SAMENVATTING VVG4
2022-2023
1e Master Diergeneeskunde
,HOOFDSTUK 1 - INLEIDING
VETERINAIRE VOLKSGEZONDHEID: WAT EN WAAROM
− Voedselgerelateerde ziekten zijn een serieuze challenge voor de volksgezondheid:
▪ Meer dan 200 ziekten worden via voedsel verspreid
▪ Veroorzaakt door micro-organismen, chemicaliën,
radioactiviteit of fysische oorzaak
▪ Van korte termijn tot lange termijn ziekte
▪ Kan ernstige gevolgen hebben, inclusief nier- en
leverfalen,
hersen en zenuwafwijkingen, reactieve artritis,
kanker,
septicemie en sterfte
▪ Kan ernstiger zijn bij de YOPI’s
− Hoofzakelijke wereldwijde bevindingen:
▪ Ziekten die diarree veroorzaken
(Norovirus, Campylobacter, Salmonella,…)
▪ Hepatitis A
▪ Taenia solium
▪ Aflatoxine
1 op de 10 wordt ziek.
EUROPEES NIVEAU
− 23 miljoen mensen worden ziek elk jaar door onveilig voedsel, waarvan 3 miljoen <5 jaar
(hoofdzakelijk norovirus en campylobacteriose)
▪ 5000 doden (hoofdzakelijk door non-typhoid Salmonella)
− Het aantal uitbraken in Europa: stijgende trend, dikwijls geen gegevens, verschillende systemen
van rapportering
− ECDC verzamelt data voor uitbraak van zoönose, zoönitsche kiemen en voedsel gerelateerde
ziekte uitbraken
− Uitbraken in 2018:
▪ 5146 voedsel en water gebonden
▪ 48.365 zieken
▪ 73% via eten van dierlijke producten
BELGIË
− Voedseltoxi-infecties zijn een verzamelnaam voor infecties of intoxicaties die worden veroorzaakt
door de consumptie van microbiologisch gecontamineerde voeding of water
,− Collectieve voedseltoxi- infectie (CVTI):
Wanneer onder dezelfde omstandigheden 2 of
meer personen gelijkaardige symptomen
vertonen en waarbij er een (waarschijnlijk)
oorzakelijk verband bestaat met eenzelfde
voedselbron
− Vermoeden van onderschatting van aantal CVTI’s
door:
▪ Diagnostische problemen
▪ Verband leggen met voeding is niet eenvoudig (is
al opgegeten), soms kan je wel de batch nog
traceren
▪ Gebrekkige en laattijdige melding
▪ Weinig rapportering bij milde symptomen
VOEDSELVEILIGHEID
− Wat kan er allemaal misgaan?
▪ Te warm
▪ Vuil
▪ Contact met de buitenwereld
▪ Onreinigbare wanden en vloer
▪ Geen insectenbestrijding
▪ Geen goede handhygiëne,
omgevingshygiëne
Zo’n foto op examen: omschrijf 20 dingen die anders moeten.
VVG: NIET ALLEEN ‘VOEDSELVEILIGHEID’
− Rabies:
▪ Vector born
▪ Hondsdolheid: dierenarts!
→ Vnl. via hondenbeet
→ Vnl. kinderen <15 jaar
→ Wereldwijd, jaarlijks >15miljoen mensen
hebben ‘post-bite-vaccination nodig’
→ 10 000-den doden elk jaar
− COVID (Dierlijke oorsprong?)
− AB resistentie
− Wie voor het FAVV taken wil uitvoeren in slachthuizen
als BMO-dierenarts [dierenarts belast met opdracht, met
lastenboek I (Administratief Verantwoordelijke
slachthuizen) of lastenboek II (keuring en controle in het
slachthuis en de bewerkingseenheid van vrij wild)], dient
de volledige opleiding Veterinaire Volksgezondheid
gevolgd hebben aan de Faculteit Diergeneeskunde te
Universiteit Gent.
,- Wat doet een BMO-dierenarts?
