Interieur in Context examen januari 21 - 22
Inhoudsopgave
LES 6: RENAISSANCE ARCHITECTUUR......................................................................................................................................... 4
VROEGRENAISSANCE ............................................................................................................................................................................ 4
De beeldende kunstenaars geven het voorbeeld ....................................................................................................................... 4
Jan Gossaert van Mabuse (1478-1532) .......................................................................................................................................................5
Bernard VAN ORLEY (1487/8-1547) .............................................................................................................................................................6
De Mone-stijl ............................................................................................................................................................................. 7
Beeldhouwer Jean (Jehan) MONE (1485/90?-1548/49?) ............................................................................................................................7
Renaissance versieringen op een gotische structuur ................................................................................................................. 8
BRUGGE - Griffie van het Brugse vrije, 1534-1535 Architect : Jan WALLOT.............................................................................................8
Mechelen als centrum van vroegrenaissance bouwkunst: ........................................................................................................ 9
MECHELEN – huis de Zalm (zoutwerf), ca. 1530 ..........................................................................................................................................9
MECHELEN - Paleis van Margaretha van Oostenrijk, .................................................................................................................................11
Het voorbeeld van Vitruvius- architectuurtraktaten ................................................................................................................ 13
VITRUVIUS Polio (ca. 84 v.Chr.-na 14 v. Chr.) ............................................................................................................................................13
Leon Bapista ALBERTI (1404-1472) ............................................................................................................................................................14
Sebastiano SERLIO (1475-1554) .................................................................................................................................................................14
Pieter Coecke Van AELST (1502-1555) .......................................................................................................................................................15
Cornelis Floris DE VRIENDT (1514-1575). ..................................................................................................................................................16
Hans VREDEMAN DE VRIES (1527-1606) ...................................................................................................................................................16
Italiaanse architecten actief in de Nederlanden ...................................................................................................................... 17
Allessandro PASQUALINI (1492-1553) .......................................................................................................................................................17
IJSSELSTEIN (NL)- toren van de Sint-Nicolaaskerk, 1532-1535 .......................................................................................................17
Tomaso VINCIDOR (1493-1536) .................................................................................................................................................................17
BREDA (NL) - Kasteel van Hendrik van Nassau – 1536-38 .........................................................................................................................17
Intrede van Philips II in Antwerpen (1549) – fantasierijke interpretatie van de renaissance .................................................. 19
ANTWERPEN - Triomfbogen , blijde inkomst van Philips van Spanje (latere Philips II) , 1549...................................................................19
III.2 HOOGRENAISSANCE .................................................................................................................................................................... 20
BRUSSEL - Granvellepaleis , 1549-1559 (afgebroken) ...............................................................................................................................20
LUIK- Sint-Jacobkerk, Noordportaal, 1558-1560 Architect : Lambert LOMBARD (1505/6?-1566). ...........................................................21
Zoutleeuw , Sacramentstoren (1550-52) Cornelis Floris (1514-1575) .......................................................................................................22
Het kroonvoorbeeld van de hoogrenaissance in de Nederlanden ........................................................................................... 24
ANTWERPEN- Stadhuis, 1560-1564 Architect : Cornelis (II) FLORIS DE VRIENDT (1514-1575) .................................................................24
.3 RENAISSANCE STEDENBOUW - ANTWERPEN IN DE 16 DE EEUW .............................................................................................................. 28
Ideale stad volgens Leon Batista ALBERTI (1404-1472) in zijn de re aedificatoria (1452) .........................................................................28
Simon STEVIN (1548-1620) – concept ideale stad .....................................................................................................................................28
ANTWERPEN- gebastioneerde omwalling , 1540-1550 Arch.: Donate DE BUONI ..................................................................................30
Antwerpse citadel , 1567 ...........................................................................................................................................................................30
ANTWERPEN, de Nieuwstad, 1556 ............................................................................................................................................................30
SCHEIDING VAN DE NOORDELIJKE EN DE ZUIDELIJKE NEDERLANDEN ............................................................................................................ 31
AMSTERDAM, uitbreiding tussen 1585-17de eeuw Arch. Hendrick DE KEYSER (1565-1621) .............................................................32
LIEVEN DE KEY (1560-1627) .......................................................................................................................................................................32
HAARLEM (NL) - Waag, 1595-98 Architect : Lieven DE KEY ...................................................................................................................32
HAARLEM (NL) - Vleeshal & Markt , 1602-1603 Architect : Lieven DE KEY ...........................................................................................33
LES 7: BAROK IN DE ZUIDELIJKE NEDERLANDEN....................................................................................................................... 34
ALGEMENE KENMERKEN VAN DE BAROKARCHITECTUUR:............................................................................................................................ 34
