Rechtstaalbeheersing Soulaya Kachouï
Praetoriaanse probatie= omdat ik dat zo beslist
heb (praotor is in het Latijns Procureur)
Jaren 69 (Detroux periode , pannekoek werd
pannenkoek
Walter van Gerven professor vennootschap recht:
zijn droom was emotioneel intelligentie en
psychologische inzicht is onmisbaar. En om
makkelijker juridisch te praten.
Nadelen voor burgers als men niet makkelijk juridisch praat:
• Burgers begrijpen het recht niet
• Ze begrijpen niet wat er in hun zaak wordt besproken
Onverminderd = blijft gelden (denk aan arrest nr. 193/2004 elektriciteit)
Nadelen
• Kan juridische problemen geven
• Rechtstaal = vaktaal van de juristen (advocaten, magistraten, deurwaarder, notaris)
Vaktaal = een taal van een beroepsgroep
= een situationeel bepaalde taalvariant
= sociolect
(het is dus een variant in het Nederlandst je op een
bepaalde moment ziet opduiken, namelijk als een
bepaalde beroepsgroep aan het woord is)`
Het klassieke communicatiemodel van Roman
Jakobson:
• Hij was een Russische taalkundige die tijdens
de Russische evolutie naar Amerika gevlucht is
en in de 20ste eeuw hoogleraar is geweest.
• Boodschap ontstaat door: er is een zender die
stuurt een boodschap naar de ontvanger. Die
zender die codeert zijn boodschap in een
bepaalde code (taal, morsetekens,
vlaggensignalen…) en die wordt verstuurd in
een bepaalde context (bv. Fysieke context: ik
moet een microfoon gebruiken omdat het lokaal
te groot is) (bv. Psychische context: ik sta hier
uit te leggen wat rechtstaal is en jullie zitten
hier allemaal omdat jullie dat interessant
vinden.) Dan is er ook een kanaal bv. Ik ben
aan het spreken en gebruik een microfoon en
ben bv. niet aan het schrijven.
Soulaya Kachouï
, • “Vaktaal van juristen”: zendergericht/ codegericht definitie
• “Taalgebruik binnen het recht”: codegericht/ contextgerichte definitie
• “situationeel bepaalde taalvariant die uitgaat van rechtsbeoefenaar”:
zendergerichte definitie
Juristen praten over alle domeinen en daar is het eerste grote probleem
En de grote probleem ligt bij de ontvanger: want ze kennen de juridische context niet ze
hebben niet de fysieke en psyschologische contect
Bv. Dokters moeten ook leren om makkelijker te praten.
Maar ook auto garagist kan zeggen dat iets kapot is en jij begrijpt hem niet maar zei krijgen
geen opleiding met hoe ze moeten communiceren met hun klanten.
Maar als de dokter zegt je hebt een farigitis dan krijg je pillen en neem je die ook. Vervolgens
voel je u beter en ben je blij net met de garagist die maakt u auto en dan ben je ook blij.
• Hierbij zit dus het verschil bij een jurist je kan geen reserve onderdelen gebruiken of
pilletjes voorschrijven en iedereen is blij, u enigste oplossing is u wetteksten
• “Law is a profession of words”
• David Mellinkoff, The language of the law,Boston / Toronto, Little Brown and Co,
1963)
• Recht bestaat uitsluitend in en door taal.(≠ geneeskunde, biologie, automechaniek)
John Gibbons die vat dat nog beter op in zijn boek Language and the Law en hij zegt: wat
doen we nu eigenlijk, we hebben een aantal juridische concepten en die staan in de wet.
(er is een lijk en naast die lijk ligt een revolver, dan zullen we kijken naar wat is het
concept. En het concept is hierbij moord dus dan gaan we kijken wat we in onze talen
hebben gezien om van moord te kunnen spreken.)
• “The concepts which now construct legal systems such as ‘guilt’ and ‘murder’ are
available to us only through the medium of law. There is then a very important se
nse in which language constructs the law [...]Legal proceedings are usually conce
rned with testing the applicability of the generalisations
found in the legal code to individual instances of behaviour
or to particular cases. This is managed with very small exceptions through langua
ge, so for example trials are linguistic events. Language is then central to the law,
and law as we know it is inconceivable without language.
John Gibbons, “Language constructing the law”, in: J. Gibbons (ed.), Language a
nd the Law, London and New York, Longman, 1994”
De Nederlandse prof J.M. Van Dunné schreef het boek “ De magie van het woord” en hij
vergelijkt juristen met Alibabba en de 40 rovers. Alibaba komt aan bij de
berg Sezam en de berg gaat open. En Dunné zegt eigenlijk doen juristen
hetzelfde, ze hebben de zelfde macht met die taal. Net zoals Pastoors als
ze beetje water op het hoofdje van een baby gieten en ze zeggen erbij ik
doop u dan zijn ze ook werkelijk gedoopt doordat hij die woorden
uitspreekt. Een ander voorbeeld is een ambtenaar van burgerlijke stand als
die tegen een koppel zegt u bent nu getrouwd op dat moment bent u
Soulaya Kachouï
,getrouwd. Als de rechter zegt de gevangenis gaat open gaat die gevangenis open.