▪ Administratief verantwoordelijke (A-V)
▪ Keuring en controle in het slachthuis en de
bewerkingseenheid van vrij wild
▪ Keuring en controle in vismijnen of visafslagen
▪ Controle in een grenscontrolepost
▪ Controle bij een scheepsbevoorrader of een
douane-entrepot
▪ Certificering primaire sector en andere
specifieke opdrachten
▪ Controle in een uitsnijderij, vleeswarenfabriek, koelhuis, visverwerkend bedrijf, alle andere
door het FAVV erkende inrichtingen
▪ Audits voor autocontrolesystemen
,HOOFDSTUK 2 - INTERNATIONALE ORGANISATIES
Weten: wat zijn de hoofddoelstellingen en wat is de rol van deze organisatie in het verzekeren van
de voedselveiligheid. Wat is de link met voedselveiligheid en deze organisatie, op een internationaal
globaal niveau wat zijn de linken tussen deze organisaties. Vb: een link tussen de WHO en de FAO is
de codex alimentarius. Link met world trade organisation is de balans tussen veilig voedsel maar
geen onnodige handelsrestricties. Sps akkoord die deze zaken gaat omschrijven en duidelijkheid over
gaat scheppen.
2.1 WORLD HEALTH ORGANIZATION (WHO)
− “The global guardian of public health”
− Heeft bureau’s in meer dan 150 landen (194 lidstaten)
− Bevat meer dan 7000 werknemers
− Hoofdkwartier in Genève
− Opgericht in 1948 (onderdeel van de United Nations)
STRUCTUUR
− De “World Health Assembly” is het effectieve (hoofd)beslissingsorgaan
▪ Wordt vertegenwoordigd door een delegatie van alle WHO lidstaten
▪ Hier worden plannen gemaakt en opgesteld
− Hieronder staat de “Executive Board” dat de beslissingen en strategieën van
de WHA uitvoert
▪ Zij zullen de plannen uitvoeren
− De WHO wordt geleid door de Directeur-Generaal, aangesteld door de WHA
na nominatie door de Executive Board
▪ Nu (maart 2022) is dit Dr Tedros Adhanom Ghebreyesus
− De WHO heeft een dirigerende en coördinerende rol in internationale gezondheid in de
Verenigde naties door:
▪ Leiderschap in gezondheid gerelateerde zaken en partnerships organiseren waar nodig
▪ Onderzoeksagenda opstellen: zorgen voor de productie, vertaling en verspreiding van nieuwe
kennis
▪ Opstellen van normen en standaarden + zorgen voor de implementatie
▪ Policy gebaseerd op ethiek en bewijs
▪ Technische steun geven, verandering duwen en opbouwen van duurzame capaciteit
▪ Monitoring van de globale gezondheidssituatie en risico’s beoordelen
PRIORITEITEN
− “Ensure healthy lives and promote well-being for all at all ages”
− De WHO heeft 6 prioriteiten die bijdragen aan het bereiken
van de nieuwe Sustainable Development Goal for health:
1) Vooruitgang in het bereiken van universele gezondheidszorg:
→ Toegang tot geneeskunde + financiële bescherming bij
(langdurige) ziekte
→ WHO zal landen helpen met de praktische uitwerking om dit
objectief te bereiken
, 2) Bereiken van gezondheidsgerelateerde ontwikkelingsobjectieven (SDG):
→ Focus op gezondheid van moeder
en kind, HIV, malaria, TB, polio
eradicatie en een aantal neglected
tropical diseases
→ Is onderdeel van de Sustainable
Development Goals (SDG #3)
(= een soort To-Do list om de wereld
gezonder, eerlijker, veiliger en
duurzamer te maken)
3) Werken aan niet-overdraagbare ziekten, mentale gezondheid, geweld, verwondingen en
handicap:
→ Er is een enorme stijging van het belang van niet-overdraagbare ziekten (+70% van de
globale sterfte is door niet-overdraagbare ziekten + verwondingen en geweld)
4) Verzekeren dat alle landen acute gezondheidsrisico’s/bedreigingen kunnen detecteren en op
een juiste manier reageren, volgens de International Health Regulations
(Elk land moet de capaciteit hebben internationale verspreiding van ziekten tegen te gaan)
5) Stijging van de toegang tot kwalitatieve, veilige, en betaalbare medicatie, vaccins,
diagnostische testen etc.
