Samenvatting van het vak ontwikkelingspsychologie H1 t/m H16.
Hoofdstuk 1 – Een inleiding in de ontwikkeling van het kind
Hoofdstuk 2 – Theoretische perspectieven en onderzoek
Hoofdstuk 3 – Het begin van het leven
Hoofdstuk 4 – De geboorte en het pasgeboren kind
Hoofdstuk 5: De fys...
Hoofdstuk 1 – Een inleiding in de ontwikkeling van het kind
Wat is ontwikkelingspsychologie
Reikwijdte van ontwikkelingspsychologie
Historische invloeden van ontwikkelingspsychologie (cohorteffecten) en de sociaal-culturele,
leeftijdsgebonden en niet normatieve factoren die er invloed op hebben
De eerste denkbeelden over jeugd en kinderen
De opkomst van ontwikkelingspsychologie
De belangrijkste vraagstukken in de ontwikkelingspsychologie
Voorspelling op toekomstige trends
Ontwikkelingspsychologie is de wetenschappelijke studie naar patronen van groei, verandering en stabiliteit
bij mensen vanaf de conceptie helemaal tot aan de ouderdom, maar met een accent op de jaren tot de
volwassenheid, waarin veranderingen elkaar het snelste opvolgen. Het bestuderen van groei, verandering en
stabiliteit kent in de ontwikkelingspsychologie een wetenschappelijke benadering. Ontwikkelingspsychologie
richt zich op de menselijke ontwikkeling. Sommige ontwikkelingspsychologen proberen de universele
ontwikkelingsprincipes te doorgronden, terwijl andere specifieker kijken. Ze houden zich niet alleen bezig met
groeien en veranderen maar ook met stabiliteit in het leven van kinderen, adolescenten en volwassenen.
Thematische gebieden binnen de ontwikkelingspsychologie
Thematisch gebied Focus Voorbeelden vraagstukken
Fysieke ontwikkeling Kijkt naar de invloed van de - Wat bepaalt de sekse van
hersenen, het zenuwstelsel, de een kind?
spieren, de zintuigen en de - Wat zijn de
behoefte aan eten, drinken en langetermijngevolgen
slaap op ons gedrag van premature
geboorte?
- Wat zijn de voordelen
van borstvoeding?
Cognitieve ontwikkeling Kijkt naar intellectuele - Wat zijn onze vroegste
vermogens, waaronder leren, herinneringen?
geheugen, probleemoplossing en - Wat zijn de effecten van
intelligentie tv-kijken?
- Heeft tweetaligheid
voordelen?
Sociaal-emotionele ontwikkeling Kijkt naar de sociale relaties en - Reageren pasgeborenen
interacties met anderen en naar anders op hun moeder
het omgaan met emoties dan op andere mensen?
- Wat is de beste manier
om kinderen gedrag aan
te leren?
Persoonlijkheidsontwikkeling Kijkt naar duurzame gedragingen - Heeft een kleuter besef
en eigenschappen die de ene van goed en fout?
persoon van de andere - Wanneer wordt een kind
onderscheiden bewust van zijn sekse?
Leeftijdsgroepen en individuele verschillen
Ontwikkelingspsychologen specialiseren zich niet alleen vaak in thematisch gebied, tegelijkertijd kijken ze
meestal ook naar een specifieke leeftijdsgroep. We maken de volgende verdeling:
Prenatale periode (conceptie-geboorte)
Babytijd (geboorte tot 2 jaar)
Hierbij moeten we ons wel bedenken dat deze globale leeftijdsgroepen of perioden sociale constructies zijn.
Een sociale constructie is het idee over de realiteit dat weliswaar breed geaccepteerd is, maar afhangt van de
maatschappij en de cultuur op een bepaald moment. Dus leeftijden en bijv. puber/kleuter etc. kunnen per
persoon en cultuur afwijken. Zo bestaat er volgens psycholoog Jeffrey Arnett bijv. ook de opkomende
volwassenheid, de periode die loopt van de latere tienerjaren tot midden twintig. In deze periode zijn mensen
geen adolescenten meer maar nemen ze ook nog niet de verantwoordelijkheid als volwassenen. Ze zijn bezig
met zelfverkenning en verschillende identiteiten aan het aannemen.
