Florence Lamberts 4Vd 9/05/2023
Psychosociaal aspect
Deel 1 : Wat na ontslag op intensieve zorgen?
Een opname op de dienst intensieve zorgen
- Ingrijpend
- Levensbedreigend = reëel gevaar om dood te gaan
- Beangstigend = gevoelens van gast, onzekerheid over de toekomst
- Gevoelens van controle verlies = totale lichamelijke en psychologische afhankelijkheid
- Onveiligheidsgevoel
- Stresserend
à Blootstelling aan extreme stressoren (medische procedures, communicatie, basisbehoeftes, pijn)
à heeft gevolgen voor psychische welbevinden patiënten en familie
Patiënten worden op IC blootgesteld aan extreme stressoren
- Algemeen gevoel van discomfort, pijn
- Niet erkend in basisbehoeften, eten, drinken (extreme dorst), slaapdeprivatie = proberen zolang mogelijk
wakker te blijven, bang om te slapen en bang om nooit meer wakker te worden
- Communicatie problemen = niet kunnen praten à meest onaangename gebeurtenis op IC
- Hinder van medische procedures = kunstmatige beademing, bronchiaal toilet, automatische bloeddrukmeter
à denken dat je nooit meer gaat kunnen praten tijdens en na beademing
Verblijf op IC heeft grote gevolgen voor het psychologisch welbevinden van de patiënt én zijn naasten
Decennialang bestond er in de IC wereld weinig tot geen aandacht voor nazorg voor de IC-patiënt (en zijn naasten)
Na ontslag op INZO
- Na ontslag op intensieve zorg zien we een grote behoefte bij de meerderheid van de patiënten om over hun
ervaringen van op de intensieve Care afdeling te praten.
• Aanbod vrijblijvend
o Wij doen het aanbod = de patiënt neemt het initiatief om in te gaan op het aanbod en een
afspraak te maken
o Aftoetsen of de nood bij de patiënt en/of familie leeft à niet forceren.
• Normaliseren van deze behoefte
Patiënten nemen om verschillende redenen meestal zelf de stap niet om hulp te zoeken
- Bang om emotioneel te worden in bij zijn van anderen/tijdens het verhalen van hun ervaringen
- Twijfelen aan wat ze hebben ervaren = werkelijkheid of niet? (delier)
- Bang voor de gevolgen en impact op latere zorg (zie getuigenis dia 9)
- Zetten lichamelijk herstel als prioriteit boven psychische noden/klachten
- Onduidelijk voor hen welke hulp er bestaat
• Patiëntenverenigingen?
• Lotgenotencontact?
• Nazorggesprek(ken) vanuit het ziekenhuis?
• Taak voor de huisarts?
• Follow-up consultaties?
• Revalidatieprogramma’s?
pag. 1
, Florence Lamberts 4Vd 9/05/2023
Post intensive care gerelateerde problemen
- Laatste tijd meer intensief onderzoek naar het voorkomen van psychologische problemen bij IZ overlevenden.
• Bevragingen QOL (Quality of life)
• Oprichting van de eerste IC nazorgpoli’s
- Psychologische problemen komen soms maanden later pas boven water
• Patiënten zijn in eerste instantie gefocust op fysiek herstel
• Pas als het fysiek beter is, dan pas ruimte en aandacht voor de psychische impact.
Klachten op psychisch vlak
- Vermijden van gezelschap
- Minder affectie tonen aan hun partner
- Sociale isolatie
- Afhankelijk opstellen
- Angst
- Depressie
- Geïrriteerdheid
à 20% loopt het risico op het ontwikkelen van een Post-traumatische stoornis (PTSS°
PICS of het post intensive care syndroom
- Sinds 2012 worden angst, depressie en PTSS na een opname op IC geclusterd onder de noemer Post-Intensive
Care Syndrome (PICS)
- Deze symptomen kunnen ook bij de familie voorkomen, dan wordt het PICS-F genoemd
- Niet alleen psychische maar ook fysieke en cognitieve klachten worden geclusterd onder deze noemer.