6) Socio-economische en omgevingsdeterminanten van gezondheid aanpakken om gezondheid
en onevenwichten binnen en tussen landen te verkleinen
(voedselveiligheid en voeding)
→ Om gezondheid en levensverwachting te doen stijgen moeten ook andere factoren
aangepakt worden die een impact hebben
WHO & VOEDSELVEILIGHEID
− International Food Safety Authorities Network (INFOSAN)
▪ Ontwikkeld door WHO & FAO
▪ Is een netwerk waar heel snel informatie
rond voedselveiligheid kan worden uitgewisseld
▪ Met deze info kan snelle actie genomen worden
− De WHO zal studies uitvoeren (vb. evaluatie chemische en
microbiologische risico’s, ziektelast)
▪ A.d.h.v. deze studies worden richtlijnen en adviezen opgesteld
− De WHO heeft ook bijgedragen aan:
▪ SPS (Sanitary & PhytoSanitary agreement): zie verder (WTO = World Trade Organization)
▪ Codex Alimentarius: International food standards: zie verder
Infosan: snelle informatieuitwisseling mogelijk.
Kennen: WHO: hun doel, hun prioriteiten, wat doen ze specifiek voor voedselveiligheid. In volgende
lessen zie je dat er dingen gaan samenvallen, zoals de codex.
,2.2 WORLD ORGANISATION FOR ANIMAL HEALTH (WOAH) (OIE)
− OIE staat voor ‘Office International des Epizooties’
▪ Is eigenlijk de originele benaming gegeven bij de oprichting in
1924
▪ Sinds 2003 heeft het een nieuwe naam maar de afkorting
behouden
− Het bevat heel veel lidstaten (182)
− Hoofdkwartier in Parijs
STRUCTUUR
− ‘World Assembly of Delegates’ is de hoofdstructuur
▪ Dit is het grote beslissingsorgaan en dus de hoogste autoriteit van de OIE
▪ Er is een nationale delegatie van alle lidstaten
→ Het is meestal de Chief Veterinary Officer (CVO) die hierin zetelt
(voor België is dit Jean-Francois Heymans van het FAVV)
▪ Hun taak is om resoluties en updates in de OIE ‘codes’ en ‘manuals’ goed te keuren
▪ Er is een eenmaal jaarlijkse vergadering
GLOBALE VISIE
− ‘Protect animals and Preserve our Future!’
− Dit doen ze door het Leveren van informatie en diensten die:
▪ Beheersen van risico’s voor de gezondheid en welzijn van land en zeedieren
▪ Minimaliseren van geassocieerde gevaren voor de volksgezondheid
▪ Beschermen van onze omgeving en biodiversiteit in een ‘One health aanpak’
MISSIE’S
− Internationale standaarden ontwikkelen voor diergezondheid (en dierlijke producten) en welzijn
▪ Deze standaarden worden opgesteld door experten en komen in de OIE manuals en codes
▪ Erkend door WTO (SPS): wereldhandel van dieren en dierlijke producten veilig stellen
− Betrouwbare informatie over dierziekten, wereldwijd delen: WAHIS
− Verzamelen, analyseren en disseminatie van veterinaire wetenschappelijke info wereldwijd
▪ Wereldwijd netwerk van expertise
− Solidariteit voor een betere controle van dierziekten: verbeterde nationale
diergezondheidssystemen
▪ Verbeteren van wettelijk kader en middelen van nationale veterinaire diensten
,OIE CODES & MANUALS
− Deze codes en handleidingen worden gebruikt door veterinaire diensten voor:
▪ Toepassing van correcte diergezondheidsregels
▪ Bij import/export van dieren/dierproducten om verspreiding van ziekten tegen te gaan
− Worden regelmatig geupdate door experten
− Wat wordt dan beschreven in die codes/manuals?
▪ Eerst gaat het over algemene zaken (Volume I):
→ Algemene diagnose, bewaking, monitoring, surveillance en
notificatie van ziekten
→ Algemene ziekte preventie en controle
→ Handelmaatregelen, import/export procedures en
veterinaire certificaten
→ Hoe voedselveiligheid garanderen langs de veterinaire kant
▪ Nadien volgt een ziekte-specifiek deel (Volume II):
→ Omvat alle OIE ‘listed diseases’
→ Lidstaten assisteren in diagnose, preventie en controle van specifieke ziekte
→ Richtlijnen voor veilige internationale handel in dieren/dierproducten
− OIE listed diseases:
▪ Bevat 117 ziekten
▪ Deze ziekten zijn voor alle lidstaten aangifteplichtig
(op deze manier probeert men een internationale verspreiding tegen te gaan)
▪ De ziekte moet aan minstens 4 criteria voldoen om in de lijst opgenomen te worden:
1. Internationale verspreiding van de pathogeen
2. Op zijn minst 1 land is vrij van de ziekte
3. De ziekte kan op betrouwbare manier gedetecteerd worden
4. → of Natuurlijke transmissie naar de mens is bewezen en heeft serieuze consequenties
→ of De pathogeen heeft significante gezondheidsimpact op landbouw/huisdieren
→ of De pathogeen heeft significante gezondheidsimpact op wildlife
,OIE WORLD ANIMAL HEALTH INFORMATION SYSTEM (WAHIS)
− Verzamelen en verspreiden van informatie verkregen via de lidstaten van de OIE
− Observeren en analyseren van de dierziekte-status over de hele wereld
− Geeft een snelle identificatie van opkomende dierziekten
(Zo kunnen we de ziekte sneller onder controle te krijgen)
− Open access waar iedereen informatie rond dierziektes per land kan opzoeken
− De ‘4 pillars’ van WAHIS:
▪ Continue surveillance
▪ Vroege detectie van dierziekten
▪ Zeer betrouwbare informatie doordat ze
wordt geverifieerd door experten
▪ Snel en efficiënt systeem voor informatieverspreiding
via het internet
− Hoe werkt WAHIS?
