Opmerking H3: boomstructuren zijn niet opgenomen in de uitwerkingen.
H1 FONOLOGIE EN FONETIEK
2
,Handboek Taalkunde – Banga et al. 2022
1. Wat is het verschil tussen een foneem en een allofoon?
Een foneem is de kleinste eenheid van klank die een verschil in betekenis kan maken. Een
verschillende manier van de uitspraak van een foneem, heet een allofoon.
Het verschil is dat een allofoon niet betekenisonderscheidend is: zij hebben geen invloed op
de betekenis van een woord, terwijl een foneem dat wel heeft.
2. Wat is het verschil tussen een foneem en een grafeem?
Een foneem wordt weergegeven door een grafeem. Een foneem is een klanksymbool dat
wordt weergegeven in een letter of een lettercombinatie (een grafeem). Het Nederlands heeft
34 verschillende fonemen, terwijl we 26 letters hebben. De grafemen o en e samen vormen
de oe en symboliseren de klinker in ‘goed’. Zo is er geen aparte letter nodig.
3. De /g/ heeft in het Nederlands geen foneemstatus. Waarom niet? Geef een argument.
In het Nederlands heeft /g/ geen foneemstatus, omdat het contrast voor de luisteraar tussen
de (stemhebbende) [g] en de (stemloze) [k] niet groot is als je dit vergelijkt met het verschil
tussen de (eveneens stemhebbende) [d] en de (ook stemloze) [t].
4. Noem drie verschillen tussen fonetiek en fonologie.
De fonetiek richt zich op de fysieke aspecten van het spreken en van het luisteren: waarmee
en hoe maken sprekers al die klanken en klankenreeksen, en hoe arriveren die bij de hoorder
op de goede plaats in de hersenen om begrepen te kunnen worden? Hoe wordt die informatie
doorgegeven via luchttrillingen? Klankeverschillen die zo klein zijn dat sprekers zich er niet
van bewust zijn, rekenen we ook tot de fonetiek.
De fonologie bestudeert de rol van klanken in het systeem van de taal als geheel. Belangrijke
vragen daarbij zijn welke klanken betekenisonderscheid uitdrukken en welke combinaties van
klanken mogelijk of juist onmogelijk zijn.
Verschillen
Fonetiek behoort tot beschrijvende taalkunde. Fonetiek houdt zich dus bezig met het
geluid van klanken (het fysiologische en fysische niveau). Fonologie behoort tot de
theoretische taalkunde. Fonologie kijkt naar geschreven klanken (het linguïstische
niveau).
Fonetiek bestudeert de productie, overdraging en ontvangst van geluid. Fonologie
bestudeert verschillende structuren van geluid in verschillende talen. . De fonologie is
daarmee een 'menswetenschap', een soort tak van de psychologie of de sociologie,
terwijl de fonetiek beter als een tak van de natuurwetenschappen kan worden gezien.
Fonetiek bestudeert niet een taal in het bijzonder. Fonologie kan zich wel richten op een
taal in het bijzonder.
Belangrijke begrippen in het onderscheid tussen fonetiek en fonologie zijn: foneem en
allofoon. Fonemische verschillen impliceren altijd een betekenis verschil tussen woorden:
allofonische verschillen corresponderen juist nooit met een betekenisverschil. (Bron:
https://www.meertens.knaw.nl/medewerkers/marc.van.oostendorp/propedeuse/1.klanken.html).
5. Waarom gebruiken we bij een fonetische transcriptie graag het IPA?
3
, Handboek Taalkunde – Banga et al. 2022
Het International Phonetic Alphabet, is ruim een eeuw de internationale standaard. Bij
fonetische transcriptie (het overbrengen van gesproken of geschreven tekst heeft
transcriberen) worden klanken nauwkeuriger weergegeven dan in een normale weergave.
Voorbeeld
Ik vind het best dat jullie ook met ons mee gaan.
ɪk fɪnt ət bɛst dat jʏlə oːx mεt ʔɔns meː ɣaːn
6. Wat is het belangrijkste verschil tussen vocalen en consonanten?
Het belangrijkste verschil tussen een vocaal (een klinker) en een consonant (een
medeklinker) is dat bij een vocaal de lucht wel ongehinderd naar buiten kan komen, zonder
een blokkade door bijvoorbeeld de tong, tanden, keel of lippen. Bij een consonant is dat niet
het geval.
7. Waarin verschillen lange vocalen en echte diftongen?
Een echte diftong (een tweeklank) bestaat uit twee klinkers die in elkaar overgaan, zoals in
nou, klein en huis. De ou/au, ei/ij en ui zijn de enige drie echte diftongen in het Nederlands.
Een diftong of tweeklank is een klinker die anders begint dan hij eindigt. De drie Nederlandse
diftongen beginnen relatief laag en eindigen hoog. Een lange vocaal is vaak niet helemaal
zuiver van klank. Een lange vocaal eindigt vaak anders dan dat ze begint: (de [e] heeft een j-
achtige naklank, de [o] een w-naklank).
Onderverdeling klinkers
Onderscheiden worden de klinkers van het Nederlands langs de volgende
dimensies: lang – kort, hoog – laag, voor – achter en ongerond – gerond.
Voor Voor, gerond Achter Achter, gerond
Hoog i y u
Midden eɪ øɶ oɔ
Laag ɛ aɑ
(Bron: https://neon.niederlandistik.fu-berlin.de/nl/nedling/phonology/vocals)
8. Geef een voorbeeld van vrije variatie, ook wel fonologische variatie genoemd.
Een voorbeeld van fonologische variatie is te vinden in een dialect. Elk dialect kent een aantal
fonologische variaties die kenmerkend zijn voor dat dialect. Een voorbeeld is het
Nedersaksische dialect, waarbij de laatste –n wordt ‘ingeslikt’: eten wordt etn. De sjwa (de
stomme e) in de laatste lettergreep die in de ANS wel wordt uitgesproken, wordt in het
Nedersaksische dialect gedeleerd (deletie), waardoor de slot –n de drager wordt van de
laatste lettergreep.
4
Les avantages d'acheter des résumés chez Stuvia:
Qualité garantie par les avis des clients
Les clients de Stuvia ont évalués plus de 700 000 résumés. C'est comme ça que vous savez que vous achetez les meilleurs documents.
L’achat facile et rapide
Vous pouvez payer rapidement avec iDeal, carte de crédit ou Stuvia-crédit pour les résumés. Il n'y a pas d'adhésion nécessaire.
Focus sur l’essentiel
Vos camarades écrivent eux-mêmes les notes d’étude, c’est pourquoi les documents sont toujours fiables et à jour. Cela garantit que vous arrivez rapidement au coeur du matériel.
Foire aux questions
Qu'est-ce que j'obtiens en achetant ce document ?
Vous obtenez un PDF, disponible immédiatement après votre achat. Le document acheté est accessible à tout moment, n'importe où et indéfiniment via votre profil.
Garantie de remboursement : comment ça marche ?
Notre garantie de satisfaction garantit que vous trouverez toujours un document d'étude qui vous convient. Vous remplissez un formulaire et notre équipe du service client s'occupe du reste.
Auprès de qui est-ce que j'achète ce résumé ?
Stuvia est une place de marché. Alors, vous n'achetez donc pas ce document chez nous, mais auprès du vendeur theholyambrosia. Stuvia facilite les paiements au vendeur.
Est-ce que j'aurai un abonnement?
Non, vous n'achetez ce résumé que pour €8,19. Vous n'êtes lié à rien après votre achat.