Resume
Samenvatting - Onderwijssociologie (B-KUL-S0D36A)
- Établissement
- Katholieke Universiteit Leuven (KU Leuven)
Samenvatting alle lessen onderwijssociologie
[Montrer plus]
Aperçu du contenu
OnderwijssociologieLeerstof: powerpoints (teksten zijn onderbouwend, kan hierop terugvallen), nooit rechtstreeks vragen
gesteld vanuit de teksten (interessante teksten geeft hij aan bij elke les)
Examen 9 juni, 9:00
Mondeling examen met schriftelijke voorbereiding
o 2 vragen, verdeeld over de thema’s van de cursus
o 3e vraag over de actualiteitspaper
o 15 minuten voorbereidingstijd (+kwartier op voorhand komen)
Actualiteitspaper (1/3 v.d. punten)
= kritische bespreking van een actueel thema met terugkoppeling naar de theorie/leerstof en
empirie
o Neem kritische positie in (verschillende stellingen afwegen, eigen positie,…)
o Minimum 3 literatuurbronnen (suggesties van teksten staan op Toledo)
o Groepswerk mogelijk met max 3 personen
o 24 mei indienen paper ten laatsten
o Beoordeling terug te vinden op Toledo (max. 2400 woorden, zonder bronnen)
Thema’s
o Gelijke kansen-kwaliteit/selectie
o Arbeidsmarkt-aansluiting/kwalificatie
o Burgerschap-taal-cultuur/socialisatie
Inhoudstafel
Deel 1. Perspectieven op de veranderende rol van onderwijs in onze samenleving......................................3
1.1. Inleiding....................................................................................................................................................3
1.2. Trends en uitdagingen..............................................................................................................................3
1.3. Functies van het onderwijs.......................................................................................................................3
1.3.1. 3 klassieke functies van onderwijs in de samenleving.......................................................................4
1.3.2. Uitbereiding naar 4 functies..............................................................................................................4
1.3.3. Dilemma’s verbonden met deze 4 functies.......................................................................................4
1.3.4. Conclusies..........................................................................................................................................5
1.4. 2 Rivaliserende modellen.........................................................................................................................5
1.4.1. Meritocratisch model........................................................................................................................6
1.4.2. Credentialistisch model.....................................................................................................................8
1.4.3. Discussie............................................................................................................................................9
1.5. Theoretische stromingen in sociologie van het onderwijs.......................................................................9
1.5.1. Inleiding: klassieke sociologen...........................................................................................................9
1.5.2. Selectie in naam van verdienste......................................................................................................10
1.5.3. Onderwijs als toepassingsgebied in de sociologie...........................................................................10
1.5.4. Onderwijs als maatschappelijke institutie.......................................................................................10
1.5.5. Onderwijs en kansengelijkheid........................................................................................................11
1.5.6. Visies op gelijke onderwijskansen...................................................................................................12
1.6. De rol van onderwijs in de sociale mobiliteit..........................................................................................13
1.6.1. Klassieke benadering in onderzoek: mobiliteitstabellen.................................................................13
1.6.2. De rol van onderwijs in de sociale mobiliteit: EBM-hypothese.......................................................13
, 1.6.3. De rol van onderwijs in sociale mobiliteitstrends: IMS-hypothese..................................................14
1.6.4. Olie op het vuur: ‘the bell curve’.....................................................................................................14
1.6.5. Na “The bell curve”..........................................................................................................................15
1.7. Conclusie: dubbele rol van het onderwijs..............................................................................................15
1.8. Overzicht van theoretische stromingen: 3 theoretische stromingen.....................................................15
1.8.1. Functionalistisch perspectief...........................................................................................................16
1.8.2. Toepassing: groep 1 of 2?................................................................................................................17
1.8.3. Rangschikking en vergelijking van theorieën...................................................................................17
1.9. Rol van ouders........................................................................................................................................17
1.9.1. 2 perspectieven ter verklaring.........................................................................................................18
1.9.2. Toepassing groep 2 of 3...................................................................................................................21
1.9.3. Rangschikking en vergelijking van theorieën...................................................................................22
1.9.4. Conclusie.........................................................................................................................................22
Deel 2. Gelijke onderwijskansen in het onderwijs: hoe doen we dat?.........................................................22
1.1. Gelijke onderwijskansen vanuit een internationaal perspectief.............................................................22
1.1.1. Systeemkenmerken.........................................................................................................................23
1.2. Het gelijke onderwijskansenbeleid in Vlaanderen..................................................................................26
1.2.1. Evolutie van de kwaliteit en onderwijsongelijkheid in Vlaanderen.................................................26
1.3. Kwaliteit >< gelijkheid............................................................................................................................26
1.3.1. Evolutie van de kwaliteit en onderwijsongelijkheid in Vlaanderen.................................................27
1.4. Evolutie van de kwaliteit en onderwijsongelijkheid in Vlaanderen........................................................28
1.4.1. Verklaringen: contextfactoren.........................................................................................................28
1.4.2. Verklaringen: design........................................................................................................................28
1.4.3. Wat kunnen leerkrachten/schoolteams doen om de ongelijkheid tegen te gaan?.........................28
1.5. Kansenongelijkheid (terug zijn pwp)......................................................................................................29
1.5.1. Debat gelijke onderwijskansen (kijk apart blad)..............................................................................30
Deel 3. Onderwijs en arbeidsmarkt..............................................................................................................30
2.1. Het belang van het onderwijs voor het diploma-effect..........................................................................30
2.1.1. Geen diploma nodig?......................................................................................................................31
2.1.2. Toenemende onderwijsexpansie en mismatch tussen opleiding en baan.......................................31
2.1.3. Theoretische perspectieven............................................................................................................31
2.1.4. De rol van onderwijsinstituties........................................................................................................32
2.1.5. Wat is invloed van onderwijssysteem op relatie genoten onderwijs en beroepsstatus? (Bol & Van
de Werfhorst, 2011)..................................................................................................................................33
