Inleiding tot het
recht
1E BACHELOR VUB POL&SOC
https://knowt.io/-lashcards/1c9cb9ff-be39-49b5-b8e2-02abf7de9eb5?share=direct
à Flashcards met ± alle termen van recht J
Kato Vangrysperre
2022-2023
,DEEL 1: HET RECHT EN ZIJN BRONNEN
Module 1: Het begrip recht
! Er is geen eenvoudige defini/e mogelijk !
Defini/e is a6enakelijk van /jd, context en plaats
à Recht is los te zien van moreel
Vb) in het recht is het toegestaan te liegen, moreel is dit aanbevolen
3 Kernelementen
1. Geheel bindende regels WAT
à Het is een geheel van regels waaraan iedereen zich dient te houden
Gebods-,verlof-en verbodsbepalingen GEBOD à gedrag opleggen, pos/neg
è Algemene rechtsregels voor ieder VERLOF à bepaalde handelingen OK, niet
rechtssubject verplicht
VERBOD à gedrag verbeiden “recht heeK op”
Regels toepasbaar na keuze Verschillende vormen van keuze, eens gekozen =
è Wanneer rechtssubject kiest voor bindend
bepaald gedrag in een bepaalde Vb) beroepskosten begroten in belas/ng indien
toestand niet forfairair % gewenst
Wilsaanvullende rechtsregels Vb) koop voltrokken zodra overeenkomst over
è Wanneer rechtssubject geen eigen zaak & prijs
regeling heeK
Ondersteunden regels Ondersteuning dmv instellingen, werking /jd &
è ≠ Eigenlijke gedragsregels ruimte, conflictenrecht, procedures etc
Vb) inrich/ng van de federale poli/e
Technische regels & formaliteiten Ivm rechtszekerheid & bescherming
è Vorm-en procedurevoorschriKen Indien niet à verregaande gevolgen
om rechtsgeldig te zijn Vb) te laat belas/ngsaanslag = defini/ef en nie/g
Vb) huwelijksakte
Formalisme vindt plaats in
- Recht dmv procedurevoorschriKen
- Wilsui/ng
- Bescherming van personen ( vb. bescherming van minderjarigen)
2. Samenleving ordenen en in stand houden WAAROM
ORDE dmv
Ø Bestaande toestanden / handelingen tot jurdische norm verheffen
à Gesanc/oneerde feitelijkeheid
Ø Onwenselijk gedrag vermijden/tenietdoen ( onwenselijk = wordt als schadelijk
gezien)
à overeenkomsten onder dwang
Vb) snelheid van steps op voetpad, mag niet sneller dan stapvoets
BELEIDSINSTRUMENT
Ø Levensvisies/poli/ek systeem te bekrach/gen & vernieuwen
Vb) ‘Green deal’ ivm milieumaatregelen, ‘betonstop’, pensioenleeKijd
Ø Belangrijke trends
• Juridisering van samenleving: probleem steeds sneller jurisch geschil
• Evolu/e nachtwakersstaat @ welvaartsstaat: meer rechtsregels
,? Overreguliering ?