BEWEEGLIJKHEID ..................................................................................................................................................................... 35
ROME - SAN CARLO, 1634-1667 ..................................................................................................................................................... 35
IV.1. DE KERKELIJKE ARCHITECTUUR IN DE ZUIDELIJKE NEDERLANDEN ......................................................................................................... 35
BRUGGE - Sint-Walburgakerk , 1619-1642 .............................................................................................................................. 35
NAMEN - Saint-Albinkathedraal 1751-1765, Gaetano Matteo Pizzoni (1713-1782) .............................................................. 37
ANTWERPEN – Sint- Carolous Borromeuskerk ......................................................................................................................... 37
ENKELE ARCHITECTEN HEBBEN HUN STEMPEL GEDRUKT OP DE KERKELIJKE ARCHITECTUUR ................................................................................ 38
Wenceslas COBERGHER (1557-1634) ...................................................................................................................................... 38
SCHERPENHEUVEL - Onze- Lieve-Vrouwebasiliek , 1609-1627 ................................................................................................ 38
Pieter HUYSSENS (1577-1637) ................................................................................................................................................. 41
ANTWERPEN - Sint-Carolus-Borromeuskerk 1615-1621 ......................................................................................................... 41
Rome , Chièsa del Gèsu 1568-1573, Giacomo della Porta (1537-1602)................................................................................... 44
Willem HESIUS (1601-1690)..................................................................................................................................................... 45
LEUVEN - Sint-Michielskerk (1650-1671) ................................................................................................................................. 45
1
, Interieur in Context examen januari 21 - 22
Lucas FAYDHERBE (1617-1697) ............................................................................................................................................... 47
MECHELEN- Onze-Lieve-Vrouw van Hanswijk, 1663-(1854) .................................................................................................... 47
IV.2 BURGERLIJK BOUWKUNST IN DE ZUIDELIJKE NEDERLANDEN ................................................................................................................ 48
Rubens- de meester als architect ............................................................................................................................................. 48
Pallazzi di Genova door P.P. Rubens, 1622 ............................................................................................................................. 48
MANTUA, casa Andrea Mantegna (1473-1502) ...................................................................................................................... 50
Villa rotonda ............................................................................................................................................................................ 51
MANTUA - Casa Pippi, 1538-1544, Giulio ROMANO ............................................................................................................... 51
MANTUA -Palazzo Te , 1525-1535, Giulio ROMANO ............................................................................................................... 52
ANTWERPEN – Rubenshuis 1611-1627 naar eigenontwerp van P.P. RUBENS......................................................................... 53
NOTITIES LAURIEN: ........................................................................................................................................................................... 63
LES 8: HOLLANDS CLASSICISME ............................................................................................................................................... 69
DE GOUDEN EEUW IN DE NOORDELIJKE NEDERLANDEN ............................................................................................................................. 69
Late renaissance in de Noordelijke Nederlanden Lieven DE Key .............................................................................................. 70
KERKELIJKE ARCHITECTUUR IN DE NOORDELIJKE NEDERLANDEN .................................................................................................................. 73
AMSTERDAM – Noorderkerk, 1620-1630 ................................................................................................................................ 74
LEIDEN Marekerk, 1639-1649 (afb. 2) ..................................................................................................................................... 75
RENSWOUDE – Kerk 1639-1640 .............................................................................................................................................. 75
VI .I.2 BURGERLIJKE ARCHITECTUUR IN DE NOORDELIJKE NEDERLANDEN ...................................................................................................... 77
Jacob VAN CAMPEN (1595-1657) ............................................................................................................................................ 77
DEN HAAG, Huis van Constantijn Huygens 1633-1637 ............................................................................................................ 77
Leiden, Lakenhal, 1641, Arent VAN ’S-GRAVESANDE .............................................................................................................. 81
DEN HAAG - Het Mauritshuis, -1636 (heden museum) ............................................................................................................ 82
AMSTERDAM , Raadhuis 1648- 1654 (nu paleis van de Dam) ................................................................................................. 84
NOTITIES LAURIEN LES 8 .................................................................................................................................................................... 86
LES 9: NEOCLASSICISME IN DE OOSTENRIJKSE NEDERLANDEN ................................................................................................. 92
TOONBEELDEN VAN BURGERLIJKE ARCHITECTUUR IN HET TEKEN VAN DE VERLICHTING “STREVEN NAAR HET SUBLIEME” ........................................ 92
Laurent Benoit DEWEZ (1731-1812) ........................................................................................................................................ 92
SENEFFE - Kasteel , 1763-1768 ................................................................................................................................................ 93
Rondleiding in Seneffe: ..............................................................................................................................................................................96
Laken, het kasteel van Schoonenberg, 1781 .......................................................................................................................... 100
NIEUWE BOUWPROGRAMMA’S IN HET TEKEN VAN DE VERLICHTING ........................................................................................................... 107
Gent, Rasphuis- 1772-1774, Provinciaal correctiehuis van Staten van Vlaanderen............................................................. 107
Rome San Michele , gevangenis, 1703-1704 ......................................................................................................................... 108
