Resume
Samenvatting Bestuursrecht VUB
- Cours
- Bestuursrecht
- Établissement
- Vrije Universiteit Brussel (VUB)
Deze samenvatting omvat alle hoorcolleges van het academiejaar + aangevuld met het boek.
[Montrer plus]
Aperçu du contenu
LawstudentatVUB Lawstudentatvub@outlook.com 2022-2023Legende:
Lesnotities genomen tijdens de les.
Lesnotities aangevuld met het boek.
Potentiële examenvragen
Wetsartikelen
Hoorcollege 1: 13 februari 2023
HOOFDSTUK 1: BEGRENZING VAN HET ADMINISTRATIEF RECHT
I. Wat houdt bestuursrecht in?
Het “Staatsrecht” bestaat uit het Grondwettelijk recht en het Bestuursrecht (= Administratief recht):
A. Grondwettelijk recht: regels betreffende de vestiging, de structuur en de uitoefening van het
overheidsgezag. Het overheidsgezag is het soeverein gezag.
=> Grote staatsindeling = BE als federale staat. Belgen en hun vrijheden + vreemdelingen in BE verblijven.
Werking van de machten = klassieke machten: WURM, maar ook GwH en administratieve rechtscolleges.
➔ inrichting van en verhouding tussen de staatsmachten. Dit betreft in het bijzonder de verhoudingen
tussen de UM en de WM en de buitenlandse betrekkingen.
1
➔ grondrechten van de burgers (tegenover de staatsmachten).
B. Bestuursrecht: regeling van de staatstaak na afscheiding van wetgeving en rechtspraak. Het omvat de
voorschriften van de bestuurlijke bedrijvigheid of activiteit van “administratieve overheden” (in wezen van
de “uitvoerende macht” (hierna: UM) (formele definitie versus inhoudelijke definitie).
=> Bestuurlijke overheid wil NIET zeggen strikt de UM, de regering, de Koning en Ministers, maar is ruimer
dan dit (infra). Bestuurlijke overheid en administratieve overheid zijn equivalente begrippen. Organen van
gemeenten en provincies (vb. beslissingen door gemeenteraad: beslissingen door administratieve
overheid = die maken reglementen, vb. windturbines… het zijn materiële wetten, niet louter uitvoerende
overheid, maar toch is dat een administratieve overheid). NMBS en MIVB zijn administratieve overheden,
maar ook de Koning, de ministers en de regering.
Bestuursrecht (inhoud)
Geen materieel – inhoudelijke definitie van het “Bestuursrecht”.
=> Het zijn rechtsregels die het handelen van administratieve overheden beheersen (formele definitie).
Het bestuursrecht zal zeggen wat de Koning, de ministers en regeringen mogen doen of niet doen (maar
ook de Lijn, MIVB, NMBS …) = de wetgevende macht zegt dat tegen die personen (federaal parlement,
deelstaatsparlement, gemeente-en provincieraden). Deze overheden kunnen eenzijdige bindende
beslissingen nemen, de administratieve rechtshandelingen. In het privaatrecht werkt men met contracten.
Om aan het begrip “Bestuursrecht” inhoud te geven geldt een deels “organieke” en een deels
“functionele” benadering:
, LawstudentatVUB Lawstudentatvub@outlook.com 2022-2023
• het bestuursrecht normeert het handelen van de staatsorganen die (organiek) tot de ‘uitvoerende
macht’ behoren. Echter: de UM zoals die beschreven wordt door de Grondwet dekt niet het hele subject
van het moderne bestuursrecht. Het gaat om handelingen die uitgaan van een ‘bestuur’ dat of een
‘administratieve overheid’ die (functioneel) beschikt over eenzijdige beslissingsbevoegdheid of
“imperium” en derhalve beslissingen neemt of kan nemen die ‘derden’ binden (zgn. derdenbinding). Zo’n
administratieve overheid kan een privaatrechtelijke rechtspersoon zijn zoals de VUB (zie infra). De taak
van het bestuur is dus een taak van tenuitvoerlegging: door de tussenkomst ervan worden de beslissingen
van de WM en van de RM verwezenlijkt.
