Resume
Samenvatting Biodiversiteit van Planten s.L. deel morfologie (opleiding BCBT)
- Établissement
- Universiteit Gent (UGent)
samenvatting van morfologie voor de opleiding BCBT aan UGent
[Montrer plus]
Aperçu du contenu
Biodiversiteitvan Planten
2022-2023
s.L
Deel morfologie
Jarne Winderickx
,Inhoud
1. inleiding.................................................................................................................................................... 4
2. Wortel....................................................................................................................................................... 4
2.1 inleiding.............................................................................................................................................. 4
................................................................................................................................................................. 4
2.2 functies............................................................................................................................................... 5
2.3 opbouw van het wortelsysteem.......................................................................................................... 5
2.4 verschil tussen Eudicotylen en Monocotylen...................................................................................... 6
2.5 Bijzondere vormen + structuren (=metamorfosen).............................................................................6
3. Stengel...................................................................................................................................................... 9
3.1 Inleiding.............................................................................................................................................. 9
3.2 Functies............................................................................................................................................. 10
3.3 Algemene bouw................................................................................................................................ 11
3.4 Uitzicht van stengel........................................................................................................................... 11
3.5 Vertakkingspatronen......................................................................................................................... 11
3.6 Bijzondere vertakkingstructuren....................................................................................................... 12
3.7 Architectuur Types............................................................................................................................ 13
3.8 Fyllotaxis / Bladstand........................................................................................................................ 13
3.9 Bijzondere vormen + structuren....................................................................................................... 14
3.9.1 Voedzame knollen...................................................................................................................... 14
3.9.2 Speciale stengels......................................................................................................................... 14
4. Blad......................................................................................................................................................... 18
4.1 Functies............................................................................................................................................. 18
4.2 Onderdelen / bladstructuren............................................................................................................ 18
4.2.1 bladbasis..................................................................................................................................... 18
4.2.2 Bladsteel..................................................................................................................................... 19
4.2.3 bladschijf.................................................................................................................................... 19
4.3 Ontwikkeling..................................................................................................................................... 21
4.4 Bijzondere vormen + structuren....................................................................................................... 21
5. bloemgestel / inflorescenties.................................................................................................................. 23
5.1 Inleiding............................................................................................................................................ 23
5.2 Terminologie..................................................................................................................................... 24
5.3 Algemene indelingen........................................................................................................................ 25
1
, 5.3.1 Racemeuze bloemgestellen........................................................................................................ 26
5.3.2 complexe bloemgestellen........................................................................................................... 27
5.3.3 Pseudanthia................................................................................................................................ 27
5.3.4 Aartjes bij grassen....................................................................................................................... 28
6. bloem...................................................................................................................................................... 30
6.1 ontstaan............................................................................................................................................ 30
6.2 onderdelen van bloem...................................................................................................................... 30
6.3 ontstaan van een periant (bloembekleedsel).................................................................................... 31
6.4 kenmerken van de onderdelen......................................................................................................... 31
6.4.1 geslacht...................................................................................................................................... 31
6.4.2 talligheid..................................................................................................................................... 31
6.4.3 positie......................................................................................................................................... 32
6.4.3.1 Bloemdiagram...................................................................................................................... 33