Invloeden op de ontwikkeling: ontwikkelen in een sociale wereld
Ieder mens behoort tot een specifiek cohort: een groep mens die rond een dezelfde tijd op een dezelfde plek
geboren is. Belangrijke sociaalhistorische momenten, zoals oorlogen, economische groei of crisis of epidemieën
hebben mogelijk een gemeenschappelijke invloed op leden van een cohort (al is dit per individu verschillend).
Naast het cohort zijn er natuurlijk ook nog andere factoren of gebeurtenissen die een ontwikkeling mede
bepalen. We spreken van normatieve en niet-normatieve gebeurtenissen. Normatieve gebeurtenissen zijn
gebeurtenissen die voor de meeste individuen op dezelfde manier voltrekken. Normatieve gebeurtenissen
kunnen historisch, leeftijdgebonden, sociaal-cultureel bepaald zijn. Invloeden van cohorten op de ontwikkeling,
zogenoemde cohorteffecten, zijn vb. van historisch bepaalde invloeden: omgevings- en biologische invloeden
die verbonden zijn aan een specifiek historisch moment (vb. kinderen vuurwerkramp). Leeftijdsgebonden
invloeden zijn biologische invloeden en omgevingsinvloeden die gelijk zij voor mensen in bepaalde
leeftijdsgroep, ongeacht waar ze opgroeien. Het bereiken van de pubertijd is bijv. een leeftijdsgebonden
gebeurtenis. Ontwikkeling wordt ook bepaald door sociaal-culturele invloeden, zoals etnische afkomst, sociale
klasse, lidmaatschap van een subcultuur etc. Tot slot zijn er ook niet-normatieve gebeurtenissen van invloed
op ontwikkeling. Dit zijn specifieke gebeurtenissen die plaatsvinden in het leven van een bepaald persoon,
terwijl de meeste andere mensen hier niet mee te maken krijgen. Denk hier aan bijv. kinderen die hun ouders
kwijtraken bij een auto-ongeluk.
Kinderen: verleden heden en toekomst
Pas rond 1600 werden kinderen gezien als kinderen, daarvoor als miniatuur volwassenen. Pas met Charles
Darwin, die in 1859 de evolutietheorie publiceerde, kreeg de observatie van kinderen een meer systematische
karakter. Darwin was overtuigd dat begrip van de ontwikkeling van individuen binnen een soort kon helpen om
te achterhalen hoe de soort zelf was ontwikkeld. Hij schreef een babybiografie over zijn zoon, om
ontwikkelingen en mijlpalen van kinderen bij te houden. Ook kwam de discussie nature vs. nurture. Door de
industrialisatie eind achttiende en begin negentiende eeuw werd het arbeidsproces grondig hervormd. Dit
veranderde ook de kijk op kinderarbeid. Dankzij allerlei sociale veranderingen werd de
ontwikkelingspsychologie als apart vakgebied herkent.
De twintigste eeuw: ontwikkelingspsychologie als discipline
Binnen het opkomende westerse vakgebied ontwikkelingspsychologie zijn verschillende denkers van invloed
geweest.
Wie Wat
Alfred Binet Intelligentie van kinderen, onderzoek naar het
geheugen en hoofdrekenen
Granville Stanley Hall Denken en het gedrag van kinderen aan de hand van
vragenlijsten. Ook schreef hij een boek waarin de
adolescentie als een aparte ontwikkelingsperiode
werd gezien
In de eerste helft van de 20ste eeuw ontstond een trend die een enorme invloed heeft gehad op ons inzicht in
de kinderlijke ontwikkeling. Er startten toen grootschalige, systematische en langdurige onderzoeken naar
kinderen en hun ontwikkeling tijdens de rest van hun leven. Zo gingen begin jaren ’20 de Genetic Studies of
Genius, later Terman Study of the Gifted van start. Deze studie loopt nog steeds (Onderzoek van Terman
gestart in 1921, waarbij gekeken naar de eigenschappen en ontwikkelingen van gifted kinderen naar hun
,adolescentie). Alle grondleggers hadden hetzelfde doel: ze wilden de aard, de groei en de stabiliteit tijdens de
kindertijd en adolescentie op een wetenschappelijke manier besturen.
