Resume
Samenvatting Milieurisico-evaluatie en milieugevaarlijke stoffen 22150MDOMGS
- Établissement
- Universiteit Antwerpen (UA)
Dit is een volledige samenvatting met de powerpoints uitgeschreven en de les notities eraan toegevoegd.
[Montrer plus]
Aperçu du contenu
Hoofdstuk 1: Basisbegrippen gevaarlijke stoffen en veiligheid + risico’s met betrekking tot de aardvan chemische stoffen
Basisbegrippen gevaarlijke stoffen en veiligheid
Wat zijn gevaarlijke stoffen?
Een eerste vraag die we ons kunnen stellen is wat is de definitie van een gevaarlijke stof?
Moeilijkheid: er bestaat geen algemeen aanvaarde definitie van “gevaarlijke stof”
Uitgangspunt = ruime bepaling “stoffen zijn gevaarlijk in zoverre ze een nadelige invloed kunnen
hebben op mens, milieu en patrimonium (gebouwen, installaties)” (dus niet alleen de mens zoals men
vaak denkt)
Deze definitie wijst eerder op het potentiële gevaar van ALLE stoffen
Er is geen zwart-wit indeling in gevaarlijk en ongevaarlijk: een stof die vandaag ongevaarlijk is kan
morgen wel gevaarlijk zijn (veel heeft te maken met de bestaande condities en omstandigheden)
Voorbeeld: water is levensnoodzakelijk maar ook levensbedreigend want we kunnen er in verdrinken.
CONCLUSIE: de vraag is niet zozeer “welke stof is gevaarlijk?”, maar eerder: “Hoe gevaarlijk is een stof in de
gegeven omstandigheden?”
M.a.w. de definitie kan worden teruggebracht tot: “Gevaarlijke stoffen zijn stoffen die, omwille van
hun intrinsieke eigenschappen, een nadelige invloed hebben op de mens, het milieu en het
patrimonium”.
Maar voor de wetgeving is meestal een duidelijke en scherpe indeling nodig:
Wat als niet-gevaarlijk wordt geklasseerd, zal zeer sterk afhangen van het specifieke
toepassingsgebied
Vandaar ook verschillende indelingen in gevaarlijke stoffen in verband met het milieu,
arbeidsveiligheid, transport, voeding, …
Een stof kan in bepaalde toepassing als ongevaarlijk worden geklasseerd, maar tegelijkertijd zeer
gevaarlijk zijn in andere omstandigheden.
Juridisch gezien is er nood aan een zwart-wit definitie. Maar opnieuw zal er veel afhangen van het toepassingsgebied. Op
een industriële site waar bepaalde activiteiten doorgaan is er een andere wetgeving van toepassing dan bijvoorbeeld
wanneer het gaat over het transport van bepaalde stoffen.
Verschillende toepassingsgebieden, dus verschillende wetgevingen
In de ene wetgeving kan een stof als gevaarlijk worden beschouwd en in een andere wetgeving niet, het kan
verschillen van wetgeving tot wetgeving
Wat is een stof?
Het kan gaan om producten die essentieel bestaan uit één bepaalde chemische substantie, zoals ammoniak
(NH3) of zwavelzuur (H2SO4). Deze stoffen hebben éénduidige eigenschappen die eenvoudig kunnen worden
vastgelegd.
Anderzijds kan het ook gaan om samengestelde producten, deze bevatten meer dan één chemische stof, vb.
benzine of verf. Het aantal mogelijke mengsels hierbij is zeer groot.
De reglementering van samengestelde producten is veel complexer dan die van enkelvoudige
producten
Volgende definities worden gehanteerd in de wetgeving:
Stoffen zijn chemische elementen en hun verbindingen zoals deze voorkomen in natuurlijke toestand
of ontstaan bij chemische processen (incl. additieven die worden toegevoegd voor de stabiliteit en
bepaalde onzuiverheden, maar exclusief oplosmiddelen).
