VERBINTENISSENRECHT
13/05/2019 : bewijsrecht hervormd → nieuw BW met 10 titels
1. algemene beginselen
2. personen, familie & relatievermogensrecht
3. goederenrecht
4. erfrecht, rekening & testamenten
5. verbintenissenrecht
6. buitencontractuele ASH
7. bijzondere OVK
8. bewijsrecht
9. zekerheden
10. verjaring
Sinds inwerkingtreding van de wet van 13/05/2019 op 01/11/2020, BW van 1804 → oud BW
bewijsrecht boek 8 = BW
04/02/2020 : goederenrecht hervormd, boek 3 BW
in werking getreden op 01/09/2021
(artikel bal uit tuin buren halen ⇒ art. 3.67 §1 BW)
13/01/2022 : boek 4 en grootste deel boek 2 goedgekeurd dr het parlement
inwerkingtreding op 01/07/2022
boeken 1 & 5 veel moeilijker goed te keuren
OVK vwdn
- wilsovereenkomst tss de partijen
- partijen moeten handelingsbekwaam zijn
- de OVK moet een bepaald vwp hebben
- de OVK moet een geoorloofde oorzaak hebben
STRUCTUUR VD LESSEN
1) Wat is een verbintenis?
2) verbintenis uit rechtshandeling
= handeling waarmee rechtsgevolgen w beoogd
- meerzijdige rechtshandelingen (wil v meerdere partijen)
- soorten contracten
- algemene beginselen
- geldigheidsbeginselen
1
, - quid bij nt nakoming v 1 vd partijen (dr overmacht of wanprestatie (met sanctie bv.
ontbinding, uitvoering in natura…))
- wat is de derdenwerking bij verbintenissen
- hoe gaan contracten teniet
- …
3) verbintenissen uit eenzijdige rechtshandeling
4) verbintenissen ontstaan uit de wet
- quasi contractuele verbintenissen (zaakwaarneming, verrijking zonder oorzaak,
onverschuldigde betaling) (boek 5 BW)
- quasi delictuele verbintenissen (art. 1382 oud BW e.v.) (boek 6 BW to be)
5) beginselen gemeenschappelijk aan contractuele verbintenissen & verbintenissen uit wet
- bv. modaliteiten ; opschortende / ontbindende termijn
- ≠ schuldeisers / schuldenaren (pluraliteit van rechtssubjecten)
- zijn verbintenissen overdraagbaar, kun je ze bv. verkopen?
6) bewijsrecht
START
1) Wat is een verbintenis?
= een rechtsband tss 2 of meer personen, in geld waarneembaar, op grond waarvan de ene
t.o.v. de andere partij tot een prestatie gebonden is
= in principe juridisch afdwingbaar
rechtsband tss 2 of meer rechtssubjecten
rechtssubject = iedereen die drager is van rechten & plichten
2 soorten ; natuurlijke personen & rechtspersonen
dieren = rechtsobjecten → art 3.39 BW
○ rechtssubject
○ rechtsobject
○ dieren
⇒ dieren vr het eerst gn vwp, ze hebben ‘gevoeligheid’
bv. bij echtscheiding handelen ‘in het belang vh dier’
1. een verbintenis = een persoonlijk recht
(nt een contract, daarvan is de verbintenis een gevolg)
zakelijke rechten (= eigendom, opstal, erfpacht, vruchtgebruik, erfdienstbaarheden)
bij zakelijk recht : rechtssubject + rechtsobject
2
,bij persoonlijk recht : rechtssubject + rechtssubject
⇒ nt helemaal juist want bv kot huren (rechtssubject & rechtsobject) dus zakelijk recht?