▪ Stap 1: Informatie verzamelen:
→ Dierenartsen, boeren, vissers… verzamelen data rond gezondheid bij dieren
→ Nationale dierenarts-autoriteiten analyseren de data en rapporteren de ziektestatus aan
de OIE (Deze rapportering is verplicht voor alle lidstaten van de OIE)
→ Officiële data wordt geanalyseerd en onofficiële data wordt onderzocht door OIE
specialisten
▪ Stap 2: Disseminatie van de informatie:
→ De informatie wordt online via een ‘open acces’ web interface opgesplitst in 3 delen
• Een monitoring systeem (toont de globale status aan van een bepaalde ziekte)
• Een ‘early warning’ systeem (signaleert potentiële risico’s bv. opkomende ziektes)
• Algemene informatie voor elk land (bv. dierpopulatie, vaccinproductie…)
, 2.3 FOOD AND AGRICULTURE ORGANIZATION (FAO)
− ‘Fiat panis’ = ‘Let there be bread’
− In 1945 ontstaan als gespecialiseerde organisatie van de VN
− 194 lidstaten
− Hoofdkwartier in Rome
STRUCTUUR
− Tweejaarlijkse FAO Conferenties (= ‘Conference’ is de hoogste autoriteit)
▪ Representatie van alle leden aanwezig
▪ Bekijken van globale strategieën en internationale netwerken
▪ Evaluatie van activiteiten
▪ Goedkeuren van het budget
▪ Verkiezing van Council leden en directeur (4 jaar)
▪ Huidige Directeur-Generaal: Qu Dongyu
VISIE
− “#ZeroHunger”: een wereld zonder honger (is Sustainable Development Goal #2)
▪ Op dit moment is er genoeg voedsel, toch lijden 815 miljoen mensen honger
▪ Hoe gaan we in de toekomst zorgen voor voedsel voor iedereen?
▪ Het aantal mensen met ondervoeding neemt weer toe
STRATEGISCHE OBJECTIEVEN – DOELSTELLINGEN OM DIT PROBLEEM AAN TE PAKKEN
1) Honger, voedselonzekerheid en malnutritie helpen elimineren
▪ Toegang tot gezonde voeding
▪ Druk zetten voor politieke akkoorden die zorgen voor voedselzekerheid + voedselveiligheid
▪ Beschikbaarheid van informatie, up to date, betreft honger, malnutritie, uitdagingen en
oplossingen
▪ Informatie verspreiding naar alle niveaus
2) Agricultuur, bosbouw en visserij meer duurzaam maken, met een verhoogde productiviteit
▪ Goede, eerlijke verdeling van de winsten van de verhoogde productiviteit.
▪ Duurzaamheid garanderen
▪ Kennis aanvoeren om duurzaamheid te bereiken
3) Reduceren van rurale armoede
▪ Nog steeds problematisch in Zuid-Azië en -Afrika.
▪ Kleine boeren helpen hun productiviteit te verhogen en risico beheersing
4) Vorming van inclusieve, geïntegreerde, efficiënte landbouw en voeding systemen
▪ Geïntegreerde, geglobaliseerde systemen zijn moeilijk toegankelijk voor de kleine boeren
(oplossingen zoeken)
5) Verhoog de veerkracht, resistentie van gezinnen tegen crisissen en rampen
▪ Bedreiging van voedselproductie bij rampen,...
▪ FAO helpt bij het opvangen van productieverliezen, en het beter voorbereiden van landen
op deze potentiële verliezen
