RECHT MET BETREKKING TOT
SEKS(UALITEIT)
INLEIDING
Focus van het vak: Normering over seksualiteit is heel cultuur-, tijds- en omgevingsgebonden
Lees- en schrijfopdracht:
- 2 boeken lezen uit de lijst: 1. Haar eigen boek (hoe legaal flirten) + andere uit de lijst
- Één reflectie (mag origineel zoals gedicht): Belangrijk dat je erover nagedacht hebt, wat heb je
geleerd, wat neem je mee, …
- 3-5 bladzijden
- Deadline: Voor de paasvakantie : VOOR 3 april
Extra info:
- 10 en 17 maart waarschijnlijk geen les: Ingesproken powerpoint
- Uitstap abortuscentrum
RECHT & GENDER
SEKSGER ELAT EER DE ST ER EOTYPEN ALS UITDAGING VOOR RECHT EN M AATSCH APIJ
RECHT ALS DEFINITIE
Recht = Geheel van regels en technieken tot ordening en aansturing van bepaalde samenleving en
tot oplossing van conflicten of problemen in die samenleving
- We zijn onbewust onderworpen aan het recht wat overal aanwezig is.
- Veel van het recht is echt ‘kennis’, maar is vooral een gewoonte geworden Dit gaat
gepaard met verwachtingen ( verwachting dat de regels nageleefd worden, want het is zo
ingeburgerd dat het een gewoonte is)
- Recht wordt pas ‘zichtbaar’ bij conflict Het daagt ons uit stil te staan bij die ingeburgerde
gewoontes.
Doelstellingen van het recht:
- Scheppen van sociale orde Kritische opmerking: soms is sociale orde belangrijker als
sociale rechtvaardigheid
- Bevorderen van niet-gewelddadige conflictbeslechting Vermijden dat conflicten escaleren,
BV: jij vermoord mijn zus, dus ik
vermoord heel je familie
- Bewerkstellen van een zo rechtvaardig mogelijke verdeling van schaarse goederen
- Kanaliseren van sociale verandering Openstellen van het huwelijk voor LGBTQIA+
- Garanderen van ontplooiing en autonomie van burgers Rechtsbewustzijn van de
samenleving: Soms loopt het recht zo achter en voelen we als maatschappij dat bepaalde
zaken ethisch niet juist zijn. Zo stelt het recht zich af op de samenleving, maar ook andersom.
Soorten recht:
Burgerlijk recht / privaatrecht = regelt de verhouding tussen particulieren onderling (organisatie)
,Publiekrecht = regelt de verhouding tussen particulieren en de overheid
Strafrecht = overheid heeft de macht om te straffen
Belastingrecht = de overheid heeft de macht om dingen op te leggen
GENDER IS OVERAL DUS RECHT IS OVERAL
Huwelijk
Vroeger: vaak onderdrukking van de vrouw: recht bepaald wie er mag trouwen met wie. Het
recht ligt naast jou in bed, het bepaalt mee welke seksuele handeling er mag zijn, het regelt
de voortplanting, etc.
Nu: De beste beschermingsregel voor de persoon in de relatie die het minst rijk is Vaak
komt dit neer op de vrouw, want ze verdienen nog steeds minder als mannen.
In de slaapkamer
Bv: In bepaalde staten verbod op anale seks of sextoys
In Belgïe werden topics zoals anale seks wel als een zonde beschouwd, maar zolang het in de veilige
ruimte van de slaapkamer gebeurd wordt het niet als illegaal gezien. Visie van de kerk VS visie van
de samenleving
Incest in België niet strafbaar vanuit de visie dat zolang het met consent is dit iets is waar we
ons niet mee moeten moeien ‘In de veiligheid van de slaapkamer, daar blijven we vanaf’
Voortplanting
Bv: draagmoederschap, recht over wie de vader is (genetische verwantschap), …
Seksualiteitsbeleving
Sekse/gender/geslacht
Bij de geboorte wordt het geslacht bepaald, het rechtssysteem gaat ervan uit dat dat ook is hoe je u
voelt. Wanneer dit niet zo blijkt (transgenders etc) is dit een uitdaging voor het rechtssysteem.
STEREOTYPEN
Definitie !!
Stereotype = Een algemeen beeld of vooroordeel van attributen of kenmerken die worden bezeten
door, of de rollen die moeten worden vervuld door, leden van een bepaalde groep'.
- Rebecca Cook en Simone Cusack: Gegeneraliseerde opvattingen of veronderstellingen die je
toeschrijft aan groepen of rollen van die leden van de groep.
- Alexandra Timmer: Overtuigingen over groepen mensen
Stereotypering = Het fenomeen waarbij een stereotype toegepast wordt op een individu dat tot de
(sub)groep behoort Kan bewust gebeuren, maar kan ook onbewust gebeuren (examen!)
