Dit is een samenvatting van taal en taalwetenschap, de tweede editie (2015). ISBN9780470672136. Deze samenvatting gaat van hoofdstuk 11 tot en met hoofdstuk 20, taalkunde 3 van het Windesheim in Zwolle.
Samenvatting H12 Woordvorming Taal en taalwetenschap - Taalbeschouwing 3.2 Spellingsdiscussies
Samenvatting Taal en taalwetenschap - Semantiek en pragmatiek
Samenvatting Taal en Taalwetenschap
Tout pour ce livre (36)
École, étude et sujet
Hogeschool Windesheim (HW)
Lerarenopleiding Nederlands 2e graads
Taalkunde 3
Tous les documents sur ce sujet (2)
13
revues
Par: sbusscher • 2 année de cela
Par: danaprins • 3 année de cela
Par: wvanmeuwen • 4 année de cela
Par: jsbloemhof • 4 année de cela
Par: floortjekerkhove • 5 année de cela
Par: lisannekickken84 • 5 année de cela
Par: bodinepenterman • 5 année de cela
Afficher plus de commentaires
Vendeur
S'abonner
daphnetensiethof
Avis reçus
Aperçu du contenu
Samenvatting
Taal en taalwetenschap
HOOFDSTUK 11 t/m 20
ANNE E. BAKER, JAN DON EN KEES
HENGEVELD
1
,Inhoud
11. Woordenschat ...................................................................................................................... 5
11.1 Inleiding .......................................................................................................................... 5
11.2 Wat is een woord? ......................................................................................................... 5
11.3 De relatie tussen woordvorm en betekenis.................................................................... 5
11.4 Inhouds- en functiewoorden ........................................................................................... 5
11.5 Het lexicon ...................................................................................................................... 6
11.6 Soorten lexicale informatie ............................................................................................. 6
11.7 Woordenboeken ............................................................................................................. 6
11.8 Betekenis en betekenisrelaties ...................................................................................... 6
11.9 Betekenisbeschrijving ..................................................................................................... 7
11.10 Woorden over grenzen en talen ................................................................................... 7
12. Woordvorming ...................................................................................................................... 8
12.1 Inleiding .......................................................................................................................... 8
12.2 De interne structuur van woorden .................................................................................. 8
12.3 De functies van woordvorming ....................................................................................... 8
12.4 Derivatie .......................................................................................................................... 8
12.5 Flexie .............................................................................................................................. 9
12.6 De vormen van de morfologie ........................................................................................ 9
12.7 De structuur van woorden en hun betekenis ............................................................... 10
12.8 Verschillen tussen flexie en derivatie ........................................................................... 10
12.9 Verschillen tussen talen ............................................................................................... 10
13 Samenstellingen en uitdrukkingen ...................................................................................... 11
13.1 Inleiding ........................................................................................................................ 11
13.2 Structuur en betekenis van samenstellingen ............................................................... 11
13.3 Soorten samenstellingen .............................................................................................. 11
13.4 Incorporatie ................................................................................................................... 11
13.5 Idiomatische uitdrukkingen ........................................................................................... 11
13.6 De betekenis van idiomatische uitdrukkingen.............................................................. 11
14. Spreken en verstaan – spraakklanken .............................................................................. 13
14.1 Inleiding ........................................................................................................................ 13
14.2 Spreken ........................................................................................................................ 13
14.3 Spraakgeluid ................................................................................................................. 14
14.4 Horen en verstaan ........................................................................................................ 15
14.5 Spraakklanken .............................................................................................................. 15
2
, 14.5.1 Inleiding .................................................................................................................. 15
14.5.2 Pulmonische consonanten .................................................................................... 16
14.5.3 Niet-pulmonische consonanten ............................................................................. 17
14.5.4 Vocalen .................................................................................................................. 17
14.5.5 Diftongen ................................................................................................................ 17
14.5.6 Overige kenmerken ............................................................................................... 17
14.6 Spraaksynthese en spraakherkenning ........................................................................ 17
15. Klanksystematiek en fonologische processen................................................................... 19
15.1 Inleiding ........................................................................................................................ 19
15.2 Distinctiviteit .................................................................................................................. 19
15.3 klanksystemen .............................................................................................................. 19
15.4 distinctieve kenmerken ................................................................................................. 19
15.5 morfofonologische processen ...................................................................................... 19
15.6 grafemen en fonemen .................................................................................................. 20
