Samenvatting psychologie en
psychopathologie
1. Revalidatiepsychologie
1) Revalidatie in een biopsychosociaal perspectief
Hoofdstuk 1: Het ICF-model als conceptueel kader
(Bio)medisch denkmodel psychosociaal denkmodel biopsychosociaal denkmodel
5 descriptieve dimensies:
- Functies en anatomische eigenschappen (AN, FY &
PSY)
- Activiteiten
- Participatie
- Externe factoren
- Persoonlijke factoren
Hoofdstuk 2: Gezondheidsgerelateerde levenskwaliteit
= de perceptie van individuen van hun positie in het leven in de context van de cultuur en de
waardesystemen waarin zij leven en in relatie tot hun doelen, verwachtingen, standaards en
bezorgdheden.
Het is een breed begrip dat wordt bepaald op een complexe wijze door de gezondheid van de
persoon, zijn psychologische toestand, zijn mate van onafhankelijkheid, zijn sociale relaties, zijn
persoonlijke overtuigingen en zijn relatie met belangrijke kenmerken van zijn omgeving.
- Politiek, sociologie, economie en gezondheidszorg
- Toename levenskwaliteit
- Onderzoeks- en behandelingsmogelijkheden
- Subjectieve (levensvoldoening) > objectieve beoordeling
Gap-theory: discrepantie tussen ervaren en
verwachte gezondheidsgerelateerde
levensomstandigheden
4 dimensies levenskwaliteit (fysiek, psychologisch,
sociaal en spiritueel)
2 indicatoren levenskwaliteit (welbevinden en
functionele status)
,Hoe kritischer je bent, hoe groter de gap zal zijn
Hoe kleiner de gap, hoe groter de levenskwaliteit
Figuur rechts:
a) Acuut probleem: herstelt zich na verloop van
tijd
b) Chronisch probleem: grotere discrepantie/gap
door te grote verwachting
c) Chronisch probleem: op bepaalt moment gaat
de P zijn verwachtingen gaan bijstellen
waardoor de gap kleiner wordt
d) Uitzonderlijk doordat er iets gebeurt, gaat QOL
juist verbeteren omdat je ervaring beter is dan
je verwachtingen (vb. na amputatie met
prothese willen sporten, beter dan origineel
gedacht te revalideren en nu top G-sporter)
Disability paradox: patiënt ↔ buitenstaander, nieuw evenwicht, zelfs beter
Patiënt kan beperkingen totaal anders ervaren dan buitenstaander (bv. Marc Herremens
gelukkiger dan buitenstaander denkt)
Response shift: verandering in zelfgerapporteerde QOL
3 manieren om een respons shift te bekomen:
- Rekalibratie (interne standaarden): bv. jezelf geen druk meer opleggen om steeds 16/20 te
halen
- Reprioritering (waarden): andere waarden toezeggen aan bepaalde elementen uit je leven
(bv. gezin)
- Reconceptualisatie (betekenis): iets een andere betekenis geven (bv. triatlon kan ook met
rolstoel)
Katalysator = event
,Subjectieve beoordeling hangt af van 4 zaken:
1. Referentiekader individu (hoe ga je levenskwaliteit beoordelen?)
2. Herinneringen en ervaringen
3. Standaarden om mee te vergelijken
4. Subjectieve algoritme (aan welke factoren van levenskwaliteit geef je een hogere waarde?)
Interindividuele verschillen
Intra-individuele longitudinale verschillen
Determinanten en meten van levenskwaliteit
Determinanten
- Subjectieve evaluatie > objectieve factoren
- Perceptie mentale gezondheid > fysieke gezondheid
Meten
- Subjectieve perceptie van de betrokkene
- Mantelzorger/zorgverlener (cogn, sens, communcatiestoornissen)
- NIET: SF-36, Sickness Impact Profile, Nottingham Health Profile
- Generieke ↔ ziektespecifieke vragenlijsten
o WHOQOL-100 en WHOQOL-BREF (p 38-40)
o EuroQol 5D (EQ-5D)
o SEIQoL-DW
- QOL Appraisal Profile
, Hoofdstuk 3: Positieve psychologie: het ontwikkelen van de positieve krachten in de mens
Wat is positieve psychologie? Optimisme en hoop
Optimisme
- Positieve afloop (toekomst): vertrouwen, volharding, motivatie
Copingstijl met moeilijkheden
Revised Life Orientation Test (LOT-R)
- Voorbije gebeurtenissen: ‘stabiel en globaal’ ↔ ‘toevallig en specifiek’
- Positieve gevoelens: minder stress, grotere levensvoldoening
- Probleemgerichte copingstijl en positieve herkadering ↔ vermijdende copingstijl
= mediërende factor voor emotioneel welbevinden
- Ondersteunende sociale netwerken opbouwen
- Deels genetisch + veilige hechting jonge kind
- Cognitieve gedragstherapie: negatieve interpretatieschema’s + afbakenen van realistische,
bereikbare doelen
- Motivatie tot handelen M Herremans
Hoop
- Meer doelgericht dan optimisme
Pathway thinking
Agency
- Trait Hope Scale en State Hope Scale ↔ Beck Hopelessness Scale doorverwijzen
- Invloed bij pathologie, > correlatie met depressie
- Perceptie van levensgebeurtenis, verwachting iets te veranderen, interpretatie van de
oorzaak, gevolgen en eigen mogelijkheden, gebeurtenis belangrijk, …
PATIENT EMPOWERMENT
2) De revalidant als mens
Hoofdstuk 4: Psychologie van de persoonlijkheid
De persoonlijkheid
Persoonlijkheid is het geheel van relatief permanente, stabiele persoonlijkheidskenmerken: de
individuele bijzonderheden in lichamelijke kenmerken en de individuele regelmatigheden in gedrag
en beleving.
Persoonlijkheidstheorieën
Dynamisch-interactionisch paradigma
- De ontwikkeling van de persoonlijkheid tijdens het leven
- Wisselwerking tussen omgeving en genetica
- Van eenzijdige theorieën naar de humanistische benadering