HOOFDSTUK 10: EMOTIE EN MOTIVATIE
Te veel of te weinig emoties is NIET goed
3 belangrijke functies:
1) Overlevingsgericht: Emotie is een tussenstap tussen de stimulus en het gedrag -> zo kan men de beste
strategie op lange termijn selecteren
o Vb: angst zorgt ervoor dat je aan gevaarlijke situaties kan ontsnappen
2) Adequate communicatie in een sociale context: om goed sociaal te functioneren helpt het als anderen
weten hoe jij jou voelt en jij weet hoe anderen hun voelen -> zo kan men rekening houden met elkaar
3) Cognitieondersteunend: emoties heeft verschillende cognitieve gevolgen -> namelijk: verhoogde aandacht,
gevoeliger voor informatie, informatie in het geheugen wordt sneller beschikbaar gesteld, helpt om
herinneringen beter op te slaan
WAT IS EMOTIE?
Moeilijk om definitie te maken, omdat vele emotionele elementen onbewust gebeurt
(hieronder een poging tot definiëren)
3 aspecten van emotie:
1) Een beoordeling van de situatie of stimulus
2) Een respons
3) Een bewuste, subjectieve ervaring
Emotie = een reactie op een stimulus die bestaat uit een fysiologische opwinding en gepaard gaat
met een evaluatie van de stimulus, een gezichtsuitdrukking en een subjectieve ervaring
Voorbeeld: wanneer je aan een gevaarlijke hond bent ontsnapt -> je beeft, transpireert, je
gezicht drukt angst uit -> constateren dat je bang bent
EVOLUTIE VAN DE STIMULUS
EMOTIES EN CONDITIONERING
Positieve emoties -> neiging om de prikkel opnieuw op te zoeken of het gedrag te herhalen
Negatieve emoties -> neiging om de prikkel te ontwijken of het gedrag te onderdrukken
Aangeboren emotionele reacties: vb: mensen hebben spontaan schrik van stimuli die een bedreiging vormden voor
het overleven van de soort, zoals slangen
Aangeleerde emotionele reacties: door middel van observatie of ervaringen
WANNEER GEBEURT DE BEOORDELING VAN DE STIMULUS?
Common sense-theorie:
Toegepast: zien van gevaarlijke hond -> angst voelen -> lichaam reageert
Evaluatie gebeurt snel
Opmerking: Opmerking:
Subliminale aanbieding (korte aanbieding van elementen zonder dat Patiënten met prosopagnosie (mensen
men het beseft) zorgt ervoor dat er toch activatie te vinden is in de die geen gezichten herkennen) vertonen
amygdala -> hierdoor worden de emoties onbewust geactiveerd wel emotionele reactie op bekende
gezichten
Ontstaan van discussie:
Stimuli -> emotie
OF
Stimuli -> cognitie -> emotie
, Zie verder Stimuli -> beslissen van emotie -> lichamelijke reactie
James-Langetheorie:
Toegepast: zie van gevaarlijke hond -> lichaam
reageert -> angst voelen
Emoties staan los van het rationele denken
Theorie werd aangevallen: reacties van lichaam zijn
niet snel genoeg en niet gedifferentieerd genoeg -> zo Stimuli -> lichamelijke reactie -> beslissen van emotie
kan men niet steeds de juiste emotie er aan koppelen
Ontstaan van volgende theorie
Cannon-Bardtheorie:
De tweede stap heeft 2 onderdelen:
Activeren van sympathisch zenuwstelsel ->
zorgt voor lichamelijke opwinding
Activeren van de hersenen -> zorgt voor
beoordeling van de stimulus en de Stimuli -> activeren van sympathisch zenuwstelsel en
emotionele beleving hersenen -> lichamelijke reactie + beslissen van emotie
o = theorie van de cognitieve
beoordeling : cognitieve beoordeling
van de situatie, dan pas fysiologische opwinding
Lazarus-theorie:
Eerst denken, dan reageren
Toegepast: je ziet iemand in het donke naderen -> beoordelen van stimuli (positief wnr het je vriend is, neutraal wnr
het een vreemde is, negatief wnr het een potentiële overvaller is) -> je gaat beslissen of je vrolijk kan reageren,
gewoon neutraal reageren, of weg vluchten
ONBEWUSTE PROCESSEN BIJ DE STIMULUSBEOORDELING
Er is sprake van 2 verschillende herkenningsroutes:
1) Bewuste route
2) Onbewuste route
Illustraties van de onbewuste route:
Murphy & Zojanc: men vroeg aan mensen welke Chinese karakters ze hun mooiste vonden.
