Samenvatting sociale en politieke filosofie, uitwerking leerdoelen (gecontroleerd)
32 vues 1 fois vendu
Cours
Filosofie
Établissement
7 euro bij appje naar nul zes twee nul drie twee drie twee nul een!
Dit is een complete samenvatting van het onderwerp sociale en politieke filosofie, gecontroleerd door de docent filosofie. Het heeft een overzichtelijke indeling met uitwerking van de leerdoelen.
Samenvatting sociale en politieke filosofie
Inleiding
0.1 Je moet kunnen benoemen waar de sociale filosofie zich op richt, en sociaal filosofische aspecten kunnen
herkennen in relevante casussen/situaties.
Sociale filosofie=wijsgerige bestudering van de samenleving en sociale verschijnselen in het algemeen.
Vb. waarom leven wij in een democratie?
1. Descriptieve benadering=beschrijving van de ontwikkelingen die hebben geleid tot de staatsvorm waar
we nu in leven
2. Normatieve benadering=argumenten die een rechtvaardiging vormen voor de democratie: dit is een
voorbeeld van sociale filosofie.
Sociale filosofie is, net als ethiek, praktische filosofie. Ons mensbeeld en onze moraal hangen samen
met hoe wij (willen) samenleven
0.2 Je moet het Prisoner’s Dilemma kunnen beschrijven, evenals het onderliggende principe kunnen toepassen
op concrete sociale situaties.
Prisoner’s Dilemma=een keuze tussen 2 lastig verenigbare dingen. Het collectieve belang (solidair) is beter dan
het eigen belang (parasitair).
Solidaire keuze Parasitaire keuze
Voordeel Het algemene belang is ook jouw Je hoeft niets in te leveren van je
eigenbelang. eigenbelang (terwijl niemand daar
echt last van heeft).
Nadeel Je moet wat van je eigenbelang Het risico bestaat dat iedereen
inleveren. dezelfde keuze maakt als jij,
waardoor het algemene belang
(bijvoorbeeld een beter milieu)
helemaal niet van de grond komt.
Dat is weer in ieders, dus ook in
jouw nadeel. Dus als alle egoïsten
alleen maar zoveel mogelijk hun
eigenbelang nastreven zonder iets
daarvan in te willen leveren, is dat
niet in hun eigenbelang…
Het Prisoner’s Dilemma vooronderstelt dat de mens…
…egoïstisch is, dat wil zeggen: gericht op eigen belang.
…rationeel is, dat wil zeggen: hij kan nadenken over hoe hij zijn eigenbelang zo goed mogelijk
nastreeft.
Gegeneraliseerde Prisoner’s Dilemma situatie=veel mensen die steeds opnieuw een keuze moeten maken. Vb:
belasting betalen of niet. Is er sprake van een keuze tussen twee opties? Hebben anderen óók die keuze tussen
twee opties? Is er sprake van een gemeenschappelijk belang?
,1. De ideale samenleving
1.1 Je moet kunnen benoemen wat de termen ‘utopie’ en ‘dystopie’ inhouden, wat hiervan de oorsprong is en
wat de relatie is met sociale filosofie.
Utopie is afgeleid van 2 Griekse woorden en daarom dubbelzinnig:
- ou-topos=plaats die niet bestaat
- eu-topos=goede plaats.
Een utopie is een toekomstbeeld van een ideale samenleving. (vb. Thomas More: Utopia)
Een dystopie is het tegenovergestelde: een schrikbeeld van de toekomstige samenleving. (vb. George Orwell:
1984)
Relatie met de sociale filosofie:
Aan de reële mogelijkheid van een utopie kwam volgens velen radicaal een einde in de 20ste eeuw. De
keerzijde van een utopie kwam in toenemende mate in focus: Orwell’s boek 1984 laat zien dat een sociale
utopie niet mogelijk is zonder een systeem van sociale controle dat het individualisme onderdrukt. Orwell is
van opvatting dat een sterk individualisme niet mogelijk is in een utopie waarin mensen zich ondergeschikt
moeten maken aan de gemeenschap. Ook in Eggers’ roman The Circle speelt de dwang van de gemeenschap
t.o.v. het individu een rol, maar dan vanuit de digitale/online wereld. Na de Tweede Wereldoorlog en na het
verdwijnen van het communisme aan het eind van de 20ste eeuw is volgens sommige filosofen zelfs het einde
van de utopie in zicht: Filosoof Karl Popper (1902-1994): ‘De poging om de hemel op aarde te verwezenlijken,
brengt steeds de hel voort’.
1.2 Je moet de kenmerken en onderliggende principes van Plato’s ideale samenleving (her)kennen, kunnen
toepassen, kritisch kunnen evalueren en kunnen vergelijken met andere posities.
Volgens Plato bestaat de ziel uit 3 delen:
1. Rede=verstand (wijsheid)
2. Wil (dapperheid)
3. Begeerte (matigheid)
Deze 3 moeten in evenwicht zijn. (rechtvaardigheid) Mensen verschillen in aanleg en daarom is het belangrijk
dat iedereen zijn ‘stand’ houdt.
- Wat is het goede? Kennis over waarheid
- Hoe bereik je het goede? Door de rede die de moed en begeerte in bedwang houdt.
- Wie moet de samenleving leiden? De koningfilosoof, want hij laat zich alleen door de rede leiden
- Wie krijgt welke rechten en waarom? De koningfilosoof bestuurt de staat, anders wordt het een
chaos, de wachters beschermen de stad tegen vijanden en de arbeiders voorzien iedereen van voedsel
en levensonderhoud.
