CROSSCULTURELE PSYCHOLOGIE
DEEL 1: KENNISMAKING, CENTRALE BEGRIPPEN &
ONDERZOEKSMETHODEN.
LES 1: INLEIDING.
WAT IS CROSSCULTURELE PSYCHOLOGIE?
CROSSCULTURELE PSYCHOLOGIE: cultuurverschillen en gelijkenissen onderzoeken
in psychologische fenomenen: voelen, denken en doen.
Geeft ook meer inzicht in de je eigen cultuur, want deze is soms onzichtbaar voor
ons omdat we die gewoon zijn.
WAAROM IS CROSSCULTURELE PSYCHOLOGIE BELANGRIJK?
Veel psychologisch onderzoek is WEIRD:
Western
Educated
Industrialized
Rich
Democratic
Belang van crossculturele psychologie:
Etnocentrisme1 tegengaan.
Psychologie als wetenschap is niet immuun voor etnocentrisme:
Etnocentrische keuze onderzoeksvragen.
bv. weinig onderzoek naar psychologische gevolgen van ondervoeding en
meer naar overgewicht terwijl ondervoeding meer voorkomt (maar in niet
westerse landen).
Etnocentrische concepten/metingen.
bv. vertekende maten van ‘autonomie’ of ‘intelligentie’.
Etnocentrische interpretatie bevindingen.
bv. ‘positive parenting’ als norm.
Waardering en respect voor verschillende culturen.
Cultuur kan gevoelig onderwerp zijn.
LES 2: CULTUUR.
WAT IS CULTUUR?
1 De houding waarbij de eigen omgeving, het eigen volk of de eigen cultuur bewust of
onbewust als maatstaf gebruikt wordt om de rest van de wereld te beoordelen.
1
,Interpretatie kan breed of eng zijn:
Brede zin: natuur tegenover cultuur: dat wat de mens schept hier houdt ccp
zich het meeste mee bezig.
Enge zin: kunstuitingen, bedrijfscultuur, jongerencultuur.
CULTUUR:
Een door de mens verworven complex geheel dat kennis, geloof, kunst, moraal,
wetten, gebruiken, en alle andere capaciteiten en gewoontes omvat.
Het deel van de menselijke omgeving dat door mensen gemaakt is.
Materie (objectief aspect)
Immaterie (subjectief aspect)
Cultuur is de collectieve mentale programmering, die de
leden van één groep of categorie mensen onderscheidt
van die van een andere.
Onion-model of culture.
Cultuur is een door een gemeenschap gedeeld systeem.
Cultuur is van waarden, normen, ideeën, attitudes,
gedragingen, communicatiemiddelen en de producten
ervan.
Van generatie op generatie worden opgeleverd.
KENMERKEN VAN CULTUUR:
CULTUUR IS GEDEELD:
Voor cultuur is een groep nodig.
De mate waarin varieert: individuele verschillen binnen eenzelfde cultuur.
bv. cultuur binnen verschillende vriendengroepen.
Verschillen tussen culturen: thight vs loose cultures.
Hoe hechter een cultuur, hoe minder ruimte er is voor individuele variatie.
CULTUUR IS GELEERD:
Wordt overgebracht door socialisatie:
Primaire socialisatie: door familie en zorgfiguren.
Secundaire socialisatie : door school, vrienden, werk, …
Tertiaire socialisatie: door samenleving, (sociale) media, …
Gebeurd bewust en onbewust.
Enculturatie: cultuuroverdracht in tijd. Één of meerde culturen waarin jij
dagdagelijks thuiskomt.
Acculturatie: cultuuroverdracht in geografische en sociale ruimte.
Cultuuroverdracht van een nieuwe cultuur en daarin gesocialiseerd worden.
Heeft invloed op natuur:
Hersenen zijn deel van menselijke natuur maar worden ook gevormd door
(culturele) ervaringen.
bv. taxi chauffeurs in Londen moeten alle straten vanbuiten kennen en een examen
2
, afleggen. Dit gaat jouw hersenen op een bepaalde manier stimuleren en
beïnvloeden.
CULTUUR IS DYNAMISCH:
Cultuur beïnvloed gedrag vice versa.
Een nieuwe (sub)cultuur kan zich soms snel vormen.
Aanpassingen zijn adaptief.
Cultuur is de aanpassing van de menselijke soort op ecologische, sociopolitieke en
biologische factoren
Ecocultureel perspectief:
De ecologische omgeving waarin mensen functioneren, is de invloed op de
cultuur.
bv. Arabische klederdracht. Aanpassing aan omstandigheden. Tegen hitte en
zandstormen beschermen.
bv. siësta in Spanje, te heet om in de middag fysiek werk te leveren.
WAT IS CULTUUR NIET?
Ras: fysieke kenmerken.
bv. Europa vs. VS, huidskleur,…
Nationaliteit: staatsburgerschap. Passpoort dat je hebt.
Mensen met dezelfde nationaliteit vaak zelfde cultuur, maar cultuur kan
nationaliteiten overstijgen.
IN HOEVERRE HEEFT CULTUUR INVLOED OP ONZE PSYCHOLOGIE?
ABSOLUTISME/ UNIVERSALISME (ALGEMENE PSYCHOLOGIE):
Psychologie wordt niet beïnvloed door de culturele context.
Extreem universele aanpak, zoeken naar psychologische functies die geheel
cultuurvrij zijn.
Sensorische, motorische functies.
bv. test voor kleurenblindheid.
Kritiek op absolutisme in extremis:
Zeer abstracte functies.
bv. taalontwikkeling.
Wat met vele betekenisvolle culturele variatie?
Ons brein is heel plastisch, machinekamer wordt beïnvloed door onze
(culturele) ervaringen.
RELATIVISME (CULTUURPSYCHOLOGIE):
Er bestaat geen contextvrije psychologie.
Iedereen maakt deel uit van één of meer culturen.
Menselijke psychologie kan slechts begrepen worden binnen de context van de
cultuur waarin het verschijnt.
Kritiek op relativisme in extremis:
3