neen, want w gezien als rechtssubject & rechtssubject (kotverhuurder)
bij zakelijk recht : zakelijk recht volgt de zaak, in wiens handen de zaak zich ook bevindt
bij persoonlijk recht : persoonlijk rechts is louter tss de partijen
⇒ maar, derdemedeplichtigheid aan andermans contractbreuk is mogelijk, dus een
persoonlijk recht kan ook betrekking hebben tot andere personen
enige betrouwbare factor van onderscheid = numerus clausus beginsel
= art. 3.3 BW
⇒ zakelijke recht opgelijst in BW
Henri de Page = 1 vd grootste Belgische juristen vd 20ste eeuw
2. in geld waarneembare prestatie
er zijn ≠ soorten prestaties
- resultaatsverbintenis
- middelenverbintenis
- verbintenis tot iets doen
- verbintenis tot iets nt doen
- verbintenis tot iets geven
- verbintenis tot (iets waarborgen)
resultaatsverbintenis = verbonden om een bepaald resultaat te bereiken
middelenverbintenis = verbonden om het nodige te doen om tot het resultaat te
komen als bonus pater familias (rekening houdend met
zorgvuldigheidsnorm)
bij de resultaatsverbintenis : de schuldenaar draagt de bewijslast om te voorkomen dat hij
aansprakelijk gesteld w, hiervoor moet hij overmacht kunnen
aantonen (wnnr hij overmacht kan aantonen kan hij nt
aansprakelijk gesteld w)
bij de middelenverbintenis : de schuldeiser draagt de bewijslast, als hij de schuldenaar
aansprakelijk wil stellen moet hij kunnen bewijzen dat de
schuldenaar nt handelde als een bonus pater familias
3
,hoe weet / bepaal je het onderscheid?
- partijen bepalen dit zelf in een contract
- zoeken nr de extrinsieke / gemeenschappelijke bedoeling vd partijen (kan moeilijk zijn) →
kijken nr de aard vd bepaalde prestatie, mag de contractspartij wel een resultaat beloven
in aangegeven situatie? bv. neen wanneer het om het vonnis ve advocaat gaat (enkel
best effort), mr nt alle prestaties ve advocaat zijn middelenverbintenissen, bv. hoger
beroep aantekenen = resultaatsverbintenis v advocaat tgo cliënt
- bv. ‘best effort’ in contract v astrazeneca & Europa
- bv. beleggingsdossier gepersonaliseerd dr bank 10j lang → rendement nt meer dan dat
op een normaal spaarboekje (bank aansprakelijk stellen vr contractuele wanprestatie) op
een som geld v €30.000.000 → bank claimt ook dat zij slechts ‘best effort’ advies zou
geven (de man kon gn adviezen aantonen waarbij de bank zich nt zou gedragen als een
bonus pater familias)
- bv. dokter heeft een middelenverbintenis om zijn patiënt te genezen
verbintenis om iets te doen
= bv. aannemingscontract
= schilder verbintenis om je huis te schilderen
verbintenis om iets nt te doen
= bv. NDA / beroepsgeheim
= bv. nt concurrentiebeding
verbintenis om iets te geven
= verbintenis om een zakelijk recht over te dragen
= zeer uitzonderlijk
= ‘ze verdwijnen van zodra ze bestaan’
verbintenis tot iets waarborgen
= subcategorie om iets te doen
= bv. verzekeraar met brandverzekering
= bv. borgtocht : bv. Andrea wil een tennisveld aanleggen & betalen in schijven aan de
aannemer, deze vertrouwt echter nt dat Andrea solvabel is en vraagt aan Andrea om een
borg te stellen, haar ouders staan borg d.w.z. dat wanneer zij nt kan betalen haar ouders
voor de kosten aan de aannemer zullen instaan
resultaats- of middelenverbintenis?