Vraagstukken bij de thema’s van de ontwikkelingspsychologie
Een aantal centrale vraagstukken over de ontwikkeling van kinderen domineert tegenwoordig het vakgebied
van de ontwikkelingspsychologie:
Continue verandering vs. discontinue verandering
Een belangrijke kwestie binnen de ontwikkelingspsychologie is de vraag of ontwikkeling zich op een
continue of discontinue manier voltrekt. Bij continue verandering is de ontwikkeling geleidelijk en
kwantitatief van aard, waarbij prestaties op een bepaald niveau voortvloeien uit de vorige niveaus.
Bijv. lengte. Een discontinue verandering vindt plaats in aparte stappen of stadia. Elk stadium levert
gedrag op dat kwalitatief, dus qua inhoud en hoedanigheid, anders is dan gedrag in eerdere stadia.
Kritieke en gevoelige perioden: de invloed van de omgeving
Een kritieke periode is een specifieke tijd in de ontwikkeling waarin bepaalde gebeurtenissen de
grootste – en zelfs onomkeerbare – gevolgen heeft. Kritieke perioden komen voor wanneer de
aanwezigheid van bepaalde soorten omgevingsstimuli noodzakelijk is voor een normale omgeving, of
wanneer blootstelling aan bepaalde stimuli abnormale ontwikkeling tot gevolg heeft. Stimuli: prikkels,
oftewel veranderingen in de uitwendige of inwendige omgeving waarop een organisme reageert.
Hoewel vroege ontwikkelingspsychologen grote nadruk legden op het belang van kritieke perioden,
overheerst momenteel de overtuiging dat mensen op veel vlakken flexibeler zijn dan aanvankelijk
werd waargenomen. Met name op het gebied van cognitieve, sociaal-emotioneel en
persoonlijkheidsontwikkeling. Hier heerst een mate van plasticiteit: de mate waarin een zich
ontwikkeld gedragspatroon of fysieke structuur veranderlijk is. Daarom wordt er nu liever gesproken
over gevoelige perioden: een afgebakende tijdspanne, meestal vroeg in het leven, waarin mensen
extra gevoelig zijn voor bepaalde omgevingsinvloeden en sterk ontvankelijk zijn voor het leren van
specifieke vaardigheden. Het verschil tussen kritieke vs. gevoelige periode is belangrijk: bij kritieke
periode wordt aangenomen dat het permanente en onomkeerbare gevolgen heeft wanneer een zich
ontwikkeld individu bepaalde invloed mist. Terwijl bij gevoelige perioden het ontbreken van bepaalde
omgevingsinvloeden de ontwikkeling kan verstoren, maar latere ervaringen deze tekorten weer
kunnen opheffen.
Levensloopmodel vs. focus op specifieke gebieden
Vroeger lag er de focus op de babytijd en adolescentie, wat ten koste ging van andere perioden. Nu
wordt er gekeken naar de conceptie tot volwassenheid. Een reden hiervoor is de ontdekking dat er in
elk levensstadium sprake is van ontwikkelingsgroei- en verandering.
De relatieve invloed van nature en nurture op de ontwikkeling
Het nature-nurturedebat: de discussie over de oorsprong van ons gedrag en onze eigenschappen en
in hoeverre deze voortkomen uit aanleg of uit opvoeding en leefomgeving. Het begrip nature verwijst
in deze context naar eigenschappen, vermogens en capaciteiten die mensen van hun ouders erven.
Het omvat elke factor die het resultaat is van het zich geleidelijk ontvouwen van voorbestemde
genetische informatie, een proces dat bekendstaat als maturatie (vb. blauwe ogen vs. bruine ogen,
vroeg kalend of niet?). Nurture: omgevingsfactoren die invloed die ons gedrag bepalen.
De toekomst van ontwikkelingspsychologie
Steeds meer vakgebieden ontstaan en nieuwe ontwikkelingen een rol spelen. Bijv. de invloed van
smartphones en tablets bij de ontwikkeling van kinderen.
De explosie van informatie over genen en de neurobiologische aspecten van gedrag zal alle domeinen
van de ontwikkelingspsychologie beïnvloeden. De grenzen tussen sub disciplines zullen vervagen.
Epigenetica is hierbij een belangrijke opkomende onderzoekstak: die de effecten bestudeert van
omgevingsinvloeden en de invloed op onze genen.
