INLEIDING PSYCHOLOGIE, MEDISCHE EN
GEZONDHEIDSPSYCHOLOGIE
MODULE 1: INLEIDING PSYCHOLOGIE (VAN DIEST)
LES 1: WAT IS PSYCHOLOGIE?
Binnen de medische wetenschap is psychologie vaak iets afzonderlijk (is historisch ingebakken in
onze westerse cultuur).
Psychologie is de wetenschap
- Waarbij het gedrag wordt bestudeerd (gedrag in brede zin)
- Waarbij gedrag gebruikt wordt
- Om de interne processen (emoties, redeneren, leren) te begrijpen die ad basis liggen van
gedrag
Je bestudeert iets meetbaar om iets onmeetbaar af te leiden. Vb: agressie onderzoeken, hoeveel
keer komt iemand in een gevecht terecht?
Voorlopers van de psychologie
Plato: Zelfs oude Grieken dachten al na over de dingen die gebeurden (geheugen is een leeg
blad die naarmate wordt volgeschreven) gebruikten metaforen
Socrates: geheugen als een vogelkooi (opslagruimte is beperkt)
Psychologie werd mogelijk door
- Toenemend belang van (exacte) wetenschap in de maatschappij
- Centrale rol Kerk in de middeleeuwen tot reformatie
Wetenschappelijke revolutie op hetzelfde moment als reformatie
Copernicus: geocentrisme naar heliocentrisme = zon staat centraal mens
staat veel minder centraal dan we dachten, is niet langer het centrum en is
dus onderworpen aan natuurwetten
Ontwikkelingen in de filosofie
Vroeger Plato & Katholieke Kerk: dualisme; lichaam en geest gescheiden
Decartes: lichaam en geest interageren! (dualistisch interactionisme)
o dualistisch interactionisme: geest & lichaam interageren, lichaam is niet louter slaaf
van de geest
o rationalisme: waarheid afleiden via rede, observatie is niet nodig
o navitisme: sommige kennis is aageboren
o menselijk lichaam = ‘machine’ die wetenschappelijk bestudeerd kan worden
Nadien won het Empirisme aan invloed:
- grondlegger = Hobbes, theorie verspreid door Locke
- tegen rationalisme (observatie is noodzakelijk). Kennis komt voort uit observaties/ervaringen
- geest komt tot stand via sensorische processen en is niet aangeboren kan
wetenschappelijk bestudeerd worden
1
, - associationisme: hogere orde kennis komt tot stand via associaties van eenvoudige ideeën
(vb friet en mayonaise, hond en beet)
- zowel lichaam als geest zijn te bestuderen (machines die natuurwetten volgden)
Darwin evolutietheorie
“the origin of species”: zelfde soort vogel naar verschillende gebieden met verschillende
voedselbronnen => evolutie naar aangeboren afwijkingen aan snavel die voordeliger zijn in
dat gebied om voedsel te verzamelen.
“survival of the fittest”: soorten die zich het best aanpassen hebben meer overlevingskansen.
Mens is helemaal niet goddelijk, we stammen af van dieren gedrag van dieren om
mensen te bestuderen
Darwin was een ‘moderne wetenschapper’: systematische observatie, zorgvuldige
documentatie, hypothesen formuleren
DE EERSTE SCHOLEN VAN DE PSYCHOLOGIE
Europa:
- Wundt en het structuralisme
- Binet en de toegepaste psychologie
- Freud en het onbewuste
VS:
- Functionalisme
- Behaviorisme
- Cognitieve psychologie
EUROPA
Wundt en het structuralisme
“Bewustzijn bestaat uit elementen, als ik die kan bestuderen en begrijpen, weet ik hoe het
bewustzijn in elkaar zit”
1ste psychologisch laboratorium in Leipzig. Leerling = Titchener
3 basisvragen van analytische introspectie (zelfreflectie):
1) Wat zijn de basiselementen? wat zijn de structuren?
2) Hoe worden ze gecombineerd?
3) Wanneer worden ze gecombineerd?
Kritiek: weinig praktisch (tijdrovend), onbetrouwbaar analytische introspectie verdween redelijk
snel naar de achtergrond
Binet en de toegepaste psychologie
Intelligentietest (Binet-Simon test) doel = hebben kinderen extra onderwijs nodig?
Oorspronkelijk: schedelafmetingen, eenvoudige waarnemingsproeven geen succes naar
resultaten toe
Later: kind een gedicht laten instuderen en opnieuw opschrijven meer voorspellende waarden
= toegepast onderzoek (oplossingen zoeken voor een praktisch probleem)
(<-> fundamenteel onderzoek (fenomeen begrijpen en theorie ontwerpen)
2
,Freud en het onbewuste
Psychoanalyse Gedrag en bewustzijn zijn slechts oppervlakkige fenomenen. Veel belangrijker is
het onbewuste
Psychologische problemen in volwassenheid gaan terug op problematische ervaringen die
verdrongen zijn onbewuste terug bewust maken om probleem aan te pakken
Kritiek: vaag (niet echt toepasbaar), onsystematische gegevensverzamelingen (case-studies
patiënten)
VS EN HET FUNCTIONALISME
Veel Amerikaanse studenten bij Wundt die bij terugkeer allemaal een laboratorium oprichtten.
Eerste stroming is functionalisme (hoe iets functioneert). Vooral toegepast (onderwijs, bevordering
productiviteit arbeiders Hawthorne experimenten: ‘wat kan ik doen op de arbeidsmarkt om de
productiviteit te verhogen’ => wat ze ook deden, productiviteit steeg soort placebo effect: ze
weten dat ze geobserveerd worden, krijgen aandacht -> gaan harder werken)
Functionalisme interesse in individuele verschillen
Functionalisme William James
- Zet zich af tegen introspectie en structuralisme van Wundt
- Hoe functioneert iets?