verb om iets nt te doen = ALTIJD RESULTAATSVERBINTENIS
verb om iets te geven = ALTIJD RESULTAATSVERBINTENIS
verb om iets te doen = HANGT ER VAN AF ; zoeken wat de gemeenschappelijke
bedoeling was vd partijen
4
,3. in principe in rechte afdwingbaar
‘aan elk ius hangt een actio’
○ ‘in principe’ dus er zijn uitzonderingen ⇒ NATUURLIJKE VERBINTENISSEN → nt
nakoming kan nt afgedwongen w (=juridische verbintenis, nt moreel)
- je bent wel juridisch verplicht om je verbintenis na te komen, mr dit kan nt afgedwongen w
- vb. v natuurlijke verb = gentlemens agreement (mr hangt af v gemeenschappelijke
bedoeling vd partijen) ⇒ afspreken om samen nr de zweetkelder te gaan
- vb. patronaatsverklaring bij de aankoop v onroerende goederen met 1 vennootschap =
aparte kleine projectvennootschap vr aankoop & nt het volledige grote bedrijf (bij
faillissement is dit voordelig) → moederbedrijf borg staan
soms zou dit nt aan de orde zijn & w er een alternatieve afspraak gemaakt bv.
vennootschap belooft alle verbintenissen na te komen = dé politiek
mr indien dit nt het geval is, moet het moederbedrijf dan betalen?
→ de gemeenschappelijke bedoelingen vd partijen is bepalend!
= een soort vermildering vd borgtocht (kan een natuurlijke verbintenis uitmaken)
- hét type vb. van een natuurlijke verbintenis = een verjaarde schuld
de schuldenaar blijft wel gebonden & theoretisch verplicht om de schuld te betalen, mr het
kan niet meer afgedwongen w
2) Verbintenis uit rechtshandeling
rechtshandeling = handeling waarmee rechtsgevolgen w beoogd
bedoeling om persoonlijk / zakelijk recht te doen ontstaan / te wijzigen
/ uit te doen doven
1. meerzijdige / eenzijdige rechtshandeling
meerzijdige rechtshandeling = gebaseerd op wilsuiting v 2 of meer partijen
eenzijdige rechtshandeling = gebaseerd op 1 wilsuiting
SCHENKING = meerzijdige rechtshandeling (want je kan een schenking weigeren, er
zijn 2 partijen ; de begiftigde & de schenker) onbezoldigd
BRUIKLEEN = meerzijdige rechtshandeling (2 personen nodig, persoon die gebruikt
en persoon die goed vr gebruik geeft)
AANBOD = eenzijdige rechtshandeling
TESTAMENT = eenzijdige rechtshandeling (= eenzijdige wilsuiting van 1 partij →
persoon kan wel weigeren mr het testament is wel al gemaakt!)
5
,≠ eenzijdige / meerzijdige rechtshandeling & eenzijdige / meerzijdige OVK
ook een eenzijdige OVK is een meerzijdige rechtshandeling!!!!
SCHENKING = meerzijdige rechtshandeling
eenzijdige OVK
focus op meerzijdige rechtshandeling
2. soorten
Benoemd contract = onderworpen aan bijzonder regime in de wet
Onbenoemd contract = nt met bijzonder regime in de wet bepaald bv. leasing
ook soms ‘sponsoring’ bv. Nike schoenen promoten, kan soms
ook een dienstencontract zijn tgn betaling ⇒ dit is een benoemd
contract nl. een aannemingscontract
garagecontract ⇒ parkingcontract onbenoemd? (= onderworpen aan eigen sui generis
aanpak) mr eigenlijk ; ofwel is de gemeenschappelijke bedoeling van Delphine &
garagehouder de wagen laten staan & bewaken = bewaargevingscontract OF de gemeensch
bedoeling van Delphine & de garagehouder is om een paar vierkante meter parkeerplaats te
huren
als er iets gestolen w uit de auto is de garagehouder bij bewaargeving aansprakelijk, bij huur
is dit nt het geval
vbn v onbenoemde contracten
○ franchising : McDo, zelf nt het moederbedrijf v alle winkels, mr wel franchising contract
met zelfstandige ketens v McDo (lijkt op aannemingscontract)
○ factoring OVK : uitbesteden vh facturenbeheer → bv. energiebedrijf / ziekenhuis, zij
hebben nl. nt als kerntaak het aangaan achter debiteurs
Welke regels dan toepassen op onbenoemde contracten?
