THEMA 16: GROTE BLOEDVATEN RICHTING KOP EN VOORSTE LIDMAAT
1) BASISLAY-OUT VAN DE BLOEDVATEN
Hoe is dat georganiseerd? Op welke manieren gaan we dat benaderen?
-> wat mogen we verwachten van het arterieel systeem? Is dat veneus systeem dan een kopie
daarvan? Nee, er zijn serieuze verschillen -> het is niet correct om te zeggen dat het exact hetzelfde is
en in de andere richting stroomt (‘we komen ook wel bij het hart aan’ klopt niet)
Arterieel systeem: voert bloed van hart naar overal in het lichaam
Veneus systeem: moet alles gaan terugbrengen
Alhoewel, als er nauwelijks verschillen zijn tussen de arteriële en de veneuze wegen in een bepaalde
regio dan gaan we niet specifiek het veneus systeem bespreken -> we zeggen gewoon dat het daar
‘ergens’ ligt, we benoemen de naam en voor de rest ‘zie arterieel systeem’
Toch niet helemaal hetzelfde!!
1) Bij een arterieel systeem: als je een arteriële bloeding zou hebben dan is dat serieus en
levensbedreigend
Logisch, evolutie heeft het zo gedwongen
Bloed staat onder hele hoge druk, wordt uit bloedvat geperst als daar een letsel aan is, met fatale
verbloeding tot vervolg
Om te overleven moet het lichaam daarop aangepast zijn en moet het die arterie, die slagader zo
diep mogelijk en zo ver mogelijk wegsteken
-> het ligt meestal diep (tegen bot aan)
-> tussen spieren
Als je een arterie moet gaan zoeken is het logisch dat je een eindje gaat moeten graven
-> als we tussen spieren klieven gaan we arteriën of leidingen tegenkomen
Voert weg van het hart
Aorta (lichaamsslagader) zal tegen wervelkolom aanliggen, in de ledematen gaan we heel netjes het
bot volgen, zit aan de mediale zijde van het been -> nog extra beschermd
Er zijn oppervlakkige arterietjes getekend -> spelen geen rol, gaan we niet gaan bespreken
Persoon die ze getekend heeft weet dat ze er zijn
• Ligt diep, tegen botstructuren aan
• Maar soms liggen botstructuren direct onderhuids en kan het dus wel degelijk zijn dat je een
arterie beetje sneller dan verwacht aan het oppervlak weet te komen of zodanig aan
oppervlak dat als je ze weet zitten (je kan ze tegen bot duwen) dat je ze kan voelen (nek)
• Helemaal beschermd ga je nooit op elke plaats kunnen realiseren (bv a. vertebralis)
• Vergeet wat oppervlakkig ligt: is om bepaalde spieren te bereiken, huidtakjes
, 2) Veneus systeem: ‘zie arterieel’ moet je met een korreltje zout nemen -> dat gaat wel (we
hebben leidingen die parallel lopen aan elkaar in de ledematen)
Als je een arterie ziet, ga je er meestal een vene naast zien en ga je er heel waarschijnlijk ook
wel een zenuw bij zien
Een triade van leidingen: vene, arterie, zenuwen
-> ga je in de meeste gevallen (zeker in het hoofdsysteem, hoofdarterieel systeem, hoofdleiding)
wordt geflankeerd door gelijknamige venen en wordt meestal ook geflankeerd door een gelijknamige
zenuw
-> heel vaak hebben we gelijknamige structuren!
Maar we moeten opletten: een veneus systeem heeft behalve een diep systeem ook een
oppervlakkig systeem!
In kliniek enorm belangrijk en voordelig -> als je bloed moet prikken om een infuus te steken,
bloedanalyse te doen, katheder voor verdovende middelen te injecteren dan heb je geluk dat je een
vene kan bereiken rechtstreeks onder het huidoppervlak
Ook belangrijk als je gaat dissecteren en op zoek gaat naar oppervlakkige venen moet je heel
voorzichtig zijn (komen meestal met de huid mee)
-> dat oppervlakkig systeem is meestal ook wel het hoofdafvoersysteem
-> we hebben diep meestal wel gelijknamige venen langs die diepe arteriën liggen die dan in de
omgekeerde richting stromen en bloed gaan gaan afvoeren
Toch gaat grootste van bloed (van een lidmaat, van de kop, …) via een oppervlakkig systeem
afgevoerd worden!
-> in de hals hebben we 2 venen: 1 ligt diep, 1 ligt oppervlakkig (zwaarst)
-> in de ledematen ook: we hebben een vene die tegen het bot aanschurkt, en mediaal van dat bot,
parallel aan de gelijknamige arteriën wellicht gaat gaan opklimmen waar de arterie afdaalt, maar er is
ook een oppervlakkig systeem!! Bij achterbeen nog gekker oppervlakkig >>> diep
Oppervlakkig systeem bij veneuze aspect gaat de overhand nemen = hoofdzakelijke retour
• Venen: zie vaak arterieel, kopie, gelijknamig, tegenstroom
• Het belangrijkste bloed dat de arteriën ook heeft aangevoerd keert heel waarschijnlijk via een
andere weg (een oppervlakkig systeem) terug
• Diep systeem (arterieel, waar die venen bijlopen) dat is een belangrijk systeem, zeker
arterieel en daar geldt ook nog een ander principe (treffen we pas bij ledematen aan)
,Dat principe: als je leidingen gaat gaan zoeken moet je niet enkel tussen de spieren zoeken, er zijn
nog enkele belangrijke referentiepunten waar je op kan richten
-> een leiding moet steeds (bij bloedvaten is dat zonder uitzondering!!) de buighoek van een gewricht
passeren:
- Axillair gewricht/boeggewricht: rechts, caudaal
- Elleboog: links, craniaal
- Pols, carpaalgewricht: rechts, caudaal
- Teengewrichten: rechts, caudaal
- Heupgewricht: links, craniaal
- Kniegewricht: rechts, caudaal
- Enkel, tarsaalgewricht: links, craniaal
- Teengewrichten: rechts, caudaal
Dat is verplicht!!! Bij zenuwen bestaat er een uitzondering van, bij arteriën en de gelijknamige venen
die ernaast lopen niet!