- Vooral in onderwijs en bevordering productie
- Nadruk meer op gedrag (ook nog introspectie) + verruiming van de studiepopulatie (dieren,
mentaal gehandicapten,…) = invloed van Darwin
- Pleit voor pragmatisme in de psychologie (het is bijna onmogelijk om aan te tonen of een
bepaalde theorie wel klopt). Focus kwam meer te liggen op het voorspellen van dingen adhv
theorie dan theorie te verifiëren.
“succes psychologie zal afhangen vd mate waarin het oplossingen biedt aan praktische problemen”
Behavriorisme Watson
- Erg beïnvloed door evolutietheorie van Darwin (hoe past een individu zich aan aan
omstandigheden)
- Enkel gedrag bestuderen (objectief), al de rest is niet wetenschappelijk. Vooral aangepast
gedrag is belangrijk (verband met evolutieleer)
- Afzetting tegen structuralisme: introspectie
- Afzetting tegen functionalisme: studie vd geest = onmogelijk (agressie is niet te bestuderen,
enkel het aantal gevechten waarin de persoon terecht komt)
- Veel leeronderzoeken: S(stimulus) – R(respons) onderzoeken, hoe kan een stimuli gedrag
uitlokken en hoe kan dit beïnvloed worden? Skinner; wetmatigheden afleiden uit hoe je
gedrag kan bijsturen
Baby Albert experiment baby leren bang te worden van een rat (luid geluid
geassocieerd met rat baby ook angstig voor andere harige dieren)
Belang van experimenteel onderzoek + systematische observatie!
Hedendaagse situatie: bestaat nog steeds (maar beperkter)
3
, Cognitieve psychologie
- Vanaf jaren 70 (~ ontstaan computer)
Gedachtegang tot dan: Homunculus = personificatie van het bewustzijn: klein mannetje in
hersenen dat een vrije wil heeft
computer leidde tot inzicht dat zo’n mannetje niet nodig is (input processing output)
- De geest begrijpen door het met een computer te vergelijken: mens als informatieverwerker
Visie: mens als informatieverwerker
Psychologie vandaag = biopsychosociaal model
Divers, oudere invloeden nog merkbaar
Neurowetenschappen geïntegreerd
Biopsychosociaal model: willen weten wnr factoren invloed hebben op agressie verschillende
factoren bestuderen:
Psychologisch aspect
- Emotie op een ervaring (bedreiging, agressie, frustratie)
- Leergeschiedenis (beloond in het verleden = ervaring, en leren door observatie)
- Verkeerde perceptie
- Oplossingsvaardigheden
Biologisch aspect
- Bv agressie: rede?
o Erfelijkheid
o Testosteron (hormonen)
o Signaaloverdracht in limbische hersenstructuren
Sociaal-cultureel aspect (invloed omgeving, normen)
- Invloed van omgeving
o Wat wel of niet tolereerbaar is
o Conformisme: aanpassen van zichzelf aan de groep
o Sociale vergelijking
- Mensen zoeken soms bepaalde sociale omgeving op (vb straatjongeren)
- Sociale invloeden hebben sterke invloed op biologisch kwetsbare personen
Onderzoeksmethoden in de psychologie
1) Beschrijvend onderzoek
naturalistische observatie: systematische observatie van gedrag in natuurlijke context
o Bv. Invloed van klasgrootte op gedrag: wat is de ideale klasgrootte?
o Nut = adviezen die op evidentie gebaseerd zijn (+ levendig beeld)
o Gevaar = mensen passen hun gedrag aan vanaf ze doorhebben dat ze worden
geobserveerd!!! => streven naar niet-reactieve observaties (dmv camouflage of
integratie in de groep)
Vragenlijsten:
o Bv. Gedragen kinderen zich anders in grote of kleine klas? Vragenlijst aan leerkracht
4
Les avantages d'acheter des résumés chez Stuvia:
Qualité garantie par les avis des clients
Les clients de Stuvia ont évalués plus de 700 000 résumés. C'est comme ça que vous savez que vous achetez les meilleurs documents.
L’achat facile et rapide
Vous pouvez payer rapidement avec iDeal, carte de crédit ou Stuvia-crédit pour les résumés. Il n'y a pas d'adhésion nécessaire.
Focus sur l’essentiel
Vos camarades écrivent eux-mêmes les notes d’étude, c’est pourquoi les documents sont toujours fiables et à jour. Cela garantit que vous arrivez rapidement au coeur du matériel.
Foire aux questions
Qu'est-ce que j'obtiens en achetant ce document ?
Vous obtenez un PDF, disponible immédiatement après votre achat. Le document acheté est accessible à tout moment, n'importe où et indéfiniment via votre profil.
Garantie de remboursement : comment ça marche ?
Notre garantie de satisfaction garantit que vous trouverez toujours un document d'étude qui vous convient. Vous remplissez un formulaire et notre équipe du service client s'occupe du reste.
Auprès de qui est-ce que j'achète ce résumé ?
Stuvia est une place de marché. Alors, vous n'achetez donc pas ce document chez nous, mais auprès du vendeur academic88weapon. Stuvia facilite les paiements au vendeur.
Est-ce que j'aurai un abonnement?
Non, vous n'achetez ce résumé que pour €7,09. Vous n'êtes lié à rien après votre achat.