Preparaten zijn mengsels of oplossingen die bestaan uit twee of meerdere stoffen.
Voor de indeling van gevaarlijke stoffen kan uitgegaan worden van verschillende wetgevingen:
1
, 1. VLAREMA-wetgeving: afvalstoffen richtlijn
2. ADR-reglementering: transport van gevaarlijke goederen over de weg
3. WELZIJNSWET en CODEX voor het welzijn op het werk: arbeidsveiligheid
4. SEVESO-classificatie: preventie van zware ongevallen in bedrijven
OPGEPAST VOOR MISVATTINGEN! In bedrijven worden zeer vaak de ADR-reglementering gehanteerd, maar in
de milieuwetgeving worden meer gevaarlijke stoffen gedefinieerd.
Sterk afhankelijk van het toepassingsgebied
Risico op blootstelling aan een gevaarlijke stof
De definitie van het begrip “risico op blootstelling aan een gevaarlijke stof”:
Risico is de kans dat een gebeurtenis plaatsvindt, vermenigvuldigd met het gevolg van die gebeurtenis
(het gevolg is echter vaak moeilijk te kwantificeren, mede doordat veel afhangt van de condities,
concentraties, etc.).
De kans dat een gebeurtenis plaatsvindt is dan de blootstelling (de kans of mate waarin een bepaald
scenario zich voordoet), maal de kans per eenheid blootstelling dat een gebeurtenis plaatsvindt.
Hierbij is de dosis (de hoeveelheid waaraan je blootgesteld wordt) belangrijk. Ook de tijdsduur van
blootstelling, de manier van blootstelling (inademen, contact met de huid, inslikken enz.) en de manier waarop
(bv. omstoten van een fles, explosie van een vat of reactor, brand, dampen die ontsnappen enz.) zijn hierbij
heel belangrijk en bepalen de ernst van de schade en het risico.
Voorbeeld: toepassing op omgooien fles met sterk zuur
Beperking blootstelling: andere handelingen zodat slechts beperkt gebruik van de fles nodig is
(blootstelling < grenswaarde)
Beperking kans:
Fles vervangen door andere verpakking, zodat de glazen fles niet meer kapot kan vallen
(wegnemen gevaar)
Fles in veilige houder of kast plaatsen met slot erop, zodat minder mensen toegang hebben tot
het gebruik van die fles
Dragen van persoonlijke beschermingsmiddelen PBM zoals veiligheidsschoenen, handschoenen, …
(afschermen gevaar)
Voldoende voorlicht geven over gevaren en voorschriften bij hanteren (voorlichting) =
een wettelijke verplichting
Beperking gevolg: douches plaatsen (collectieve beschermingsmiddelen = omdat het niet voor 1
persoon is maar meerdere personen)
Vandaar het belang van RISICO-ANALYSE voor chemische agentia! Je moet alle risico’s trachten in kaart te
brengen vooraleer je met een activiteit start.
Principes en ethiek m.b.t. veiligheid
Je maakt gebruik van volgende vier algemene principes om veilig te werken en de risico’s zoveel mogelijk tot
een minimum te beperken. Deze algemene principes kan je in het Engels omschreven met het acronym RAMP:
RECOGNIZE HAZARDS: herken en erken gevaren
ASSESS THE RISK OF THOSE HAZARDS: analyseer het risico van de gevaren
MINIMIZE, MANAGE, CONTROL THOSE HAZARDS: minimaliseer, beheer en controleer de gevaren
PREPARE TO RESPOND TO EMERGENCIES: wees voorbereid om te reageren in geval van incidenten
Deze 4 stappen doorloop je in een zo vroeg mogelijk stadium bij het plannen van werkzaamheden en pas je
steeds aan, aan wijzigingen. In processen waarbij chemicaliën gebruikt worden, net als in elke andere activiteit
2
,met risico, maakt men gebruik van management of change (MOC). MOC verzekert dat een verandering aan het
proces geen nieuwe gevaren of onopgemerkte toename in risico’s introduceert.