-> van buighoek naar buighoek naar buighoek (in de diepe systemen!)
Ook aan buigzijde van de wervelkolom vinden we de bloedvaten terug!
Waarom? Mocht een hoog bloedvat aan een strekzijde lopen, en je gaat de elleboog bijvoorbeeld
maximaal gaan buigen dan ga je de leiding die in uw strekzijde (strekhoek) loopt gaan overstrekken, je
gaat daaraan rekken en doen en dat is nefast
-> kan scheuren, kan kapot getrokken worden
Dat parallel systeem in de 2 diepe delen: in de ledematen dezelfde naam, evenwel in romp en
halsgebied gaan die structuren niet dezelfde naam dragen
-> een aorta vs een vena cava cranialis & caudalis (vena cava cranialis en stuk van caudalis lopen niet
op zelfde niveau van aorta, die lopen er niet parallel aan)
-> we moeten zelfs een nieuwe vene uitvinden om het bloed terug te laten keren van de plaatsen die
aorta daar heeft bereikt = vena azygos
Systeem van parallel zijn, zijn tegenhanger en naamgenoot vinden komt niet voor in de romp
-> ze zijn wel complementair!!
Aorta en v. cava cranialis & caudalis: totaal geen ontstaansgeschiedenis samen, ze liggen niet samen
-> naar de kop toe loopt de arteria carotis communis, van de kop keert terug een vena jugularis
externa & interna
Ligging: ze liggen ook niet parallel aan elkaar, hoek tussen bloedvaten die van kop komen en die van
aangezicht komen ligt veel naar borst toe bij veneus systeem dan bij arterieel systeem -> daar bijna
onder de oorbasis
In de ledematen wel parallelle systemen hebben, naast het oppervlakkig veneus systeem (dat geen
noemenswaardige (heeft er wel) gelijken heeft)
-> in romp, hals, kopgebied is dat samenhoren, dat samenzijn zeker niet gegarandeerd
, HOE GAAN WE DIT GAAN BENADEREN?
Principe 1: wordt ook in cursus zoveel mogelijk aangehouden (en in deze kennisclip)
-> als je bloedvaten beschrijft is het logisch dat je dat met de stroom van het bloed mee gaat volgen
Is arterieel geen probleem: je hebt een stamarterie en dan takken die daar aan ontspringen, tot in de
fijnste weefsels gaat het bloed aangevoerd worden
Is veneus wel een probleem: veneus stroomt het bloed anders, je hebt van onbestemde en
onbenoemde takjes (capillairen, venulen die dan samenkomen tot venen) en dan pas iets wat
samenvloeit tot een vene die plots een naam krijgt -> en dan nog samenvloeien tot 1 grote stroom
die richting hart gaat
• Vene en arterie volgen we in hun orthograde weg: je gaat de stroom van het bloed volgen
Principe 2
Die beide vaatbomen moet je als bomen zien, als vertakkingen zien dus veneus gaan we ook van een
stamvene (vena cava cranialis & caudalis) en van daaruit vertakkingen gaan doen
-> is soms zo wel makkelijker om de anatomie te bespreken
-> dan opletten met de stroomrichting van het bloed (rekening houden dat je het dan omkeert)
Bij tekeningen maken soms ook makkelijker om van een stam te vertrekken en dan uit te waaieren
-> beetje tegen cursus in tekenen we soms de venen bijna als arteriën (maar de tekenrichting zal dan
omgekeerd zijn aan de stroomrichting)
2) LONGCIRCULATIE, PULMONALE CIRCULATIE
Bij bespreking van hart al heel goede impressie gekregen van de pulmonale circulatie
-> wat wij als longcirculatie aanduiden is wel degelijk bedoeld enkel en alleen om het bloed van de
nodige zuurstof te voorzien en terug te brengen naar het hart
Truncus pulmonalis vertrekt, geeft 2 arteriën af (arteria pulmonalis sinister & dexter) en het systeem
verdeelt zich over longen, keert dan terug via de venae pulmonales naar het linkeratrium
-> de longen zelf (als orgaan) hebben ook nog zuurstof nodig! Dat weefsel moet ook nog bevloeid
worden en we gaan er toch nog een paar bloedvaatjes aan toevoegen, dat gebeurt pas bij de aorta en
de orgaanbevloeiing
PREPARAAT: afgietsel van hart van een hond
-> het terugkerende, zuurstofrijke bloed van de longen hebben we vervangen door een plastic (en
dan het weefsel afgevreten)
-> dorsaal aanzicht
-> we merken 2 grote longvenen
-> ook een kleintje dat van links, craniaal komt en ook eentje dat van rechts, craniaal komt
Dat moet allemaal gaan uitmonden in het dak (caudaal, dorsaal van het linkeratrium) en dan
doorgegeven aan het linkeraurikel eronder
Dit is de retour (veneuze circulatie) met de verschillende samenvloeiingen, verschillende ostia die
uitmonden in het dak van die linkervoorkamer (hét linkeratrium)
-> korte stukjes daarvoor, die antra