Kenmerken van rechtstaal
verouderde woorden en formuleringen (te dezen) ( ze zien er ouderwets uit)
vreemde woorden en bastaardwoorden (Frans en Latijn) weinig latijn maar iedereen denkt
juist veel
woorden met een afwijkende betekenis van de normale standaardtaal (middel) mensen
denken dat ze woorden verstaan maar eigenlijk begrijpen ze het niet
woorden met een onduidelijke, ‘rekbare’ betekenis (schuld) die vage beschrijvingen
waardoor we het recht kunnen toepassen
juridische vaktermen (kantonnement)
zware verwijswoorden (betreffend, voornoemd,ter zake)
substantieven en substantiveringen (‘naamwoordstijl’)
dubbele ontkenningen (niet onontvankelijk)
passiefconstructies en onpersoonlijke constructies
lange zinnen, onder‐ en nevenschikkingen
complexe opsommingen, veel reeksvormers in één volzin( zo weet je niet waar de kern van
de boodschap staat)
lange voorbepalingen met een korte conclusie op het einde
belangrijke informatie vaak moeilijk te vinden (in bijzinnen of helemaal achteraan)
extreme precisie door veel herhalingen i.p.v. eenvoudige verwijswoorden
zeer formele en beleefde stijl (vooral in brieven)
Maar vaak zeggen juristen maar dit allemaal is niet onze schuld het is de schuld van de wet
Oorzaken van complexiteit
vele wetten zijn oud en in verouderde taal
teksten steunen op elkaar
rechtsgeldigheid mag niet in gedrang komen
gewoonte en voorzichtigheid
wet is te ingewikkeld voor gewone taal ( de realiteit wordt zo complex dat het een ilusie is
dat men denkt dat de gewone burger dat kan verstaan) (bv. Overheidspensioenen)
sacrale karakter van de wet
opzettelijk instandhouden om indruk te maken ( wij zijn juristen)
invloed van het Frans ( we leven in een tweetalig land)
Voor sommige is makkelijk juridisch taalgebruik kleutertaal (dat is kritiek van juristen die
moeilijk willen schrijven)
Josef kimbel prof juridisch engels, en die vond een tekst over parkeer dingen en hij zei wrm
staat dat er en men reageerden men met “its in the law” maar dat was het niet.
Recht op begrijpelijke taal
verplichte motivering vonnissen (art. 149, eerste lid Gw.) een rechter mag niet zomaar iets
beslissen maar moet uitleggen waarom hij die vonnis motiveerd.
recht op aanklacht in taal die beklaagde begrijpt (art. 6, derde lid, EVRM)( gaat over
vreemde taal vooral) burgers moeten begrijpen wat de overheid en de justitie uitspookt
nullum crimen sine lege, nulla poena sine lege( er is geen misdaad zonder een wet, er is
geen straf zonder een wet)
Soulaya Kachouï
, (artikel 11 Universele Verklaring van de Rechten van de Mens, artikel 7 EVRM en artikel 49
van het Handvest van de Grondrechten van de EU) Skoma‐Lux arrest – zaak Endendijk
openbaarheid van de uitspraak (art. 149 Gw.)
openbaarheid en motivering van bestuur (wet 11 april 1994)
democratische gelijkheid / niet‐discriminatie
voorbeeldfunctie
Skoma-Lux arrest= was een zaak die voor het Europees hof kwam van een Tchechische wijn
importeur, hij krijgt een boete opgelegd omdat hij een bepaalde europese regel niet heeft
gevolgt heeft over wijn import. Die man gaat in hoger beroep bij het europees hof en zegt
deze europese regel was niet op mij van toepassing want er bestaat geen officiele Tchechische
vertaling van die europese richtlijn dus ik kon die wet dus niet kennen. Het Europese hof heeft
hem gelijk gegeven want ze zeiden ja u spreekt Tchechies dus als die niet in u eigen taal staat
geschreven is het ook logisch dat je ze niet volgt.
zaak Endendijk= Is een Nederlandse zaak waar een veeboer die had zijn kalvere met touwen
vastgebonden, die krijgt daarvoor een boete van de Nederlandse overheid die zegt dit is tegen
de europese regels. Endendijk gaat procuderen want die zegt ik heb de Europese erop
nagelezen in het Nederlands en er staat alleen in dat je kalveren niet mag vastbinden met
kettingen. En hij gebruikte touwen dus hij was niet in overtreding. Maar het Europese hof die
had dat afgewezen want zij verwijsde naar het franse, engelse, duitse, spaanse versie van die
richtlijn staat helemaal niks over kettingen of touwen daar staat gewoon dat je kalveren niet
mag vastbinden. De nederlandse vertaling is fout, en de conclussie was dan dat hij het maar
had moeten weten.
Simplified technical English
• De nederlands bouwer vliegtuig Fokker die zei we vliegen met onze vliegtuig over
heel de wereld en die kunnen over heel de wereld plots in pan vallen, en die lokale
mensen daar die kennen niet zo goed engels en zeker geen nederlands. En ze
hebben geen handleiding over een motor van een fokker vliegtuig. Dus fokker die
maakte hadnleidingen voor hun vliegtuigen in heel makkelijk engels. Zo makkelijk
dat als je een klein beetje engels kon dat je het volledig kon verstaan.
Voorbeelden van grammaticaregels:
• Niet meer dan drie opeenvolgende zelfstandignaamwoorden
• Zinnen niet meer dan 20 à 25 woorden
• Alinea's niet meer dan zes zinnen
• Alleen onvoltooide werkwoordstijden
• Alleen actieve zinnen
• Geen op -ing eindigende deelwoorden
• Stappen in een procedure in aparte zinnen
• In waarschuwingen omstandigheden vóóraan in de zin
Thomas More is een belangrijke engelse
jurist en correspondeerde veel met Erasmus in
Leuven. ( 1516) Is ook een belangrijke
Soulaya Kachouï
