Egypte & ONO 2022-2023
Egypte & het Oude Nabije Oosten
LES 1
1) Egypte & ONO, is dit de wieg van onze beschaving?
Waarom wordt dit gezegd?
− Vroegste vorm sedentarisme, mensen leven op 1 plaats
− Men was zelfvoorzienend in onderhoud, 1e voedselproductie
− 1e steden zijn hier te vinden
− 1e sociale gelaagdheid die we kunnen onderscheiden in de materiele cultuur
− Ontstaan van schrift
− Eerste imperialisten
--> maar niet 1 wieg maar verschillende beschavingen die onafhankelijk zijn ontstaan
2) Definities
Oude Egypte: het land van de benedenloop van de Nijl vallei, grote fasen van politieke eenheid
--><-- Contrasteert met Nabije Oosten
Nabije oosten: minder logisch, geen eenheid op geografisch, ecologisch en politiek vlak.
Verschillende volkeren, staten, talen, … --> hierdoor verschillende archeologie
(naam afkomstig van overblijfsel uit de 19e eeuw die de Ottomaanse restanten in de Oost
Mediterrane wereld omvat)
Omvat:
− Mesopotamia
− Levant
− Anatolië
− Cyprus
− Centraal Iran
Soms ook:
− Egypte
− Arabisch schiereiland
Vruchtbare sikkel?
x
1
, Egypte & ONO 2022-2023
GEOGRAFIE VAN EGYPTE
Neder-Egypte
Opper-Egypte
De Nijl, de levensader van Egypte, het leefbare gedeelte omringd door woestijn
We volgen de Nijl vanaf Opper-Egypte tot Neder-Egypte richting de middellandse zee
In Neder-Egypte bevindt zich de uitwaaier: het Deltagebied, hier vertakt de Nijl zich in verschillende
takken
--> 2 belangrijke steden – Memphis Hoofdstad van het Oude rijk
- Thebe (hiermee wordt luxe geassocieerd in het Midden & Nieuwe rijk)
Doorsnede Egypte:
Westen van de Nijl is woestijn, dan Nijlvallei die zeer vruchtbaar is, Oosten van de Nijl is rotsachtige
woestijn
De woestijnen zijn belangrijk voor grondstoffen, deze zijn in het Oosten zeer rijkelijk aanwezig. Het
westelijk deel is eerder sahara
2
,Egypte & ONO 2022-2023
1) Stroomgebied: DE NIJL
1 v/d langste gebieden ter wereld, zorgt voor leven in
Egypte
Jaren worden ingedeeld op basis van de Nijl, vanuit
landbouwperspectief
--> overstromingen zorgt voor agricultuur
In Soedan komt de Nijl samen, samenvloeien van
blauwe en witte Nijl
6 Cataracts (= stroomversnellingen):
− Komt door de geologie, moeilijk bevaarbaar,
heel laag oppervlakkig maar snel stromend
water
− Oude Nubië
Egypte is van Aswan naar Delta (het homogene gedeelte van de Nijl)
Varen stroomafwaarts ging goed, stroomopwaarts deed met met zeilboten
2) Belang van de Nijl
Kemet = het zwarte land = Egypte (vanaf Middenrijk) Naam ontleend aan het zwart
vruchtbaar slik, ideale voedingsstoffen
Contrast met -->Deshret = het rode land = woestijngebieden
Jaarlijkse overstromingen door moesson in Ethiopië (vanaf mei-juni)
− Drie seizoenen -> ideaal voor wintertarwe te cultiveren
o Juli-oktober: vloed
o Oktober: ploegenenplanten
o Maart: oogsten
− Tot in de Jaren 60 -> Aswandam
o Continue water toevoer i.p.v. van jaarlijks, wouden dit met deze dam kunnen
controleren
o Bescherming dorpen en zekerheid van landbouwopbrengst
--> Maar omgevingsproblemen door de gereguleerde overstromingen met de dam:
− Overstromingen zorgden voor afspoeling van zouten, nu zoutproblemen
− Geen slip dat achterblijft dus gebruik van kunstmeststof in de plaats
− We krijgen hogere grondwaterstand -> nefast voor gebouwen, we verliezen archeologie
3) Nassermeer en de Aboe Simbel tempels
De Aswandam vormde een bedreiging voor de materiële cultuur die daar aanwezig was. Er stonden 2
graftempels in het Nassermeer
3
, Egypte & ONO 2022-2023
In jaren 60 hebben ze deze tempel 60 m hoger gezet in een artifiële betonnen koepel om dit
monument te bewaren.
4) Belang van de Nijl
− Breede vloeivallei: 25 km (ideaal voor bevloeide landbouw)
− Convexe Nijl vallei met hoge natuurlijke dijken -> bassin met 1,5 m water
− Nijl was dynamisch, tempels stonden vroeger dichter bij de Nijl op oude dijken en natuurlijke
verhogingen
− Nederzetting op natuurlijke verhogingen in basin en aan de rand
− Rand van vloedgebieden gebruikt voor begrazing
− Dynamisch landschap
De Nijl is veel lager, men had hier nog geen irrigatienetwerken
--> wanneer ze water nodig hadden gebruikte men dit systeem:
Sjadoef: een waterliftsysteem met hefboom en een emmer aan het andere
uiteinde.
− Pas vanaf het Nieuwe Rijk maar vandaag de dag nog steeds gebruikt in de
regio
− Geen uitgebreid irrigatie netwerk van kanalen zoals in ONO
− Waterwiel pas bij de Grieks-Romeinse Periode
5) Nijl Delta
In Caïro, Neder-Egypte komen we aan het deltagebied:
Een waaier van kleine rivierkanalen, zeer dynamisch, totaal andere omgeving dan rest van de Nijl -->
regenval in de winter + seizonale overstromingen
Hier zijn vele nederzettingen (op turtlebacks) , zeer vruchtbaar gebied, veel
groen, veel teelt
6) Implicaties van Egypte
Maar 2% van het land is bewoonbaar --> enorm dichtbevolkt
Door stijgende bevolking en cultivatie --> destructie van archeologische sites
Visibiliteitsproblemen: een overrepresentatie van monumentale architextuur vs
de nederzettingsarcheologie van de gewone mens
7) Grondstoffen: Egypte
4