• het domein van het bestuursrecht (en de rechtsbescherming tegenover het bestuur) is dan ook ruimer
dan dat van de (klassieke) UM alleen doch betreft evenzeer het (bestuurlijk) handelen van lokale besturen
(gemeenten, provincies), diverse verzelfstandigde besturen (al dan niet gestructureerd op lokaal niveau)
(zie infra), regulatoren belast met geschillenbeslechting, bestuurlijke beroepscolleges en, zelfs, het
(bestuurlijk of “imperium”) handelen van private instellingen (inrichtingen van het vrij onderwijs). Het kan
dus ook zijn dat de taak van het bestuur louter jurisdictioneel is: dit betekent dan dat er administratieve
rechtscolleges bestaan die uitspraak doen over talrijke bestuursgeschillen.
=> Administratieve handelingen zijn met andere woorden alle handelingen die van een administratief
orgaan uitgaan, ongeacht welke inhoud die handelingen ook hebben. Echter: worden NIET beschouwd als
bestuurshandelingen = administratieve handelingen die uitgaan van de WM (vb. naturalisatieverlening) of
gewone rechtscolleges.
2 => Er bestaat geen wetboek bestuursrecht. Dat is ingewikkeld in BE. Er zijn wél diverse rechtsbronnen,
wetten en decreten die het bestuursrecht regelen, vb. personeel dat werkt voor de OH werkt onder een
statuut, maar geen arbeidsovereenkomst. Dat statuut is eenzijdig opgelegd = eed afgelegd, dan
rechtspositie voor de toekomst als ambtenaar door dat statuut geregeld. Bestuursrecht is disparate
wetgeving. Overheidsopdrachtencontracten die op fundamentele punten afwijkt van gemeenrechtelijke
contracten, vb. NMBS bestelt nieuwe treinstellen die op continue wijze zouden moeten rijden.
Bestuursrecht (inhoud)
Tijdens deze derde bachelor bestuderen we in het algemene vak “Bestuursrecht” de zgn. “algemene
leerstukken van het bestuursrecht”: dit zijn de
I. Bronnen en beginselen van het bestuursrecht;
II. (Beginselen en technieken van het) bestuurlijk organisatierecht:
II. a) bestuurlijk rechtspersonenrecht en
II. b) de organisatie van de openbare dienst (Mast - Boek I);
III. (Beginselen en technieken van het) ambtenarenrecht (Mast - Boek II);
IV. (Beginselen en technieken van het) administratief goederenrecht (Mast - Boek III);
V. Basisbeginselen inzake rechtsbescherming tegenover de overheid (beperkt)
We behandelen in de derde bachelor NIET de bijzondere takken van het bestuursrecht: verzamelnaam
voor diverse bijzondere sectorale regelingen van het bestuursrecht zoals daar zijn het omgevingsrecht, het
, LawstudentatVUB Lawstudentatvub@outlook.com 2022-2023
recht van de lokale besturen, het economisch publiekrecht het vreemdelingenrecht, het
gezondheidsrecht, het onderwijsrecht, enzovoort... Wat niet belet dat de basisbeginselen en technieken
van het (algemeen) bestuursrecht evenzo toepassing vinden in deze bijzondere leerstukken maar zij zijn,
daarnaast, gekenmerkt – als specifieke domeinen van het bestuursrecht – door eigen bijzondere,
specifieke, vaak technische regels (vergunningen verlenen, intrekkingen, schorsingen, …). In deze cursus
wordt de administratie van de federale overheid, als van de deelstaten (Vlaanderen) bestudeerd.
LET WEL: Tussen het algemeen (basisbeginselen) bestuursrecht en het bijzonder bestuursrecht bestaat
een permanente wisselwerking en beïnvloeding.
Bestuursrecht (inhoud)
(examenvraag) In het bestuursrecht kunnen vier categorieën rechtsregels worden aangeduid:
1. het bestuurlijk organisatierecht, dit is het geheel van organieke rechtsregels dat bepalend is voor het
organigram van de overheid => bestuurlijke staatsinrichting wordt hier beheerst. Externe agentschappen
met rechtspersoonlijkheid kan worden opgericht, afgescheiden van de OH, met een eigen
rechtspersoonlijkheid, ze hebben dan ook hun eigen regels. Dit betekent dat er wordt afgeweken van de
hiërarchische structuur.