Conditie 1: men toonde gedurende 1 seconde een vrolijk, neutraal en kwaad gezicht -> had geen invloed op
de mening over wat het mooiste is
Conditie 2: men toonde gedurende 4 milliseconde (dus niet bewust waargenomen) een vrolijk, neutraal en
kwaad gezicht -> deze afbeeldingen hadden wel invloed op hun mening
Emotie begint niet bij de cognitie
Patiënten met prosopagnosie:
Prosopagnosie = mensen die geen gezichten kunnen herkennen
Men vroeg aan patiënten of men de foto’s van gezichten herkenden + meten van de galvanische huidreactie
(zweten)
Resultaat: zien van een vertrouwd persoon: gezicht niet benoemen, MAAR wel sprake van verhoogde
huidreactie (zoals bij gewone proefpersonen)
Beschadiging van onbewuste route:
Men herkent wel zijn vrouw, maar heeft de indruk dat het een dubbelganger van zijn vrouw is
o = capsgraswaan !
Hierbij herkent men wel het gezicht, maar er is geen verhoogde huidreactie
, DE LICHAMELIJKE COMPONENTEN VAN EMOTIES
DE BIJDRAGE VAN HET SYMPATISCH ZENUWSTELSEL TOT EMOTIES
Sympathische zenuwstelsel: zorgt voor actie
Concreet: verhoogde harstslag, een
verhoogde bloeddruk, hartkloppingen,
inhibitie van de speekselklieren en
zweetsecretie …
Parasympatisch zenuwstelsel: zorgt voor het
terugkeren van rust en ontspanning
Concreet: vernauwd van de pupillen,
stimuleert de speekselafscheiding …
Hartslag, bloeddruk en huidgeleiding: worden
gemeten bij een leugendetector
Kritiek op gekomen: de leugentest is
makkelijk te misleiden
o Valse positieven
o Psychopaten kunnen een
sympatisch zenuwstelsel laag
houden
o Moeilijke rekensommen maken tijdens de gewone vragen, zodat de gemeten elementen gelijk zijn
als wanneer men de confronterende vragen stelt
IS DE FYSIOLOGISCHE OPWINDING EMOTIESPECIFIEK?
Maw: kan men uit de fysiologische opwinding afleiden welke emotie er aan gebonden is?
Nee, het patroon van lichamelijke veranderingen zijn niet specifiek genoeg
Zie ‘neurocognitie van emoties’
DE GEZICHTSUITDRUKKING VAN EMOTIES
Emoties: komen in verschillende manieren tot
uiting, maar het duidelijkste te herkennen in de
gezichtsmimiek
Zes universele primaire emoties (Ekman):
Droefheid, blijheid, angst, woede, verrassing en walging/minachting
Experiment van Ekman:
Ging met verschillende foto’s naar mensen uit verschillende culturen om te vragen over welke emotie het gaat ->
meeste mensen gaven dezelfde betekenis aan de verschillende foto’s
Opmerkelijk: Charles Darwin had het ook al over een universele gezichtsuitdrukking
Boek: “the expressionisme of the emoticons in man and animals”: de expressie van emoties waren tot stand
gekomen op basis van de evolutieprincipes
Zijn visie werd ter discussie gesteld: Visie van behavioristen: alle gedrag
o 1: door behaviorsiten wordt verworven op basis van leren
o 2: negatieve visie tegenover Darwin (omdat hij niet vond dat en was er dus geen plaats voor
arbeidsomstandigheden moesten beteren en geen gelijke aangeboren eigenschappen, zoals
kansen in het onderwijs, want de sterkste ging toch winnen) Darwin dit wel dacht
Opmerkelijk: er zijn 2 soorten glimlachen:
Een authentieke glimlach -> bij echte vreugde