○ absorptieleer : specifieke kenmerken die beetje afwijken ve benoemd contract mr wat er
toch genoeg op lijkt (vb. aannemingscontract franchising)
○ combinatieleer : 2 contracten die op elkaar lijken, daarvan een combinatie (bv.
gebruiksregels ene contract, andere regels ander contract)
6
,dienstencontracten
aannemingscontract : dienst vr een betaling
lastgevingscontract : handelen vr andermans rekening & in andermans naam
bewaargevingscontract : goed bewaren & teruggeven
babysitten zonder vergoeding = onbenoemd dienstencontract
feitelijke handeling om nt was blinde vlek in oud BW
consensuele, plechtige & zakelijke OVK
das verkocht vr €100, morgen leveren & volgende week betalen
wnnr gaat het eigendom dan over?
BIJ DE WILSOVEREENSTEMMING
solo consensu!
OVK essentiële & substantiële bestanddelen
essentieel = kenmerken die vanuit de aard vd OVK tot de kern behoren
substantieel = kenmerken die tot de kern behoren in gemeenschappelijke OVK subjectief
toegevoegd
= wnnr overeenstemming over beide bestanddelen ⇒ consensuele OVK
huis verkopen vr €700.000 wnnr ben je dan eigenaar?
bij de compromis?
bij de authentieke akte?
bij overschrijving in het kantoor rechtszekerheid?
BIJ WILSOVEREENSTEMMING
FORMEEL CONSENSUALISME = BASIS!!
vr verbintenis tot iets geven
verbintenissen tot geven doven uit dr te bestaan
dr koop te sluiten, vervul je de verbintenis ⇒ uitgedoofd
KOOP = geldig gesloten & bindend mr er zijn vormvereisten voor bv. bewijs → bij + €5.000
moet er een geschreven akte zijn
nog vereisten vr tegenwerpelijkheid ten opzichte van derden → authentieke akte in het
kantoor rechtszekerheid laten overschrijven
consensualisme = basis
partijen kunnen overeenkomen bepaalde gevolgen ve OVK pas later in werking te doen
treden bv. dr opschortende vwdn / termijn
7
, subjectief plechtig contract ; zeggen dit is gn benoemd contract ook al voldoet het toch aan
alle vwdn
2 uitzonderingen op het standaard consensualisme
bij deze contracten volstaat louter consensualisme nt
PLECHTIG CONTRACT
* vr geldigheid is er een vormvereiste nodig
: bv. schenking art. 931 oud BW
: materiële akte vereist!!
: bv. 2 postkaartjes buren omtrent stuk grond → vader sterft en de kinderen zeggen dat de
kaartjes nt tellen ⇒ postkaartjes zijn gn notariële akte dus er is gn sprake v geldige
schenking
: bv. hypotheek → ontstaat pas bij authentieke akte
: gn authentieke akte = gn hypotheek, enkel hypotheekbelofte
: art. 76 hypotheekwet
als er al een koop is & Thomas wil nt nr de notaris komen, kan Saggy hem dwingen onder
verbeurte ve dwangsom ⇒ dit is nl. slechts het uitvoeren vd koop zelf & aan deze gevolgen
moet voldaan w
hypotheek vastleggen op blaadje papier = je kan de andere partij nt dwingen om nr de
notaris te gaan, er is nl. nog gn contract want de partijen zijn nt nr de notaris gegaan
ZAKELIJK CONTRACT
heeft NIETS te maken met een zakelijk recht
* zakelijk contract ontstaat dr de afgifte ve zaak
: art. 1919 oud BW
: bewaargeving & bruikleen
: lening bestaat op het moment dat de afgifte voldaan is
schenking ve cadeau op kerstavond → in principe nt geldig?
volgens art. 931 oud BW authentieke akte nodig
⇒ hier contra legem
= HANDGIFT
gebeurt dr loutere afgifte = zakelijk contract, kan enkel bij roerende goederen ook + €5.000
(mr geschrift nodig als bewijs) = gewoonte, nt opgenomen in de wet
8
