HOC 1 : Algemene inleiding : Wat is het recht?
Latijnse oorsprong (PPT 5)
- ‘Doctor utriusque iuris’ = dokter in beide rechten (burgerlijke recht en canoniek recht)
- Recht heeft iets te maken met zich te begeven
- Recht heeft iets te maken met richting geven aan de samenleving / gezag uitoefenen
over de samenleving
Citaat (PPT 6)
« The rst thing we do, let’s kill all the lawyers »
- Shakespeare
- Paradoxaal
• Recht wilt geschillen oplossen
• Recht wordt hier als iets problematisch voorgesteld
De nities (PPT 7-8) !!!
- Recht =
• = het geheel van de door de overheid verplicht gestelde gedragsregels die erop
gericht zijn con icten in de menselijke samenleving op te lossen en het gedrag van
de mensen op een bepaalde wijze te sturen -> als systeem (Van Impe)
• = een aanspraak van een natuurlijke of rechtspersoon op een handeling of een
onthouding van een andere natuurlijke of rechtspersoon -> als aanspraak (Van Impe)
• = een synoniem van rechtswetenschap -> als discipline (Van Impe)
• = een geheel van regels die hetzij een bepaald gedrag opleggen of verbieden, of een
verlofbepaling inhouden, hetzij het rechtssubject een regeling opleggen na keuze,
hetzij een regeling voorschrijven bij gebrek aan regeling door het rechtssubject zelf,
hetzij een belofte inhouden, hetzij louter technische bepalingen uitwerken. Deze
regels worden vastgelegd op gezag van de gemeenschap waarvoor ze gelden, door
de daartoe bevoegde organen, en hebben tot doel het leven in de maatschappij
mogelijk te maken » (De Vroede en Gorus)
Kern van het recht (PPT 9)
- Wat? -> bindende regels
- Waarom? -> samenleving ordenen / in stand houden
- Hoe? -> uitoefenen van gezag
Wat? Bindende regels (PPT 10-26)
- Niet elke rechtsregel is zomaar van toepassing op iedereen
- Niet elke rechtsregel omvat een daadwerkelijke ‘norm’
- Algemeen toepasselijke gedragsregels
• Van toepassing op IEDER rechtssubject
• Gebodsbepalingen
➡ Verplicht gedrag voor iedereen
➡ Sommige kunnen indirect zijn
• Verbodsbepalingen
➡ Verbod
➡ Algemeen verbonden gedrag
• Verlofbepalingen
➡ Bepaalde handelingen zijn toegelaten
➡ Niet verplicht
1 sur 83
fi fi fl
, • Belovende regels
➡ Regelgever legt belofte af
➡ Engagement
➡ Economisch, sociale en culturele rechten
‣ In beginsel geen directe werking
✦ Maatregelen, wetgeving van de overheid zijn hiervoor nodig
✦ Kan er niet mee naar de rechter stappen zonder nadere regelgeving
‣ Gezinsbijslag -> directe werking
‣ Standstill-e ect
✦ Overheid moet zicht onthouden van maatregelen die indruisen tegen
de doelstelling van de bepaling en bestaande realisaties afbouwen
- Rechtsregels toepasselijk na keuze
• Rechtssubject is bewust van
➡ Speci eke situatie
➡ Ontplooing bepaalde activiteit
➡ Heeft een bewuste keuze gemaakt
• Reeks regels van toepassing op rechtssubject (als oorzaak van vorig punt)
• Recht verbindt gevolgen aan de keuze voor een bepaald gedrag, zonder zich met de
keuze zelf te bemoeien
- WIlsaanvullende of suppletieve regels
• = regels die van toepassing zijn als de partij zelf geen regels heeft voorzien
• Keuze maken en regeling tre en in onderling akkoord kan ook
- Ondersteunende regels of handhavingsregels
• Geen gedragsregels
• Geen inhoudelijk-normatieve draagwijdte
• Organisatie van instellingen
• Werking van gedragsregel in tijd en ruimte
• Handhaving
- Technische regels en formaliseren in het recht
• Technische regels
➡ Termijnen
➡ Akten
➡ Procedures
➡ Vormvoorschriften (bv. handtekening)
➡ Oog op rechtszekerheid
• Formalismen in het recht
➡ Rechtshandelingen rechtsgeldig maken : onderworpen aan bepaalde vorm-en
procedurevoorschriften
➡ Doel
‣ Bewijs van wilsuiting vergemakkelijken
‣ Burger beschermen
➡ Nietig verklaren = geen deel uitmaken van het rechtsverkeer, bestaat niet
(meer)
➡ Ontslag om dringende reden : ontslag binnen de drie dagen
➡ Bepaalde rechtshandelingen kan men enkel bewijzen door welbepaalde
middelen
➡ Aan het bestaan van rechtshandelingen moet men soms op een bepaalde
wijze publiciteit verlenen
• Authentieke akte = akte opgesteld door een vertegenwoordiger van de staat
• Onderhandse akte = alles wat je overeenkomt en ondertekend dat niet verboden is
door de wet
• Formalismen bij rechtspleging
2 sur 83
fi ff ff
, Waarom? Maatschappij ordenen (PPT 27-29)
- ‘Ubi societas, ibi ius’ = waar een samenleving is, is recht
- Rechten zijn er binnen de maatschappij/samenleving om orde te scheppen
- Bepaalde handelingen verhe en tot juridische norm
- Recht loopt soms de feiten achterna
- Recht kan soms de mentaliteit wijzigen van de samenleving
- Recht evolueert constant
- Europese rechtsregel hebben een grote invloed binnen België
- Staat doet meer dan gewoon regelgeving
- Recht is een evolutie fenomeen
• Groeiende diversi catie en complexiteit
• Juridisering van de samenleving
• Evolutie van nachtwakersstaat naar welvaartsstaat (toename aantal rechtsregels)