6.4.3.2 Bloemformule (zie practicumnota’s)....................................................................................33
6.4.4 symmetrische verhoudingen...................................................................................................... 33
6.5 Onderdelen van bloem (uitgebreid).................................................................................................. 33
6.5.1 bloembodem.............................................................................................................................. 33
6.5.1.1 Bijzondere metamorfosen.................................................................................................... 34
6.5.2 periant........................................................................................................................................ 34
6.5.3 kelk / calyx.................................................................................................................................. 35
6.5.3.1 bijkelk / epicalyx................................................................................................................... 35
6.5.3.2 vergroeiing........................................................................................................................... 35
6.5.3.3 functiewijzigingen................................................................................................................ 36
6.5.3.4 uitgroeiende kelk................................................................................................................. 36
6.5.4 kroon / corolla............................................................................................................................ 36
6.5.4.1 anatomische bijzonderheden............................................................................................... 37
6.5.4.2 kleur..................................................................................................................................... 37
6.5.4.3 groei + levensduur............................................................................................................... 37
6.5.4.4 vorm.................................................................................................................................... 37
6.5.4.5 enkele bijzondere karakteristieke vormen...........................................................................37
6.5.5 bloemdek.................................................................................................................................... 38
6.5.6 meeldraden................................................................................................................................ 38
6.5.6.1 onderdelen.......................................................................................................................... 38
2
, 6.5.6.2 metamorfosen..................................................................................................................... 39
6.5.6.3 openingswijzen van helmknop............................................................................................. 40
6.5.6.4 vergroeiingen....................................................................................................................... 40
6.5.6.5 positie + aantal..................................................................................................................... 40
6.5.6.6 ontogenese + anatomie....................................................................................................... 42
........................................................................................................................................................ 42
6.5.7 stampers..................................................................................................................................... 44
6.5.7.1 onderdelen.......................................................................................................................... 44
6.5.7.2 positie.................................................................................................................................. 44
6.5.7.3 anatomie van ovarium......................................................................................................... 44
6.5.7.4 ontogenese + anatomie van carpel, ovulum en embryozak.................................................46
6.5.7.5 bevruchting.......................................................................................................................... 46
7. Vrucht..................................................................................................................................................... 48
7.1 Definitie vrucht................................................................................................................................. 48
7.2 geocarpie en amficarpie.................................................................................................................... 48
7.3 onderdelen....................................................................................................................................... 48
7.4 Typologische indeling op basis van verbreiding................................................................................49
7.5 Typologische indeling op basis van morfologie.................................................................................50
7.5.1 Echte vruchten............................................................................................................................ 50
7.5.1.1 Vlezige vruchten................................................................................................................... 50
7.5.1.2 Droge vruchten.................................................................................................................... 51
7.5.1.2.1 Uiteenvallend............................................................................................................... 51
7.5.1.2.2 openend....................................................................................................................... 51
7.5.1.2.3 Niet-openend............................................................................................................... 53
7.5.2 Schijnvruchten............................................................................................................................ 53
............................................................................................................................................................ 53
8. Zaden...................................................................................................................................................... 53
8.1 definitie zaad.................................................................................................................................... 53
8.2 onderdelen....................................................................................................................................... 54