Alle vormen van discriminatie zijn stereotypering, maar niet alle vormen van stereotypering zijn
discriminerend
BV: moeders zijn zorgzaam (= stereotype opvatting)
: een moeder op straat tegenkomen en zeggen ‘oh kijk zo een zorgzame moeder’ (= stereotypering)
: Je bent werkgever en rijkt een promotie uit, maar betrekt niet de moeder want die zal wel geen tijd
hebben voor zo een zware promotie. (=stereotypering)
Seksestereotypen = gelieerd aan het ‘vrouw’ of ‘man’ zijn
,Genderrolstereotypen = gelieerd aan genderrollen
bv. Het zijn van een moeder, vader, dader en slachtoffer.
Seksualiteitsstereotypen = gelieerd aan seksualiteitsbeleving
Intersectionele stereotypen = ‘mix’ van stereotypen: gender en/of andere vormen van uitsluiting
bv. Opvatting dat donkere lichamen seksueel zijn. gevolg
Stereotypen zijn…
1. Beschrijvend of descriptief en/of prescriptief en/of roltyperend
- Prescriptief: voorschrijvend bv. Mannen huilen niet
- Roltyperend: slachtoffer (bijna altijd gelinkt aan vrouwen → voor mannen heel moeilijk),
moeders, vaders.
2. Foutief of kunnen een grond van ‘waarheid’ bevatten
- Mannen zijn groter dan vrouwen maar er zijn vrouwen groter dan mannen.
- Vrouwen kunnen niet autorijden Maar uit verzekering zien we dat vrouwen vaker betrokken
zijn bij ongevallen, maar de ongevallen zijn wel minder erg dan bij mannen (dus wie kan er
dan het slechtste rijden?).
3. Negatief of zogenaamd ‘positief’
- Zogenaamd positief mensen in een richting sturen
BV: Maar vrouwen zijn zoveel beter in de afwas.
4. Overtuigingen van individuele personen, maar ook collectieve opvattingen = sociale normen
- Individueel lagere impact, maar groep personen dan is het collectief en worden dit sociale
normen en deze zijn wel heel krachtig! (Mensen die ervan afwijken negatieve gevolgen).
GEVOLGEN VAN STEREOTYPERING
Genderstereotypen ondergraven de verwachtingen die vrouwen/personen die afwijken van
genderstereotypen formuleren t.a.v het recht als maatschappij-ordenend systeem
Anderzijds versterkt het de verwachtingen die mannen en/of personen die conformeren aan
genderstereotypen formuleren t.a.v. het recht als maatschappij-ordenend systeem
Strafrechtelijk
1. Verhindert toegang tot een recht Wat is strafbaar en wat niet?
Bv: verkrachting in het huwelijk was tot 1989 niet strafbaar. In het huwelijk ben je elkaar seks en liefde
verontschuldigd, seks is gericht op voortplanting en dat was het fundament in het huwelijk. Volgens de
stereotypen hebben mannen altijd zin en vrouwen heel weinig, dus zou het oké zijn om de vrouw te
verkrachten want ze had toch nooit zin en ze is het hem verschuldigd in het huwelijk.
2. Verhindert juridische bescherming Wat wordt vervolgd en wat niet?
Bv: Partnergeweld Ook al rechten, worden ze wel toegepast? → Wat vervolgt?
Vroeger was partnergeweld niet vervolgd. Dit verhinderd juridische bescherming van iemand met
rechten. → slagen en verwondingen verboden, maar erna pas specifiek recht bijgekomen in functie van
partnergeweld.
, 3. Impact op objectieve instelling van ‘mensen van het recht’
Politie, Parket, Rechters
Dus, gevolgen van het strafrecht
- Bemoeilijkt het correct begrip van de aard van een misdrijf
Vooroordelen bemoeilijkt het correct begrip van de aard van een misdrijf. Mannen kijken anders naar
een verkrachting dan vrouwen. De aard van het misdrijf kan mee kleuren met het mannelijke
perspectief.
- Impact op de geloofwaardigheid van slachtoffers, daders en getuigen
Geloofwaardigheid van slachtoffers ondergraven (victem-blaming bv. Kort rokje, alleen op straat), het
versterkt de geloofwaardigheid van de dader (we waren samen zat, we hadden beter geen seks gehad,
ik ben geen verkrachter) → strafeloosheid (te lage straffen voor de misdrijven die worden gepleegd) →
gevangenisstraffen werken niet
- Impact op de strafmaat (daders worden niet juridisch aansprakelijk gesteld)
Hoe tegengaan?
- Genderstereotypen ontkrachten
- Genderanalyse van wetgeving en gerechtelijke uitspraken
- Wets- & beleidswijzigingen die juridische genderstereotypering tegengaan
- Aantonen van problemen ten gevolge van juridische genderstereotypering
- Belichten van goede praktijken
- Juridische ‘capacity building’ inzake het vermijden van genderstereotypering