Jeremy Bentham – Panopticon - 1791 ................................................................................................................................... 108
ARCHITECTUUR EN STEDENBOUW GAAN HAND IN HAND: DE MODERNISERING VAN BRUSSEL IN HET LAATSTE KWART VAN DE 18DE EEUW.............. 110
Reims, Place Royale, 1756-1760 ............................................................................................................................................ 110
Nancy, Place Stanislas, 1752-1755 ........................................................................................................................................ 110
Brussel, Martelaarsplein (voormalig Sint-Michielsplein) 1773-1775 ..................................................................................... 111
De Koninklijke wijk ................................................................................................................................................................. 114
Park van Brussel , 1775, Joachim ZINNER ............................................................................................................................. 115
Brussel, Refugiehuis van de Abdij van Grimbergen, 1779...................................................................................................... 116
Brussel, Koningsplein en Kerk van Sint-Jacob op Coudenberg ............................................................................................... 116
In het aanlegplan van de Brusselse Warande en het koningsplein zit de kiem van méér dan een eeuw stadsplanning ....... 119
Victor Horta- Paleis voor Schone Kunsten- 1928 ................................................................................................................... 121
NOTITIES LAURIEN LES 9 ................................................................................................................................................................... 122
LES 10: WERELDERFGOED...................................................................................................................................................... 125
Italiaanse Barok ..................................................................................................................................................................... 134
Rococo kenmerken................................................................................................................................................................. 135
Classicerende barok ............................................................................................................................................................... 136
Brouwershuis ...........................................................................................................................................................................................136
Plantypologie ......................................................................................................................................................................... 139
dakspanten ............................................................................................................................................................................ 139
BEGIJNHOVEN ................................................................................................................................................................................ 139
typologie ................................................................................................................................................................................ 143
Plan van het pleinbegijnhof van Dendermonde, 1859............................................................................................................................143
Gent, Sint-Elisabethbegijnhof = straatbegijnhof .....................................................................................................................................144
Leuven – Groot Begijnhof ........................................................................................................................................................................145
2
, Interieur in Context examen januari 21 - 22
Diest: Sint-Catharinabegijnhof (straatbegijnhof) .....................................................................................................................................146
Gent, Onze-Lieve Vrouw Ter Hoye...........................................................................................................................................................147
Dendermonde (pleinbegijnhof) ...............................................................................................................................................................147
Kortrijk .....................................................................................................................................................................................................148
Begijnhoven als inspiratiebron voor architectuur in de 20ste eeuw ...................................................................................... 148
LIER – sociale woonwijk “ Australië” – 1920 Flor VAN REETH .................................................................................................................148
Gent, Hollainhof, 1993-99, Arch. Willem Jan Neutelings - Michiel Riedijck ............................................................................................149
NOTITIES LAURIEN LES 10 ................................................................................................................................................................ 150
3
, Interieur in Context examen januari 21 - 22
Les 6: Renaissance Architectuur
Syllabus
De Gotiek was in Italië nooit zo ingeburgerd als in de rest van Europa. De aanwezigheid van de Romeinse ruïnes bleef
Italië voortdurend herinneren aan zijn roemrijke verleden. Het bestuderen van de Klassieke literatuur door
humanistische geleerden werkte een herleving van de klassieke kunst in de hand. In de architectuur blijft het
voorbeeld van de klassieken toonaangevend.
• San Miniato al monte, 1090, Firenze
• Santa Maria Novella, 1470, Firenze
In de 15de eeuw hebben Italiaanse architecten zich gedistantieerd van de gotische stijl die als barbaars werd
afgedaan (cfr. Vasari hfdst II); zij nemen de klassieke oudheid tot voorbeeld. Het is ook weer Giorgo Vasari die de
term “rinascita” (= renaisance/ wedergeboorte) als eerste gebruikt in zijn boel ‘le Vite’ (1550).
De Italiaanse architectuur wordt gedomineerd door harmonie en symmetrie, rechtlijnigheid en geometrie, een
afgewogen compositie met een evenwicht tussen horizontalen en verticalen (in de schilderkunst het lineair
perspectief). De mens is de maatstaf (Vitruviaans principe)
In de lage landen komt de renaissance moeizaam op gang vanaf de vroege 16de eeuw waar de gotische traditie tot
ver in de 16de aanwezig blijft.
Cursus
San Miniato al Monte – Firenze - 1090 Santa Maria Novella – Firenze – 1470 - Alberti
In Italië:
- Men zet zich af à wedergeboorte
Harmonie, symmetrie, rechtlijnig, geometrie, afgewogen composities met evenwicht tussen horizontaal en verticaal
Schilderkunst: lineair
Lage nederlanden: renaissance komt traag op gan
Vroegrenaissance
Syllabus
III.1. Vroegrenaissance
De renaissance doet in de lage landen zijn intrede in het tweede decennium van de 16de eeuw en is geënt op- of
contrasterend met - de late gotiek.
De beeldende kunstenaars geven het voorbeeld
Via het werk van schilders en beeldhouwers zal de Italiaanse invloed ook in de architectuur doordringen. De
kunstenaars die naar Italië zijn geweest zetten de toon. Wie niet naar Italië was geweest kon zich de vormentaal
eigen maken via de traktaten (vanaf midden 16de eeuw) of door artistieke uitwisseling.
Cursus
Architectuur & kunst lopen door elkaar
Kunstenaars trekken naar Italië, bouwmeesters niet
4