Plato is tegen de democratie omdat volgens hem mensen zich laten leiden door eigenbelang(=begeerte)
waardoor een ochlocratie (=macht aan ‘het gepeupel’) ontstaat.
1.3 Je moet de kenmerken en onderliggende principes van Aristoteles’ ideale samenleving (her)kennen, kunnen
toepassen, kritisch kunnen evalueren en kunnen vergelijken met andere posities.
Aristoteles gaat uit van de deugdenethiek. Deugd=karaktereigenschap. Er moet het midden tussen 2
ongewenste extremen gekozen worden. (vb. moed als midden tussen roekeloosheid en lafheid). Teologie=alles
heeft een doel, zo ook de mens: handelen volgens de rede en een optimaal mens zijn. Dit kan volgens hem
alleen maar binnen de staat die daar voorwaarden voor schept. De mens onderscheidt zich van dieren door zijn
vermogen tot denken en spreken. Het is daarom niet alleen een sociaal maar ook een politiek dier.
Eudaimonia=geluk. Gelukt zijn=in overeenstemming brengen van het doelgericht streven met de eigen aard.
Aristoteles vindt ook dat iedereen natuurrechten (=bepaalde rechten waar iedereen van nature recht op heeft,
zoals recht op leven) heeft die tot uitdrukking moeten komen in wetten, waaraan de burgers van de staat zijn
onderworpen. = Dit is wel problematisch, want je kunt hier geen vaste wetten uit afleiden en de natuur
verandert steeds.
, Een staat moet uit zijn op algemeen belang want anders ontstaat een onrechtvaardige staat. Aristoteles
onderscheidt 3 staatsvormen die uit zijn op het algemeen belang, die allemaal kunnen ontaarden tot een
onrechtvaardige vorm:
1. Monarchie : wanneer de monarch misbruik maakt van zijn macht, ontstaat een tirannie
2. Aristocratie: slaat op in een oligarchie
3. Republiek: ontaardt in een democratie
Plato Aristoteles
Oorsprong van de staat Arbeidsdeling Natuurlijke relaties (man-vrouw, heer-
slaaf)
Doel van de staat Doelmatige behoeftebevrediging Behoeftebevrediging, optimale
ontplooiing van burgers
Plaats v/h individu in de staat Behoort tot een stand conform zijn aanleg Afhankelijk van geslacht, leeftijd en rede
Rechtvaardigheid Harmonie met de natuur van haar leden Algemeen belang
Democratie Minst rechtvaardig van alle staatsvormen Onrechtvaardig, maar niet de ergste vorm
Positie van slaven Arbeiders Natuurlijke onderdanige positie aan hun
meester
Positie van vrouwen Afhankelijk van de klasse, maar in de Ondergeschikt aan de man, niet
wachtersklasse gelijk aan mannen betrokken in de politiek
Vergelijking Plato en Aristoteles:
2. Het sociaal contract
2.1 Je moet de algemene kenmerken van sociaal-contracttheorieën (her)kennen, kunnen toepassen op nieuwe
situaties en kritisch kunnen evalueren.
Sociaal contract=denkbeeldige overeenkomst tussen leden van een samenleving om zich te verenigen in een
staat en zich dus aan bepaalde regels te houden. Het sociaal contract heeft 3 doelen:
• Het dient als een verklaringsmodel voor het ontstaan van een sociale orde.
• Het gaat om een denkbeeldige overeenkomst, een denkmodel, om te kunnen analyseren hoe de
samenleving eruit zou zien in een natuurtoestand.
• De denkbeeldige overeenkomst dient ook om het overheidsgezag van een legitimatie te voorzien.
Een sociaal-contracttheorie omvat altijd de volgende elementen:
1. Een theorie over de natuurtoestand
geeft een verklaring van de mens in de natuurtoestand waarin hij zijn doelstellingen niet kan
realiseren.
2. Een theorie over een verenigingsverdrag
geeft een verklaring dat mensen zich vrijwillig verenigen in een staat omdat dat voordelig is
voor iedereen.
3. Een theorie voor een onderwerpingsverdrag
geeft een verklaring van de gezagsverhouding tussen de gezagsdrager en de onderdanen.
Les avantages d'acheter des résumés chez Stuvia:
Qualité garantie par les avis des clients
Les clients de Stuvia ont évalués plus de 700 000 résumés. C'est comme ça que vous savez que vous achetez les meilleurs documents.
L’achat facile et rapide
Vous pouvez payer rapidement avec iDeal, carte de crédit ou Stuvia-crédit pour les résumés. Il n'y a pas d'adhésion nécessaire.
Focus sur l’essentiel
Vos camarades écrivent eux-mêmes les notes d’étude, c’est pourquoi les documents sont toujours fiables et à jour. Cela garantit que vous arrivez rapidement au coeur du matériel.
Foire aux questions
Qu'est-ce que j'obtiens en achetant ce document ?
Vous obtenez un PDF, disponible immédiatement après votre achat. Le document acheté est accessible à tout moment, n'importe où et indéfiniment via votre profil.
Garantie de remboursement : comment ça marche ?
Notre garantie de satisfaction garantit que vous trouverez toujours un document d'étude qui vous convient. Vous remplissez un formulaire et notre équipe du service client s'occupe du reste.
Auprès de qui est-ce que j'achète ce résumé ?
Stuvia est une place de marché. Alors, vous n'achetez donc pas ce document chez nous, mais auprès du vendeur lotterijken. Stuvia facilite les paiements au vendeur.
Est-ce que j'aurai un abonnement?
Non, vous n'achetez ce résumé que pour €11,99. Vous n'êtes lié à rien après votre achat.
