Samenvatting van het boek 'Als het Verleden Trekt' van Herman Paul, horend bij het hoorcollege 'Historiografie en Geschiedfilosofie'. Dit boek is bruikbaar voor Deeltentamen 1 (2023).
Samenvatting van het boek 'Als het verleden trekt' van Herman Paul voor Grondslagen
Geschiedfilosofie hoorcollege aantekeningen
Tout pour ce livre (34)
École, étude et sujet
Universiteit Leiden (UL)
Geschiedenis
Historiografie en Geschiedfilosofie (5772V001)
Tous les documents sur ce sujet (43)
Vendeur
S'abonner
nickweerdenburg
Avis reçus
Aperçu du contenu
GESCHIEDFILOSOFIE
&
HISTORIOGRAFIE
Inhoud
Als het Verleden Trekt .................................................................................................................................. 2
Hoofdstuk 1; Wat is Geschiedfilosofie? ................................................................................................... 2
Hoofdstuk 2; Wat is het Verleden? .......................................................................................................... 2
Hoofdstuk 3; Relaties met het Verleden .................................................................................................. 3
Hoofdstuk 4; De Materiële Relatie........................................................................................................... 3
Hoofdstuk 5; De Esthetische Relatie ........................................................................................................ 3
Hoofdstuk 6; De Politieke Relatie ............................................................................................................ 4
Hoofdstuk 7; De Epistemische Relatie (I) ............................................................................................... 5
Hoofdstuk 8; De Epistemische Relatie (II) .............................................................................................. 5
Hoofdstuk 9; De Epistemische Relatie (III) ............................................................................................ 6
Hoofdstuk 10; De Morele Relatie ............................................................................................................. 6
, Als het Verleden Trekt
Hoofdstuk 1; Wat is Geschiedfilosofie?
Het woord ‘geschiedenis’ kan slaan op Historia res gestae, de historische werkelijkheid, of op de
historia rerum gestarum, de studie van het verleden/wat men erover vertelt. De filosofie over de
historische werkelijkheid is de geschiedfilosofie. Voorbeelden van denkers zijn Hegel of Augustinus.
Voor Hegel was de geschiedenis een evolutionair proces, waarin de scheiding tussen het subjectieve
(de mens) en het objectieve (de wereld) werd opgeheven tot algehele identificatie van de ‘objectieve’
en ‘subjectieve’ geest. Augustinus dacht echter meer in de Bijbelse zin; de geschiedenis was een
toneel van Gods handelen. De geschiedfilosofie gaat ook om de filosofische reflectie op het historisch
denken, de rerum gestarum. Historisch denken gaat om verhalen, verklaring en feiten. Het gaat om
de conceptuele analyse van historisch denken. Deze tweede stroming van filosofie kan worden
gekenmerkt door Ricket, die stelde dat het onderscheid tussen natuurwetenschappers en
geesteswetenschappen lag in de generaliserende of individualiserende onderzoeksmethode. Rüsen gaat
op vijf dimensies in die historisch denken maken, het semantische, cognitieve, esthetische, retorische
en politieke.
De substantiële en analytische geschiedfilosofie onderscheiden zich door hun uiteenlopende
objecten en vragen. Beide stromingen ontstaan door onzekerheid over historisch denken of culturele
conventies. Geschiedfilosofie moet tijdens crises antwoord geven, terwijl het een domein van
meningsverschillen op basis van verschillende wereldbeelden is. Tegelijk is het woord ‘geschiedenis’
zelf ambigue, wat de kruitdamp eromheen alleen maar sterker maakt. Toch moeten de twee domeinen,
de rerum gestarum en res gestae, niet apart gehouden worden. Je kunt niet over de rerum gestarum
nadenken zonder te reflecteren over de res gestae. Ten tweede is dat het historisch denken deel
uitmaakt van de historische werkelijkheid. Als laatste geldt dat de filosofen maar moeilijk in één van
de twee hokjes te plaatsen zijn. Geschiedfilosofie is eerder een traditie met meerdere zwaartepunten.
Het is niet historiografie; deze stroming houdt zich bezig met het historisch denken in een bepaalde
regio of periode, terwijl de geschiedfilosofie zich bezighoudt met wat het denken is.
Hoofdstuk 2; Wat is het Verleden?
De historische sensatie is de onmiddellijke connectie met het verleden. Dat kan opgewekt worden als
het verleden niet langer louter ‘voltooid’ aanvoelt. Het chronologische verleden is de historische
werkelijkheid, de stand van zaken die bestond op een tijdstip dat min of meer lang verstreken is. Als
regel willen historici niet ‘te dicht op het verleden kruipen’. Deze afstand kan temporeel zijn, maar
ook affectief (betrokkenheid) of discursief (grootte van lens). Historici houden zich daarom het vaakst
bezig met het ‘voltooide’ verleden, wat kan worden opgevat als homogene tijdperken of overlappende
en aanvullende lagen. Het idee van tijdperken komen voort uit het historisme, wat staat op het idee dat
iedere periode een ander idee centraal heeft. Anderen zien het verleden liever als een opeenstapeling
van lagen, waarbij sommigen voltooid zijn maar anderen nog in werking. Het vreemde verleden is het
verleden wat wordt gekenmerkt door zijn anders-zijn, wat zelfbewuste mensen als passé verklaren
(Fasolt). Ankersmit ziet het vreemde verleden als gevolg van identiteitscrises, waarin mensen zich
verscheurd voelen met wie ze waren en zijn (gevolg van bedoelingen). Weer anderen menen dat
onbedoelde gevolgen van handelen een breuk teweegbrengen. Als laatste is er het aanwezige verleden,
die terug te zien is in tradities, materiele erfgoed, gedragingen etc. De onbewuste invloeden van het
verleden noemt LaCapra de overdracht van gevoelens uit één context op een andere.
Les avantages d'acheter des résumés chez Stuvia:
Qualité garantie par les avis des clients
Les clients de Stuvia ont évalués plus de 700 000 résumés. C'est comme ça que vous savez que vous achetez les meilleurs documents.
L’achat facile et rapide
Vous pouvez payer rapidement avec iDeal, carte de crédit ou Stuvia-crédit pour les résumés. Il n'y a pas d'adhésion nécessaire.
Focus sur l’essentiel
Vos camarades écrivent eux-mêmes les notes d’étude, c’est pourquoi les documents sont toujours fiables et à jour. Cela garantit que vous arrivez rapidement au coeur du matériel.
Foire aux questions
Qu'est-ce que j'obtiens en achetant ce document ?
Vous obtenez un PDF, disponible immédiatement après votre achat. Le document acheté est accessible à tout moment, n'importe où et indéfiniment via votre profil.
Garantie de remboursement : comment ça marche ?
Notre garantie de satisfaction garantit que vous trouverez toujours un document d'étude qui vous convient. Vous remplissez un formulaire et notre équipe du service client s'occupe du reste.
Auprès de qui est-ce que j'achète ce résumé ?
Stuvia est une place de marché. Alors, vous n'achetez donc pas ce document chez nous, mais auprès du vendeur nickweerdenburg. Stuvia facilite les paiements au vendeur.
Est-ce que j'aurai un abonnement?
Non, vous n'achetez ce résumé que pour €3,98. Vous n'êtes lié à rien après votre achat.