- Veel IC-overlevers ervaren tot jaren na het ontslag uit het ziekenhuis problemen op lichamelijk, cognitief
(gedachten) en psychisch (gevoelens) gebied.
- CAVE! Kan later ontstaan omdat de prioriteit eerst ligt bij het lichamelijke
- De ernst ervan is afhankelijk verschillende factoren:
• Leeftijd
• Medische voorgeschiedenis
• Opname gerelateerd: Acute opname, langdurige opname, langdurige beademing/sedatie,
• Het is moeilijk om te voorspellen wie er last gaat krijgen van PICS klachten
• Het belang om na ontslag te gaan screenen op deze klachten
à Toch blijft het moeilijk om te voorspellen wie er last gaat krijgen van PICS klachten = Vandaar het
belang om na ontslag te gaan screenen op deze klachten bij pt’en
Patiënt
- Fysiek = Mobiliteit (spierafbraak) – spierzwakte
- Cognitieve beperkingen = Problemen in het
nadenken (cognitieve klachten), vooral op het
gebied van geheugen, aandacht,
probleemoplossend vermogen en uitvoeren van
taken
- Mentale gezondheid = Angst- en/of
depressieklachten
à Bijna 20% van de patiënten met PICS hebben
klachten gerelateerd aan de posttraumatische
stressstoornis (PTSS). Ze kunnen flashbacks krijgen
van de periode op de IC.
Familie
- Familieleden hebben de neiging om hun eigen
gezondheid te verwaarloezen tijdens opname INZO
- Ze moeten belangrijke overweldigende beslissingen
nemen = rolverdeling verandert, soms verandert
ook het karakter van de patiënt
- Impact op onderlinge relaties = hierdoor kunnen de
familieleden geestelijke gezondheidsproblemen
krijgen
pag. 2
, Florence Lamberts 4Vd 9/05/2023
PICS = Angst, depressive en PTSS
- Aanpak is belangrijk om te voorkomen dat deze klachten chronisch of progressief erger worden
Post Traumatisch Stress Stoornis = PTSS
- Voornamelijk gekend vanuit het ler = soldaten traumatische oorlogssituaties
- PTS-symptomen komen na een IC-opname komt vaak voor = 20%
à 1 maand na de intensive care nog normaal
à Als deze symptomen na 1 maand nog steeds aanwezig zijn, kan er sprake zijn van een posttraumatische
stressstoornis (PTSS)
- Het is belangrijk deze PTSS te herkennen en door te verwijzen voor hulp.
- Wordt gekenmerkt door de ervaring van een feitelijk of gepercipieerd levensbedreigend trauma waardoor
symptomen ontstaan
- Symptomen worden onderverdeeld in vier clusters
1. Herbeleving
2. Vermijding
3. Negatieve gedachten
4. Verhoogde prikkelbaarheid: hyperarousal zoals irritatie en hypervigilantie
- Symptomen houden langer dan 1 maand aan en veroorzaken een significant lijden en verstoring van het
functioneren.
Herbeleving Vermijding
- De traumatische gebeurtenis wordt - Aanhoudend vermijden van prikkels die bij trauma
voortdurend herbeleefd op één of meer van de hoorden, zoals blijkt uit één (of twee) van de
volgende manieren volgende symptomen
- Herhalende, zich opdringende herinneringen • Het vermijden van gedachten, gevoelens en
• flash backs gesprekken
• Dromen, nachtmerries = slaapproblemen • Het vermijden van plaatsen, mensen en
• Handelen of voelen alsof het opnieuw situaties
gebeurt • Patiënten vermijden situaties die gedachten
• Heftige emoties als iemand eraan over de IC-opname oproepen (geen
herinnerd wordt = Herinneringen aan de ziekenhuisbezoeken, medische TV
IC-opname en geluiden kunnen intense programma’s, …) of praten liever niet over
gevoelens met heftige fysieke of hun verblijf op de IC.
emotionele reacties opwekken à
transpireren, hartkloppingen, huilbuien
en paniek.
- Lichamelijke reacties als iemand eraan
herinnerd wordt
pag. 3