2. het materieel bestuursrecht, dit zijn de inhoudelijke regels van het bestuursrecht (vb. criteria ter
beoordeling van een vergunningsaanvraag, een subsidieaanvraag, …) => het ambtenarenrecht wordt hier
besproken, bestuurlijk goederenrecht etc. Inhoudelijke regels terug te vinden in diverse rechtsbronnen (in
3 specifieke/bijzondere wetgeving, zoals wetgeving die de omgevingsvergunning, het onderwijsrecht, het
zorgrecht of bankenrecht regelt). Voorwaarden worden hier bepaalt, waaraan voldaan moeten worden
om een erkenning te kunnen krijgen (lijstjes die moeten worden aangevinkt). Het is ook een vereiste dat
aan deze voorwaarden gedurende de duur van de economische activiteit moet worden voldaan. De
dienstverlener moet kwaliteit bieden. Dat veronderstelt daarom handhaving door inspectiediensten die
naar aanleiding van een klacht of steekproefsgewijs administratieve boetes kunnen opleggen.
3. het procedureel bestuursrecht, dit zijn de vormelijke regels en beginselen die het bestuur moet
toepassen bij het nemen van een bestuursbeslissing (vb. inwinnen van een advies, naleven hoorplicht,
taalgebruik, bestuurlijke beroepsprocedures, …) => rechtsregels die bepalen welke procedures moeten
gevolgd worden bij vb. opstelling van een administratief dossier, opdat het nog ontvankelijk kan worden
verklaard dat het moet doorzocht worden door de administratie. Vanaf het moment dat er een sanctie
wordt genomen ten aanzien van u, dan zal men moeten gehoord worden (recht van hoor en wederhoor),
van hetzelfde geldt voor de tuchtoverheden.
4. het bestuursprocesrecht, dit zijn de regels en beginselen die van toepassing zijn op de jurisdictionele
procedures voor de bestuursrechters. Het gaat hier over de rechtsbescherming tegenover de overheid. U
zal meestal gehoord worden door middel van een juridisch adviseur.
Aard van het bestuursrecht: is het een ‘uitzonderingsrecht’?
Gemeen recht (privaatrecht als ‘ius commune’) versus (afwijkend) bestuursrecht (publiekrecht). Met
betrekking tot het burgerlijk recht is het administratief recht een uitzonderingsrecht.
=> het algemeen belang kan onverenigbaar zijn met het individueel belang. Precies omdat algemeen
belang voorrang moet krijgen, wordt weleens afgeweken van het individueel belang. Een staat is
, LawstudentatVUB Lawstudentatvub@outlook.com 2022-2023
onbestuurbaar als hier een toestemming voor nodig is. Het bestuur krijgt het prerogatief om imperatieve
beslissingen te nemen. De eenzijdige beslissing van de overheid moet formeel worden gemotiveerd
(materiële, inhoudelijke draagkrachten), want bezwaren kunnen bijvoorbeeld technisch niet worden
aanvaard, waardoor men dit moet motiveren waarom dat niet mogelijk is.
➔ het bestuursrecht hanteert een eigen terminologie en begrippenapparaat met specifieke
rechtsgevolgen (vb. publiekrechtelijke erfdienstbaarheden, administratieve contracten, statutaire
werving, immuniteit openbaar domein, ...);
➔ Reden? De doel van de overheid en, dus ook, van de (bestuurs)overheid bestaat in de behartiging van
het algemeen belang (= drijfveer van de bestuursbedrijvigheid) met als corollarium dat de overheid
bekleed is met de uitoefening van het openbaar gezag (zgn. ‘prerogatief van openbaar gezag’ of
‘imperium’), dit is de eenzijdige beslissingsbevoegdheid van het bestuur die resulteert in een eenzijdige
bestuurshandeling met rechtsgevolgen voor derden (‘derdenbinding’). Er kan dus afgeweken worden van
het individueel/particulier belang. Dit toont aan dat de rechtspositie van de overheid eigenlijk bijzonder
is;
➔ Aan de uitoefening van het “prerogatief van het openbaar gezag” (dat zeer ingrijpend kan zijn (vb.