• Overregulering = teveel regels, regels die elkaar tegenspreken
<=> Deregulering = eenvoudiger maken van regels
Hoe? Uitoefening van gezag (PPT 30-31)
- Recht wordt opgelegd door overheid
- Staat is rechtsgemeenschap
• Wetgevende macht : Staat maakt nieuwe rechtsregels via wetgeving
• Uitvoerende macht : Staat maakt toepassing van rechtsregels mogelijk via een
regering en een administratief apparaat
• Rechterlijke macht : Staat past rechtsregels toe in rechtbanken
- Gewoonterecht (= recht gebaseerd op gewoontes, ongeschreven) alleen herkend door
rechtscolleges
- Bindende kracht van rechtsregel
• Rechtsgeldigheid
➡ Respect voor hiërarchie van de normen
➡ Respect voor bevoegdheidsregels
• E ectiviteit van rechtsregel
➡ Morele e ectiviteit
‣ Draagvlak
‣ Rechtsbewustzijn
➡ Materiële e ectiviteit
‣ Niet altijd spontane naleving
‣ Soms nood aan afdwinging (sancties)
Recht en andere normatieve systemen (PPT 32-34)
- Recht en godsdienst
• Regelen beide gedrag van mensen in de samenleving
• Recht
➡ Menselijke oorsprong
➡ Geseculariseerde samenleving = wetgeving staat boven het geloof
• Godsdienst
➡ Goddelijke oorsprong
➡ Niet-geseculariseerde samenleving = God staat boven de wetgeving
• In België is er een relatieve scheiding van Kerk en Staat
- Recht en moraal
• Regelen beide gedrag van mensen in de samenleving
• Recht -> heteronoom = uitwendige macht
• Moraal -> autonoom = menselijk geweten
• Bron van moraal : ons geweten, gevoel
• Er kan geen eensgezindheid zijn over wat tot moraal behoort
• Beïnvloeden elkaar wederzijds
3 sur 83
ff ff ff fi ff
, • Verhouding recht en moraal vaak niet problematisch
➡ Sommige rechtsregels zijn amoreel
➡ Sommige rechtsregels zijn in overeenstemming met moraal
• Verhouding recht en moraal soms wel problematisch
➡ Recht niet altijd in overeenstemming met ieders moraal
➡ Sommige juridische verplichtingen druisen in tegen iemands morele
overtuiging
➡ Recht gaat soms omwille van rechtszekerheid in tegen de moraal
• Problematisch : ook al is er een wettelijk kader, blijven sommige dingen ethisch
moeilijk aanvaardbaar voor sommigen
• Amorele regel = regel zonder opinie uit de moraal
• Imorele regel = regel die tegen het moreel ingaat
Basisconcepten van het recht (PPT 35-40)
- Objectief recht VS Subjectief recht
• Objectief recht
➡ = het recht als geheel van regels, als object
➡ Algemeen
➡ Abstract
➡ Staat los van de concrete toepassing of individuele gevolgen
➡ Het artikel
• Subjectief recht
➡ = de concrete macht, bevoegdheid van een rechtssubject op basis van
objectief recht
➡ Concreet
➡ Individueel
➡ Recht wordt bekeken vanuit de titularis / het individu
➡ Toepassing van het artikel op een concreet geval
- Positief recht VS Natuurrecht
• Positief recht
➡ = recht dat op een bepaalde tijdstip geldt in een bepaalde samenleving
➡ Door mensen gestelde recht
➡ Recht te vinden in formele bronnen van het recht
• Natuurrecht
➡ = recht zoals het zou moeten zijn, overeenstemmend met rechtethische
beginselen
➡ Natuur van de mens
➡ Universele principes
➡ Rechten van de mens (hiërarchisch heel hoog in de rechten)
- Gemeen recht VS Uitzonderingsrecht
• Gemeen recht
➡ = recht dat altijd geldt in normale omstandigheden, buiten bij uitzondering
➡ Burgerlijk recht
• Uitzonderingsrecht
➡ = afwijking op normaal geldend recht, recht dat geldt in bijzondere gevallen
➡ Recht dat geldt voor bijzondere categorieën van personen
4 sur 83
Les avantages d'acheter des résumés chez Stuvia:
Qualité garantie par les avis des clients
Les clients de Stuvia ont évalués plus de 700 000 résumés. C'est comme ça que vous savez que vous achetez les meilleurs documents.
L’achat facile et rapide
Vous pouvez payer rapidement avec iDeal, carte de crédit ou Stuvia-crédit pour les résumés. Il n'y a pas d'adhésion nécessaire.
Focus sur l’essentiel
Vos camarades écrivent eux-mêmes les notes d’étude, c’est pourquoi les documents sont toujours fiables et à jour. Cela garantit que vous arrivez rapidement au coeur du matériel.
Foire aux questions
Qu'est-ce que j'obtiens en achetant ce document ?
Vous obtenez un PDF, disponible immédiatement après votre achat. Le document acheté est accessible à tout moment, n'importe où et indéfiniment via votre profil.
Garantie de remboursement : comment ça marche ?
Notre garantie de satisfaction garantit que vous trouverez toujours un document d'étude qui vous convient. Vous remplissez un formulaire et notre équipe du service client s'occupe du reste.
Auprès de qui est-ce que j'achète ce résumé ?
Stuvia est une place de marché. Alors, vous n'achetez donc pas ce document chez nous, mais auprès du vendeur r0938696. Stuvia facilite les paiements au vendeur.
Est-ce que j'aurai un abonnement?
Non, vous n'achetez ce résumé que pour €9,19. Vous n'êtes lié à rien après votre achat.