Meer aandacht voor diversiteitsvraagstukken
Grote invloed op maatschappelijke kwesties
, Hoofdstuk 2 – Theoretische perspectieven en onderzoek
Uitgangspunten in het psychodynamische perspectief
Uitgangspunten in het behavioristische perspectief
Uitgangspunten in het cognitieve perspectief
Uitgangspunten in het systemisch perspectief
Uitgangspunten van het evolutionaire perspectief
Belang meerdere perspectieven
De stappen van wetenschappelijk onderzoek
Verschillende vormen van onderzoek
Verschil toegepaste en theoretisch onderzoek
Ethische onderzoek principes
Perspectieven bij het kijken naar kinderen
Theorie: verklaring of voorspelling ten aanzien van een verschijnsel, die een raamwerk biedt om de relaties
tussen een reeks feiten of principes te begrijpen. Een theorie biedt een raamwerk om de relaties tussen een op
het oog ongeordende reeks feiten of principes te begrijpen.
Perspectief Ideeën over gedrag en Aanhangers Voorbeeld
ontwikkeling
Psychodynamische Gedrag komt voort uit Freud, Erikson Een adolescent met
perspectief innerlijke, onbewuste overgewicht heeft een
krachten die uit onze fixatie op de orale
kindertijd stammen en ontwikkelingsfase
waarover we weinig
controle hebben
Behavioristische We kunnen ontwikkeling Skinner, Pavlov, Watson Een adolescent met
perspectief begrijpen door & Bandura (Bandura kan overgewicht wordt niet
waarneembaar gedrag ook gezien worden als voldoende beloond voor
en omgevingsstimuli te cognitief georienteerd) goede voedings- en
bestuderen bewegingsgewoonten
Cognitieve perspectief Nadruk op de invloed Piaget Een adolescent met
van veranderingen in de overgewicht heeft geen
manier waarop mensen effectieve manieren
dingen weten, begrijpen geleerd om op gewicht
en denken op gedrag te blijven en hecht niet
genoeg waarde aan
gezonde voeding
Systemische perspectief Gedrag wordt bepaald Bronfenbrenner, Een adolescent kan
door de relatie tussen Vygotksy overgewicht ontwikkelen
individuen en hun als gevolg van een
fysieke wereld, gezinsomgeving waarin
cognitieve wereld, voeding en maaltijden
persoonlijkheidswereld ongewoon belangrijk zijn
en sociale wereld en verweven zijn met
familierituelen
Evolutionair perspectief Gedrag is het resultaat Korlenz beïnvloed door Een adolescent met
van de genetische Darwin. overgewicht heeft een
erfenis van de genetische aanleg voor
voorouders. Via overgewicht. Dankzij hun
natuurlijke selectie extra vet wisten zijn
worden gedrag en voorouders te overleven
eigenschappen die de in tijden van schaarste.
overlevingskansen van
onze soort bevorderen,
doorgegeven.
Les avantages d'acheter des résumés chez Stuvia:
Qualité garantie par les avis des clients
Les clients de Stuvia ont évalués plus de 700 000 résumés. C'est comme ça que vous savez que vous achetez les meilleurs documents.
L’achat facile et rapide
Vous pouvez payer rapidement avec iDeal, carte de crédit ou Stuvia-crédit pour les résumés. Il n'y a pas d'adhésion nécessaire.
Focus sur l’essentiel
Vos camarades écrivent eux-mêmes les notes d’étude, c’est pourquoi les documents sont toujours fiables et à jour. Cela garantit que vous arrivez rapidement au coeur du matériel.
Foire aux questions
Qu'est-ce que j'obtiens en achetant ce document ?
Vous obtenez un PDF, disponible immédiatement après votre achat. Le document acheté est accessible à tout moment, n'importe où et indéfiniment via votre profil.
Garantie de remboursement : comment ça marche ?
Notre garantie de satisfaction garantit que vous trouverez toujours un document d'étude qui vous convient. Vous remplissez un formulaire et notre équipe du service client s'occupe du reste.
Auprès de qui est-ce que j'achète ce résumé ?
Stuvia est une place de marché. Alors, vous n'achetez donc pas ce document chez nous, mais auprès du vendeur marlottekalkdijk. Stuvia facilite les paiements au vendeur.
Est-ce que j'aurai un abonnement?
Non, vous n'achetez ce résumé que pour €10,39. Vous n'êtes lié à rien après votre achat.