16. Lettergrepen, klemtoon en intonatie .................................................................................. 21
16.1 Inleiding ........................................................................................................................ 21
16.2 De lettergreep: fonotaxis .............................................................................................. 21
16.3 Het woord: klemtoon .................................................................................................... 21
16.4 De zin: intonatie ............................................................................................................ 22
16.5 Ritme ............................................................................................................................ 22
17. Verschillen en overeenkomsten tussen talen .................................................................... 23
17.1 Inleiding ........................................................................................................................ 23
17.2 Overeenkomsten tussen talen ..................................................................................... 23
17.3 Genetische verwantschap ............................................................................................ 23
17.4 Taal en cultuur .............................................................................................................. 24
17.5 Taal en denken: de Sapir-Whorf-hypothese ................................................................ 24
18. Taalvariatie ......................................................................................................................... 25
18.1 Inleiding ........................................................................................................................ 25
18.2 Wat is een taal? ............................................................................................................ 25
18.3 Wat is een dialect? ....................................................................................................... 25
18.4 De bestudering van taalvariatie.................................................................................... 25
18.5 Taalvariatie en sociale factoren ................................................................................... 25
18.5.1 Plaats of regio ........................................................................................................ 25
18.5.2 Sociale klasse ........................................................................................................ 26
18.5.3 Etnische groep ....................................................................................................... 26
18.5.4 Leeftijd.................................................................................................................... 26
3
, 18.5.5 Sekse ..................................................................................................................... 26
18.6 Andere factoren: de situatie en de linguïstische context ............................................. 26
18.7 Taalvariatie en sociale betekenis ................................................................................. 27
19. Taalverandering ................................................................................................................. 28
19.1 Inleiding ........................................................................................................................ 28
19.2 Historische taalwetenschap ......................................................................................... 28
19.3 Het veranderingsproces ............................................................................................... 28
19.4 Sociale groepen in taalverandering ............................................................................. 29
19.5 De inbedding van veranderingen in het taalsysteem .................................................. 29
19.6 De waardering voor taalverandering ............................................................................ 29
20. Tweetaligheid ..................................................................................................................... 30
20.1 Inleiding ........................................................................................................................ 30
20.2 De tweetalige gemeenschap ........................................................................................ 30
20.3 Taalpolitiek.................................................................................................................... 31
20.4 Tweetalig onderwijs ...................................................................................................... 31
20.5 De tweetalige taalgebruiker .......................................................................................... 31
20.6 Tweetalig taalgebruik en interferentie .......................................................................... 31
20.7 Het ontstaan van nieuwe talen ..................................................................................... 31
4
,11. Woordenschat
11.1 Inleiding
Zinnen bestaan uit een aantal woorden. Bij sommige zinnen kan je makkelijk vast stellen uit
hoeveel woorden de zin bestaan. In zinnen als: Da’s een goed idee! is het al iets moeilijker
want tel je ‘’da’s’’ als één woord (das) of tel je het als twee omdat het een samenstelling is
van ‘dat’ en ‘is’. In dit hoofdstuk kijken we vooral naar: Wat is een woord?
11.2 Wat is een woord?
Vocaal: klinker
Consonant: medeklinker
Drie criteria:
- Klankvorm: Minimaal een klinker
- Syntaxis: Kunnen in verschillende plaatsen in de zin voorkomen
- Betekenis: Woorden kunnen niet worden doorbroken – je moet een woord opnieuw
uitspreken als je een fout maakt. Je kunt niet halverwege een woord
herstellen/verbeteren.
Clitisch element: woorden leunen tegen andere woorden aan : da’s ook wat. Dat is ook wat.
Dat is de gastheer. Blijft meer van over. T’is hier fantastisch. Is=gastheer.
Proclisis (vooraan)= ‘k zal me koest houden
Enclisis (midden in de zin)= ligt ’t in de koelkast?
11.3 De relatie tussen woordvorm en betekenis
In principe zijn woorden arbitrair = willekeurig. Paard heeft niks te maken met hoe een paard
eruitziet.
Je hebt ook onomatopeeën=kukeleku
Een gesproken/geschreven taal = arbitrair
Gebarentaal = vaak iconisch
De iconiciteit wordt soms pas duidelijk als je meer weet van een woord. Bijvoorbeeld: je
moet weten hoe een kat eruitziet om het gebaar kat te begrijpen.
Woorden zijn conventioneel. Iedereen weet wat een paard is. Ooit afgesproken, houden we
ons aan.
- Woorden berusten op sociale conventies (linksaf gaan = hand uitsteken)
Ideofonen: woorden om de situatie levendig te maken: wurr (het geluid van een omvallende
boom in een Australische taal)
11.4 Inhouds- en functiewoorden
Woorden op zich zijn zelfstandig, maar samen vormen ze zinnen. Woorden als: akkoord,
milieu, getekend en ministers zijn op zich losse woorden, maar samen met andere woorden
kunnen ze pas een zin vormen.