Het dient dus niet alleen te gebeuren bij het ontwikkelen van een nieuw proces, maar moet integraal
onderdeel zijn van de volledige levensduur van het proces.
Daarnaast wordt vaak ook op het laatste moment, voor start van één bepaalde activiteit, nog een RAMP
doorlopen. Dit voor een snelle controle om zich ervan te vergewissen dat alle veiligheids- en milieuaspecten
onderkend zijn en alle beheersmaatregelen voor het voorkomen, minimaliseren, beheren en controleren van
risico’s aanwezig zijn. Werken kunnen op deze manier nog last-minute stop gezet worden indien ze niet veilig
kunnen verlopen. Er wordt in dit geval gesproken van een Last Minute Risk Analysis (LMRA).
Telkens als je iets verandert is het best dat je al deze stappen opnieuw doorloopt
Risico’s met betrekking tot de aard van de chemische stoffen
Producten met gevaarlijke eigenschappen is een verzamelnaam voor brandgevaarlijke producten,
gezondheidsschadelijke producten en milieubedreigende producten.
Gevaarlijke producten zijn producten die ene letsel, schade of hinder kunnen teweegbrengen aan
personen, materialen, installaties, gebouwen en milieu
Risico’s van een gevaarlijk product worden bepaald door:
De aard van het product (inherent gevaar): vb. de toxiciteit, brandbare stoffen, bijtende stoffen
De toestand van de stof (vast/vloeibaar/gasvormig) en de verdelingstoestand (voor vaste stoffen): vb.
gassen onder druk, vloeistoffen bij lage of hoge temperatuur
Fysisch-chemische eigenschappen: vb. de oplosbaarheid in water, oppervlakte eigenschappen, enz.
Concentratie (dosis)
Omgevingsfactoren (vb. druk, temperatuur, pH)
Gebruiksomstandigheden: vb. de frequentie en duur van gebruik, toepassingsomstandigheden, gedrag
van de gebruikers, slechte gewoonten, enz
Als je puur kijkt naar de chemische eigenschappen krijg je de bovenstaande indeling (zie dia 16) voor de
uitgebreide versie. Als je kijkt naar de chemische risico’s dan is de onderstaande lijst meestal van toepassing.
De verschillende chemische risico’s worden in het algemeen meestal onderverdeeld in de volgende typen:
Explosief = is eigenlijk een heel snelle brand met een knal tot gevolg
Brandbaar
Oxiderend (brand bevorderend) = stoffen die makkelijk zuurstof vrij kunnen geven en op die manier
brand bevorderen
Giftig (toxisch)
3
, Radioactief
Corrosief
Schadelijk, irriterend, sensibiliserend (risico’s met beperkte ernstigheidsgraad)
Lange termijn schade (vb. kanker)
Milieuschadelijk
Dit is de meest voorkomende onderverdeling. Let op: deze lijst is niet limitatief en er zijn nog andere gevaren
naast deze die in deze lijst staan opgelijst zoals: verstikkend (bij gassen of dampen die zuurstofverdrijvend
zijn), sterk polymeriserend* (kan leiden tot oncontroleerbare reacties = run-away, dit is een reactie die eigenlijk
niet meer te stoppen is wat het zeer gevaarlijk maakt), hevige reactie met water, spontane en/of explosieve
ontbinding, enz.
* = typisch voor monomeren welke de basis vormen voor plastics en kunststoffen. Deze worden immers vaak
gevormd via polymerisatiereacties waarbij verschillende monomeren met elkaar reageren tot lange ketens met
repetitieve eenheden van deze monomeren
Toxische stoffen
Definitie: Deze stoffen geven risico op onomkeerbare schade voor mens en dier. Dit risico wordt vaak
onderverdeeld in chronisch (na langdurige blootstelling) of acuut (onmiddellijke gevolgen).
