- steeds moeilijker om empathisch te reageren
- er ontstaat onverschilligheid, leegte, onzekerheid, afvlakking, prikkelbaarheid, vermoeidheid
Verdieping in speci eke (zelf)zorgbehoeften Pagina 1 van 15
ij fi ff fi ff fi
, 2 uitkomsten:
- uitputting = burn-out —> behalve het gesprek kun je toch niets concreet veranderen in hun leven
- secundaire traumatisering —> soms wordt ik angstig van het verhaal van een zorgontvanger
4. Opgebrand
= Burn-out syndroom
Situeert zich in de relatie tussen de werknemer en zijn job —> altijd werk gerelateerd
Gaat vaak gepaard met gebrekkige steun in de persoonlijke en professionele sfeer
3 symptomen
1. uitputting
- emotioneel en fysisch
- emotionele uitputting —> werkstressoren, spanning, hoge caseload
- harder werken
- de hulpverlener voelt dat hij het werk niet meer aankan —> gaat harder werken, vraagt
veel energie van lichaam en geest: energie die er niet meer is
Gevolg: hoge score en harde cijfers (absenteïsme, verloop, daling effectiviteit en ef ciëntie)
2. depersonalisatie
- onverschillig en niet betrokken —> werk en privé
- onbewust afstand nemen van anderen, verminderen van betrokkenheid en ontstaan van
een zekere onverschilligheid, vindt geen rust meer en ziet niet hoe dit vol te houden
Gevolg: cynisme, afstandelijkheid, onverschilligheid
3. twijfel eigen capaciteiten / bekwaamheid
- incompetentie qua gevoel
- ontgoocheling in zichzelf
Gevolg: angst, kwaadheid, frustratie —> soms preoccupatie met afwijzing
Verdieping in speci eke (zelf)zorgbehoeften Pagina 2 van 15
fi fi