onteigening, beroepsverbod, tuchtstraf, ...)) zijn bijzondere verplichtingen verbonden die de macht van de
overheid beperken: wettigheidsbeginsel, beginselen van behoorlijk bestuur, plicht tot gelijke behandeling,
enzovoort). Er is dus een fundamentele ongelijkheid tussen de positie van de overheid als behoeder van
het algemeen belang en de positie van de burgers met individueel belang;
4 ➔ Een summa divisio tussen publiek – en privaatrecht? Nuancering is geboden: horizontalisering van het
bestuursoptreden, wederzijdse doordringing van publiek- en privaatrechtelijke procedés, het ontstaan van
hybride rechtsvormen, de overheid maakt gebruik van privaatrechtelijke technieken (infra).
Privaatrechtelijke partijen kunnen geen eenzijdig bindende beslissingen opleggen, administratieve
publiekrechtelijke overheden kunnen dat wél doen. Vandaar is bestuursrecht een uitzonderingsrecht
omdat die macht om bindende beslissingen te nemen zal worden ingeperkt, waarbij de wetgever zal
zeggen wat wel of niet kan en zal ook procedures opleggen die moeten worden nageleefd, naast het
opleggen van motiveringsplicht, hoorplicht, ... Als de wetgever dit niet doet, dan zal de rechter dit doen
via de techniek van algemene rechtsbeginselen of het verdragsrecht dat rechtstreeks doorsijpelt in het
nationaal recht en waardoor België gebonden is.
=> Er kan geconcludeerd worden dat het bestuursrecht een uitzonderingsrecht is, niet alleen vanwege de
bevoorrechte rechtspositie van de administratie, maar ook doordat de administratie heel vaak zwaardere
verplichtingen heeft in vergelijking met privaatrechtelijke personen. Dit betekent dat de particulier vrij kan
contracteren, terwijl de administratie meestal gebonden is door een wet, decreet of ordonnantie die de
contractvrijheid al dan niet inperkt.
Meergelaagdheid van het bestuursrecht
=> Horizontaal en verticaal gelaagd.
Wie een actuele (bestuursrechtelijke) casus wil oplossen zal rekening moeten houden met:
- rechtsbronnen die ontspringen aan diverse (politieke) niveaus (Europees, federaal, regionaal, lokaal). Het
betreft de zgn. verticale meergelaagdheid van het bestuursrecht) én
Les avantages d'acheter des résumés chez Stuvia:
Qualité garantie par les avis des clients
Les clients de Stuvia ont évalués plus de 700 000 résumés. C'est comme ça que vous savez que vous achetez les meilleurs documents.
L’achat facile et rapide
Vous pouvez payer rapidement avec iDeal, carte de crédit ou Stuvia-crédit pour les résumés. Il n'y a pas d'adhésion nécessaire.
Focus sur l’essentiel
Vos camarades écrivent eux-mêmes les notes d’étude, c’est pourquoi les documents sont toujours fiables et à jour. Cela garantit que vous arrivez rapidement au coeur du matériel.
Foire aux questions
Qu'est-ce que j'obtiens en achetant ce document ?
Vous obtenez un PDF, disponible immédiatement après votre achat. Le document acheté est accessible à tout moment, n'importe où et indéfiniment via votre profil.
Garantie de remboursement : comment ça marche ?
Notre garantie de satisfaction garantit que vous trouverez toujours un document d'étude qui vous convient. Vous remplissez un formulaire et notre équipe du service client s'occupe du reste.
Auprès de qui est-ce que j'achète ce résumé ?
Stuvia est une place de marché. Alors, vous n'achetez donc pas ce document chez nous, mais auprès du vendeur lawstudentatVUB. Stuvia facilite les paiements au vendeur.
Est-ce que j'aurai un abonnement?
Non, vous n'achetez ce résumé que pour €21,29. Vous n'êtes lié à rien après votre achat.
Peut-on faire confiance à Stuvia ?
4.6 étoiles sur Google & Trustpilot (+1000 avis)
52510 résumés ont été vendus ces 30 derniers jours
Fondée en 2010, la référence pour acheter des résumés depuis déjà 14 ans