Acute vergiftiging: vergiftiging die optreedt na kortdurende blootstelling (vb. cyaankali)
Chronische vergiftiging: vergiftiging welke optreedt na langere of herhaalde bloostellingen (Pb, Hg)
Mengsels: compatiebele stoffen en incompatiebele stoffen.
Incompatiebele stoffen zijn stoffen waarbij het mengsel van de stoffen een hoger risico bevat dan de
som van de individuele risico’s van de stoffen zelf. Bij compatiebele stoffen hoeft dit niet noodzakelijk
het geval te zijn
Vb. brandbare en brandbevorderende producten zijn incompatiebel
Voorbeeld: zouten van cyaniden en zuren = incompatieble stoffen
KCN + HCl → HCN + KCl (verhoogd risico op vergiftiging)
HCN = blauwzuur een zeer giftig gas dat gevormd wordt
KCL = een zout
De invloed van de aggregatietoestand op toxische stoffen:
Kaliumcyanide (KCN) en waterstofcyanide (HCN) zijn beiden giftige stoffen en verschillen dus niet in deze
gevaareigenschap. Echter, ze verschillen wel in aggregatietoestand.
KCN is een vaste stof met een kookpunt van 1625°C en dampdruk van <0.1hPa bij 20°C en
atmosfeerdruk (minder gevaarlijk want als vaste stof aanwezig).
HCN is een vloeistof met een kookpunt van 26°C en een dampdruk van 830hPa bij 20°C en
atmosfeerdruk (hoge dampdruk en amtmosfeerdruk dus veel gemakkelijker inademen en dus ook groter
gedeelte in gasfase -> kleurloos gas).
Dit wil zeggen dat de kans dat je in contact komt (blootstelling) met KCN veel kleiner is. Je moet het immers al
opeten of in contact laten komen met de huid of als fijn verdeeld poeder inademen om blootgesteld te worden
aan deze vaste stof.
Waterstofcyanide (HCN) daarentegen heeft een grote dampspanning en komt dus voor een gedeelte voor in de
gasfase (kleurloos gas) waardoor de kans op inademen en blootstelling aan een toxische dosis veel groter is. (=
gevaar versterkt door toestand van de stof)
Ook de omgevingsfactoren spelen hier een rol:
4
Les avantages d'acheter des résumés chez Stuvia:
Qualité garantie par les avis des clients
Les clients de Stuvia ont évalués plus de 700 000 résumés. C'est comme ça que vous savez que vous achetez les meilleurs documents.
L’achat facile et rapide
Vous pouvez payer rapidement avec iDeal, carte de crédit ou Stuvia-crédit pour les résumés. Il n'y a pas d'adhésion nécessaire.
Focus sur l’essentiel
Vos camarades écrivent eux-mêmes les notes d’étude, c’est pourquoi les documents sont toujours fiables et à jour. Cela garantit que vous arrivez rapidement au coeur du matériel.
Foire aux questions
Qu'est-ce que j'obtiens en achetant ce document ?
Vous obtenez un PDF, disponible immédiatement après votre achat. Le document acheté est accessible à tout moment, n'importe où et indéfiniment via votre profil.
Garantie de remboursement : comment ça marche ?
Notre garantie de satisfaction garantit que vous trouverez toujours un document d'étude qui vous convient. Vous remplissez un formulaire et notre équipe du service client s'occupe du reste.
Auprès de qui est-ce que j'achète ce résumé ?
Stuvia est une place de marché. Alors, vous n'achetez donc pas ce document chez nous, mais auprès du vendeur StudentUA123. Stuvia facilite les paiements au vendeur.
Est-ce que j'aurai un abonnement?
Non, vous n'achetez ce résumé que pour €10,39. Vous n'êtes lié à rien après votre achat.
Peut-on faire confiance à Stuvia ?
4.6 étoiles sur Google & Trustpilot (+1000 avis)
53068 résumés ont été vendus ces 30 derniers jours
Fondée en 2010, la référence pour acheter des résumés depuis déjà 14 ans