3. Vereist gezag HOE
RECHT UITVAARDIGEN
Ø Regelgevende organen: Staat is betrokken bij ontstaan regelgeving
à Rechtsreeks (verkozen organen vd staat) & onrechtsreeks
(gedragingen/gewoontes, principes worden erkend/gerespecteerd door
staatsorganen)
Ø Rechtsgeldig: respecteren vd bevoegdheid dmv
§ Hiërarchie vd normen à Niet alle RR zelfde waarde, lager spreekt
hoger niet tegen
§ Bevoegdheidsverdelende regels à Welke overheid regelgevend tov
wat & wie
§ Procedureregels à Welke wijze en pleegvorm komt regel tot stand
Vernie/gen à rechtshandeling wordt geacht nooit te hebben bestaan
è terugwerkende kracht EX TUNC ó ex nucn (vanaf nu)
RECHT NALEVEN
Ø Sanc/e: zorgt voor afdwingbaarheid (en in/mida/e-effect)
à Penale, administra/eve (gas-boetes etc) en civiele sanc/es (vernie/gen,…)
PAS OP: geen mogelijkheid tot morele sanc/es binnen recht
Vb) verplicht duurzaam leven
Ø Handhaving
o Rechtscolleges à rechterlijke macht & administra/eve rechtscolleges
o Arbitrage & bemiddeling vb) economisch recht
o Bestuur onder toezicht van een rechter vb) s/lleggen werf, GAS-boetes
Staat maakt nieuwe RR via wetgeving wetgevende macht, toepassing dmv regering en
admin apparaat uitvoerende macht en rechtscolleges passen ze toe voor
geschillenbeslech/ng rechterlijke macht
Recht is geheel van regels uitgevaardigd en afgedwongen door de daartoe bevoegde
organen op gezag vd gemeenschap waarvoor ze gelden, en die tot doel hebben
samenleving te ordenen en in stand te houden
Verschil met morale normensystemen
Afdwingbaarheid Eventueel met geweld Goddelijke bestraffing
Oorsprong Door wetgever: heteronoom Door menselijk innerlijk: autonoom
Voorwerp Verhouding tussen mensen Verhouding God & individueel
bewustzijn
Inhoud Rechten en plichten Hoe rechten gebruiken
Gelijkenissen
è Samenlevingen organsisren
è Vaak gelden rechtsregels ook als morele regel in de samenleving
, Module 2: Indeling van het recht
1. TradiConele indeling: vanuit func=e van de rechtstak
Publiek recht Privaat recht
Burger tov overheid Burger tov burger
Handelen voor algemeen belang Handelen voor ind belang
Ongelijkheid à de ene par/j meer ‘power’ Gelijkheid à beide par/jen gelijke ‘power’
è Dwingend recht & openbare orde Ø Theore/sch, minder in prak/jk
è Aanvullend recht
à Grens is aan het vervagen
Ø Ontbreken duidelijke grenzen (vb. Gerechterlijk privaatrecht)
Ø Wisselwerking tussen publiek & privaatrecht
Openbaarheid Publiekrecht in privaatrecht
à Economisch & financieelrecht
Priva/sering Privaatrecht gebruiken voor alg belang
Vb) Eigenaar van een stuk grond mag niet alles hiermee doen à Publiek & privaat recht
à Belang van de twee takken obv dwingend karakter
à kenmerken en begrippen soms anders in verschillende rechtstakken
Vb) Woning burgerlijk recht (=waar persoon belang heeK) woning strafrecht (=plaats waar
onschendbaarheid van woning geldt)
Publiekrecht
i. Staatsrecht
è Geheel regels ivm inrich/ng, bevoegdheid, werking en onderlinge verhouding vd
Staatorganen + fundamentele vrijheden & rechten vd burgers
ii. Bestuursrecht
è Regels ivm organisa/e, bevoegdheid & werking vd staatsapparaatorganen van noch
wetgevend noch rechterlijke macht (= uitvoerende macht & admin overheden)
iii. Straf-en strafprocesrecht
è Geheel van normen die aangeven wat straqaar gedrag is en sanc/es bepalen om zo
bepaalde waarden, veiligheid en openbare orde te behouden
è Regels ivm wijze en door wie misdrijven en vermoedelijke daders zullen worden
vastgesteld en opgespoord, specifiek bepaald dit recht de rechtscolleges en hoe deze
beslissen & deze dan tot uitvoer brengen
iv. Fiscaalrecht
è Geheel van rechtsregels die vastleggen welke belas/ngen overheden kunnen vragen,
begro/ng, invordering en betwis/ng ervan.
Privaatrecht
i. Burgerlijk recht
è Regelt onderlinge burgerrela/es dmv algemene en essen/ële rechtsbegrippen
Familierecht Vermogensrecht
Inherent aan personen & verhoudingen Betrekkingen tussen rechtssubjecten &
ertussen goederen (=zakenrecht) of rechtssubjecten
Vb) naam, na/onaliteit, huwelijk, ouderlijke met betrekking tot goederen
macht, … (=verbintenissenrecht)