8.2.1 zaadhuid / Testa......................................................................................................................... 54
8.2.2 embryo / kiem............................................................................................................................ 54
8.2.3 reservestoffen + hun opslag........................................................................................................ 55
8.2.4 kieming en kiemplant................................................................................................................. 56
3
,9. co-evolutie (zie vooral cursus)................................................................................................................. 56
MORFOLOGIE
1. inleiding
Morfologie - Uitwendige studie van de organen
Scheut - Bovengrondse organensysteem (= stengel + blad)
Homologe structuren - Zelfde oorsprong / manier van ontstaan
- oorspronkelijk zelfde functie maar door
veranderende omstandigheden + evolutie krijgen
ze een andere vorm + functie
Analoge structuren - zelfde functie + vorm, maar andere oorsprong
van ontstaan
- evolutionair afzonderlijk tot stand gekomen
Convergente evolutie - ontwikkeling van dezelfde eigenschappen bij
verschillende / niet duidelijk verwante groepen
Taxonomie - indelen in groepen
Modulaire bouw - bv: stengel draagt een blad, maar een blad
draagt dan een okselknop, …
2. Wortel
2.1 inleiding
Wortel - kan niet zelfstandig leven
- afgesneden wortel kan geen nieuwe stengels
maken
- = helft van de plant
- draagt geen bladeren
Hypocotyl + wortelhals - = overgang tussen wortel + stengel
4
,2.2 functies
Wortelhaarzone - laat rhizodermiscellen uitgroeien tot
wortelharen
Mycorrhiza-associaties - relatie tussen plant ( wortel) + fungi
- zorgt voor een oppervlakte vergroting van het
wortelsysteem
penwortel - Sterke hoofdwortel die recht naar beneden
groeit
Trekwortels / contractiele wortels - wortels die zich verkorten (door zijdelingse
strekking van cel) waardoor knollen/bollen dieper
de grond worden ingetrokken + extra verankerd
worden
Wortelknollen - Lokale verdikkingen in het wortelsysteem waarin
extra voedsel kan worden opgeslagen
Statocyten - Cellen die bijzondere plasten (statolieten)
bevatten, deze kunnen de zwaartekracht
waarnemen + de groei van de wortel beïnvloeden
zodanig dat het volgens de zwaartekracht is
Wortelmutsje / calyptra - Hier bevinden die speciale cellen zich
- beschermt apicaal meristeem + worteltop
2.3 opbouw van het wortelsysteem
Allorhizisch wortelsysteem - bij naaldbomen + eudicotylen
- wortelsysteem die bestaat uit zijwortels +
hoofdwortels (= 2 verschillende soorten wortels)
- bv: pastinaak (Apiaceae / schermbloemigen),
zuring (Polygonaceae / kruidachtigen)
Hoofdwortel - uitgegroeide primaire wortel / radicula die is
uitgegroeid als een penwortel
zijwortels - ontstaan endogeen uit een wortel
Endogeen - met ontstaan van binnen uit
5
, Homorhizisch wortelsysteem - bij monocotylen
- bestaat uit bijwortels / adventiefwortels
(allemaal gelijk)
- bv: maïs (Poaceae / grassen)
bijwortels - vervanger van de primaire wortel die is af
gestorven
- ontstaan endogeen uit een stengel + dicht bij
een knoop
- belangrijk voor aseksuele voortplanting
Fibreus wortelsysteem - vorm van homorhizisch wortelsysteem
- zorgt dat plant in staat is om in zandige bodems
te fixeren
- bv: tarwe (Poaceae)
Celstrekkingszone - zie anatomie
Wortelharen - kortlevend (doordat er ++ snel vertakkingen
ontstaan = zijwortels)
- kleine oppervlakte vergroting
- H2O opname stimuleren
Zijwortels - vervangen wortelharen
- zorgen voor een oppervlakte vergroting + H2O
opname stijgt
2.4 verschil tussen Eudicotylen en Monocotylen
Zie cursus
2.5 Bijzondere vormen + structuren (=metamorfosen)
Steltwortels + calyptra - bij schroefpalm (mangroveplant) + andere
mangrovebomen
- S: extra bijwortels / luchtwortels die extra
ondersteuning bieden + zijn bovengronds +
kunnen ook ontstaan bij schuin gegroeide bomen
+ aanwezig waar veel water is
- functie: zorgen dat planten aan zoutkusten (in
6
, tropen + subtropen) extra bestand zijn tegen
stresssituaties
- C: ++ goed te zien
Wortelknollen - 2 vormen: autogeen of allogeen
- knol die wordt aangelegd in herfst/ zomer die
fotosynthetische stoffen bevatten
- gaat in lente uitkomen om zo de fotosynthese
direct op gang te brengen
- opgezwollen wortel
Autogene wortelknol - knol wordt alleen door plant gevormd ( geen
ander organisme helpt hiermee)
- bv: orchis / dahlia / speenkruid
Allogene wortelknol - knol ontstaan door inmenging van een ander
organisme (vaak bacteriën die stikstof kunnen
fixeren, wat een nut heeft tot de
nutriëntenvoorziening van plant)
- bv: vlinderbloemigen (Fabaceae/ leguminosen),
met Rhizobium, zwarte els + Duindoorn met
Frankia, hopklaver
Rhizobium - bacterie die stikstof kan vastleggen in organische
moleculen
- wortels van planten proberen deze bacterie aan
te trekken
Mycorrhiza - =zwam wortel
- wortel van landplant is verbonden met een
zwam (beiden hebben een voordeel, plant neemt
makkelijker nutriënten + H20 + N op en zwam
neemt fotosynthetische suikers van plant op)
- zwammantel bevat een rhizosfeer die
bescherming biedt aan plant tegen pathogenen
- door mycorrhiza wordt een plantennetwerk
gevormd, waardoor kleine planten ook genoeg
H2O krijgen
- 2 soorten: ectomycorrhiza of endomycorrhiza
Ectomycorrhiza (EM) - wortel gaat er anders uitzien qua morfologie
- bij bepaalde bomen + struiken
7
Les avantages d'acheter des résumés chez Stuvia:
Qualité garantie par les avis des clients
Les clients de Stuvia ont évalués plus de 700 000 résumés. C'est comme ça que vous savez que vous achetez les meilleurs documents.
L’achat facile et rapide
Vous pouvez payer rapidement avec iDeal, carte de crédit ou Stuvia-crédit pour les résumés. Il n'y a pas d'adhésion nécessaire.
Focus sur l’essentiel
Vos camarades écrivent eux-mêmes les notes d’étude, c’est pourquoi les documents sont toujours fiables et à jour. Cela garantit que vous arrivez rapidement au coeur du matériel.
Foire aux questions
Qu'est-ce que j'obtiens en achetant ce document ?
Vous obtenez un PDF, disponible immédiatement après votre achat. Le document acheté est accessible à tout moment, n'importe où et indéfiniment via votre profil.
Garantie de remboursement : comment ça marche ?
Notre garantie de satisfaction garantit que vous trouverez toujours un document d'étude qui vous convient. Vous remplissez un formulaire et notre équipe du service client s'occupe du reste.
Auprès de qui est-ce que j'achète ce résumé ?
Stuvia est une place de marché. Alors, vous n'achetez donc pas ce document chez nous, mais auprès du vendeur jarnewinderickx. Stuvia facilite les paiements au vendeur.
Est-ce que j'aurai un abonnement?
Non, vous n'achetez ce résumé que pour €5,49. Vous n'êtes lié à rien après votre achat.
Peut-on faire confiance à Stuvia ?
4.6 étoiles sur Google & Trustpilot (+1000 avis)
56326 résumés ont été vendus ces 30 derniers jours
Fondée en 2010, la référence pour acheter des résumés depuis déjà 14 ans