1
,1. DISEASE ECOLOGY
Regel: bacterien eindigend op -ella zijn gram – en coccus is gram + (belangrijk voor behandeling)
Disease triangle: een dier gaat pas ziek worden als de 3 cirkels
overlappen à als het gevoelig is, er een virulent pathogeen is en de
omgeving de ziekte gaat ondersteunen
Een infectie is niet hetzelfde als een ziekte.
Gastheerspectrum: Gaat over verschillende klassen heen itt virussen
(salmonella, campylobacter, pasteurella…) tot specifieker (taylorella
equigenitalis, streptococcus equi)
- Taylorella: gram neg, contagieuze equine metritis (niet gh specifiek want tast paardachtigen
aan)
- Salmonella typhimurium: zoönose!!! tast divers aantal dieren aan zoals invertebraten,
reptielen, zoogdieren. Meeste carnivoren geen klinische salmonellose, paard steeds klinische
salmonellose (colitis) want gevoelig hieraan. Paard ziek als het graast op weide naast
kippenstal dat positief is voor salmonella.
GASTHEERGEVOELIGHEID
Genetische achtergrond
Soort: Nauw verwante dieren kunnen verschillend reageren. Rotkreupel (dichelobacter nodusus) is
een synergisme van bacterien. Het zorgt voor ondermijning van de hoorn van de klauw waardoor de
dieren op hun knieën gaan lopen door de pijn.
- rund: weinig gevoelig
- khk: zeer gevoelig (aan aantal stammen)
Op een weide met koeien, schapen en steenbokken gaat de steenbok systematisch aangetast zijn, de
rest kan soms eens manken.
Ras: rasspecifieke problemen komen door afwijkende morfologie.
- aspergillose (schimmel): langsnuitige honden zijn gepredisponeerd en krijgen
schimmelproppen in de conchae
- pyodermie: vaak bij herders
Anatomie
Raskenmerken: honden en katten met rechtopstaande oren hebben zelden otitis want dit is
ongunstig voor bacterien (luchtstroom erdoor). Dieren met flaporen hebben vaker otitis want
bacterien houden van en vochtige afgesloten ruimte. Huidplooien zorgen voor vochtige warme lucht
en wrijving waardoor er microtrauma ontstaat en er sneller pyodermie ontstaat.
2
,Geslacht: blaas, urethra, longen, gewrichten zijn normaal steriel en mogen geen bacteriele groei
vertonen bij staalname.
Aangeboren afweer
- mechanisch: barrières in huid en mucosa moeten intact zijn. Organen zorgen voor afvoer van
mucus, urine, tranen, peristaltiek… Virus of bacterie legt villi plat waardoor er minder afvoer
is.
- secreties: HCL, gal, VZ
- microbioom: paard en konijn gevoelig
- antimicrobiële factoren in lichaamsvloeistoffen: complement, lysozyme
- cellen
Verworven afweer
Actief en passief (maternale immuniteit)
Leeftijd
Neonatale septicemie: leeftijd is bepalend voor de afweer tegen bacterien. Na
drinken colostrum zijn er hoge immunoglobuline concentraties die snel gaan
dalen. Hoe hoger de begin titer was, hoe langer het dier beschermd is. Tussen de
daling van de IgG en het actief worden van het immuunsysteem is er een
immunity gap met lage immuniteit. De septicemie komt door opportunistische
bacterien met een belangrijke infectiedruk bij de moeder en omgeving. De opportunisten zijn
afhankelijk van de gastheer.
- E. Coli: zoogdieren en vogel
- S. equi subspecies actinobacillus equuli: paard
- S. canis: hond
Het kan hyper- of subacuut zijn (organen/gewrichten). Polyartrits bij een dier jonger dan 1 week kan
komen door neonatale septicemie. De behandeling bestaat uit therapie van de neonaat. Je gaat het
immuunsysteem boosten door IgG in het bloed te doen, AB geven en symptomatisch te behandelen
(rehydrateren). Ook goede preventie zoals hygiene bij het werpen, genoeg colostrum geven, …
ETEC: dit bindt op de microvilli met bepaalde fimbriae (bij dieren jonger dan 3dagen). Het gaat na
vermeerdering enterotoxines produceren à per os naar dunne darm
Paratuberculose: jonge dieren (rund en schaap) zijn gevoelig voor infectie, niet voor ziekte. De ziekte
komt enkel tot uiting na de eerste dracht en het dier wordt mager, krijgt ruwe vacht en
intermitterende diarree. De klinische symptomen worden getriggerd door dracht. Economisch
belangrijk want komt in melk.
Droes (streptococcus equi): bij een groep van jonge paarden komt faryngitis, rhinitis, lymfadenitis
voor. De lymfeknopen abcesseren en het is besmettelijk.
Rhodococcus equi: granulomateuze abcessen thv de longen bij veulens voor de leeftijd van 6 maand.
Het serumcomplement kan de bacterie niet genoeg neutraliseren.
3
, Neonatale conjuctivitis: Dit veroorzaakt etterige ogen. Kan komen door oa Chlamydia felis. Dracht
kan een opflakkering van de infectie veroorzaken. De kittens kunnen te weinig beschermd zijn door
maternale antistoffen.
Kennelhoest (Bordetella bronchoseptica): veroorzaakt droge hoest bij jonge honden die in asiel of
hondenschool zitten. Het pathogeen circuleert in grote groepen jonge honden met beperkte
immuniteit. Het is een gram negatieve bacterie.
Roetbiggen: door de pyodermie is de huid vol exsudaat waardoor het vuil van de grond blijft plakken.
Opportunistische infecties veroorzaken pyodermie door te weinig maternale immuniteit. Aangezien
de biggen veel vocht en elektrolieten verliezen en weinig drinken kunnen ze sterven.
Fysiologie
Stoornissen in biochemische processen, homeostase… Ook respiratoir, SVS, cardiovasculair… Bij huid
en adnexa komt vooral pyodermie en otitis voor. Bijna alle bacteriele huidproblemen zijn secundair.
De primaire oorzaak kan atopische dermatitis zijn, endocrien, zadeldruk. Dit moet je eerst elimineren
voordat je pyodermie onder controle krijgt.
Clostridium perfringens enterotoxaenemie (gram pos
staafvormig, meestal bevat het sporen die deformerend zijn
en anaeroob). Meeste clostridia hebben zelfde omgeving
nodig:
- anaeroob: darm
- warmte
- veel eiwit: eendenkadaver in vijver à botulisme vooral in zomermaanden
- meestal dunne darm (uitz paard dikke darm)
Komt frequent voor bij herkauwers, meestal bij jonge dieren. Ook bij paarden is perfringens en
enteritis een belangrijk klinisch probleem. In lage aantallen kan het weinig kwaad. Als er iets mis is in
darm, kan de bacterie beginnen groeien. Voorbeeld plots grote hoeveelheden eiwit in darm (kalf dat
teveel melk drinkt, teveel vers gras eet), of verstoring van het microbioom. Dit zorgt voor overgroei
clostridium bacterien.
Het zorgt voor hemorhagisch necrotiserende enteritis door de productie van toxines. Vaak zie je een
dood dier op weide liggen (acute sterfte). Bij een paard zie je diarree en koliek, evt snelle sterfte. Bij
het opensnijden van een kalf valt er een bloederig darmpakket uit (foto boven).
Herkauwer: Meestal te maken met endogene infectie: als er
iets gebeurt thv de dunne darm krijg je productie van toxines
met hemor necrotiserende enteritis tot gevolg. Infectiedruk
bepaalt sterk hoe ziek je wordt van bepaalde infectie.
4