De ministers hebben het akkoord over het milieu getekend.
De woorden: de, hebben, het, over en het zijn in dit geval functiewoorden of
grammaticawoorden. Ze zorgen ervoor dat de zin klopt en de woorden met elkaar worden
verbonden. Inhoudswoorden zijn de woorden: akkoord, milieu, getekend en ministers.
5
, (kunnen uit een andere taal voortkomen) Inhoudswoorden zijn open woorden: iedereen kan
nieuwe inhoudswoorden verzinnen en dit kunnen leenwoorden worden voor andere talen. De
grammaticale woorden zijn daarentegen gesloten: je kunt geen nieuw grammaticaal woord
toevoegen.
Telegramstijl: voor de hand liggend taalgebruik als: papa knippen haar.
11.5 Het lexicon
Het lexicon: de verzameling woorden van een taal.
Lemma = trefwoord. Een woord kan meerdere lemma’s hebben. Als een betekenis van een
woord op een andere betekenis lijkt, is er één lemma. Als een woord twee totaal
verschillende betekenissen heeft, heeft een woord twee lemma’s etc.
De werkelijke eigenschappen van de woorden van een taal worden bepaald door de manier
waarop de leden van de taalgemeenschap als geheel die woorden gebruiken.
11.6 Soorten lexicale informatie
Woordenboeken geven lexicale informatie. Als je de ene taal naar de andere vertaalt,
kunnen daardoor fouten ontstaan.
Het theoretisch lexicon bevat minimaal:
- Een beschrijving van al die eigenschappen van woorden die niet volgens regels
kunnen worden afgeleid. Bijvoorbeeld: drinken-dronken. Het woord dronken kan niet
volgens regels worden afgeleid, maar is een uit-je-hoofd-leer-woord.
- Klemtoon van het woord. Áchteruitgang vs. Achterúitgang.
Een lemma is: trefwoord
11.7 Woordenboeken
Soorten woordenboeken:
Eentalige woordenboeken: de Van Dale, etymologische woordenboeken
Tweetalige woordenboek: bijv Frans-Nederlands
Frequentiewoordenboeken: hoe vaak komen bepaalde woorden voor in bepaalde soorten
teksten.
Thesaurus: woorden begripsmatig geordend. Bijvoorbeeld drank: water, thee, koffie, bier…
Concordantie: alle vindplaatsen in de vorm van het woord met een stuk context.
Het retrograde woordenboek: woordenboek van voor naar achter. Deugniet = teignued
Het beeldwoordenboek: visueel woordenboek.
Een tekst heet: corpus
11.8 Betekenis en betekenisrelaties
Het moeilijkste onderdeel van taalkunde is het weergeven van de betekenis van woorden.
Polysemie: samenhangende betekenis van een woord
Homoniem: één woord, andere niet samenhangende betekenissen
6
Les avantages d'acheter des résumés chez Stuvia:
Qualité garantie par les avis des clients
Les clients de Stuvia ont évalués plus de 700 000 résumés. C'est comme ça que vous savez que vous achetez les meilleurs documents.
L’achat facile et rapide
Vous pouvez payer rapidement avec iDeal, carte de crédit ou Stuvia-crédit pour les résumés. Il n'y a pas d'adhésion nécessaire.
Focus sur l’essentiel
Vos camarades écrivent eux-mêmes les notes d’étude, c’est pourquoi les documents sont toujours fiables et à jour. Cela garantit que vous arrivez rapidement au coeur du matériel.
Foire aux questions
Qu'est-ce que j'obtiens en achetant ce document ?
Vous obtenez un PDF, disponible immédiatement après votre achat. Le document acheté est accessible à tout moment, n'importe où et indéfiniment via votre profil.
Garantie de remboursement : comment ça marche ?
Notre garantie de satisfaction garantit que vous trouverez toujours un document d'étude qui vous convient. Vous remplissez un formulaire et notre équipe du service client s'occupe du reste.
Auprès de qui est-ce que j'achète ce résumé ?
Stuvia est une place de marché. Alors, vous n'achetez donc pas ce document chez nous, mais auprès du vendeur daphnetensiethof. Stuvia facilite les paiements au vendeur.
Est-ce que j'aurai un abonnement?
Non, vous n'achetez ce résumé que pour €4,49. Vous n'êtes lié à rien après votre achat.