2.1.6. Wat is de invloed van onderwijssysteem op relatie genoten onderwijs en eerste job match?
(Levels et al., 2014)....................................................................................................................................35
2.1.7. Trade-off van opbrengsten van onderwijs voor begin van loopbaan en langere loopbaanperiode ?
(Hanushek e.a. 2017; Forster e.a. 2016; Forster, 2017; Bol e.a. 2019)......................................................35
2.1.8. Conclusie.........................................................................................................................................35
2.1.9. Geen diploma nodig, aldus president Biden. Hoe deze boude uitspraak duiden ?..........................36
2.2. Wat is beter voor de (latere) levensloop: algemeen of beroepsgericht onderwijs?...............................36
,Deel 4. Absolute en relatieve kansen...........................................................................................................41
2.1. Ongelijke onderwijskansen: nog geen verleden tijd...............................................................................41
2.2. Kan het proces van voortdurende onderwijsexpansie ook worden beschouwd als een proces van
democratisering............................................................................................................................................43
2.3. Onderwijsdemocratisering: definities....................................................................................................45
2.4. Wat meten we en hoe?..........................................................................................................................45
2.5. Empirische resultaten voor Vlaanderen.................................................................................................47
2.6. Conclusies...............................................................................................................................................48
2.7. Conclusies: HO........................................................................................................................................49
Deel 1. Perspectieven op de veranderende rol van
onderwijs in onze samenleving
1.1. Inleiding
Stelling: De verwachtingen over het onderwijs zijn groter dan ooit
Het OW vervult meer dan 1 functie
Streeft naar meritocratie (vroeger positie bepaald door factoren zoals: geslacht, SES, positie)
o Deze factoren zouden niet bepalend mogen zijn voor de kansen van een individu
Geloof dat onderwijs iets kan veranderen (dit heeft een universeel karakter)
Kennis is belangrijk, maar ook: sociale en emotionele vaardigheden
Levenslang leren: leren zelf is werk (bijscholingen,…)
Ook meer aandacht geven aan de eerste kinderjaren!
Spanning zichtbaar: streven naar betere kwaliteit >< microsamenleving waarin kinderen met elkaar
leren omgaan, sociale en emotionele vaardigheden opdoen
Centrale toetsen: Nederland >< België
1.2. Trends en uitdagingen
Toenemende participatiegraden op hoger secundair en hoger onderwijsniveau
o Toenemende gemiddelde scholingsduur
o Omdat economie het vraagt ?
o Nieuwe ongelijkheden?
Toenemende vervaging in overgang van school naar werk
o Van ‘single event’ voor meeste jongeren naar proces van langere periodes waarin combinatie
voorkomt van leren, werk, werk zoeken
o Versterkt door … ?
o Gemiste kansen ?
Toenemende behoefte van werknemers om skills continu te updaten, om ‘inzetbaar’ te blijven
o Leidt tot vraag naar levenslang leren
o Volgt het aanbod de vraag ?
o Nieuwe ongelijkheden ?
1.3. Functies van het onderwijs
Decennialang opgebouwde band tussen onderwijs en arbeid, in VS, EU, Azië, …
Ouders sturen kind naar school met verwachting dat dit leidt tot socio-economische opbrengsten
Sterke expansie van onderwijs: “education for all”, via scholen en systeem van voortgezette opleiding
Race naar diploma’s nodig in postindustriële samenleving
Onderwijs als sleutel voor
sociale mobiliteit, meer open samenleving
vermijden van armoede
Economische welvaart
Internationale concurrentiepositie
, 1.3.1. 3 klassieke functies van onderwijs in de samenleving
(1) kwalificatie
o Kennis, vaardigheden en houdingen bijbrengen om zich te handhaven en ontwikkelen in de
samenleving (VH waar je ook iets met kan doen)
o Competenties en kwalificaties als voorbereiding op het beroep en op het gehele
maatschappelijk leven (diploma als toegangsticket)
o Technisch-instrumenteel en sociaal-normatief
(2) Selectie en allocatie
o Sorteermachine: Jongeren voorbereiden op verschillende posities in de samenleving
o Door differentiatie in onderwijs: naar niveau en richting
o Selectie en kwalificatie zijn nauw verbonden
o Belang van diploma’s is toegenomen
(3) Socialisatie
o Overdragen van algemeen geldende normen en waarden voor functioneren in de SL
o Gemeenschappelijke basis = voorwaarde voor maatschappelijke integratie en sociale cohesie
o Niet enkel aanpassen aan de bestaande orde, ook kritisch leren participeren in de
samenleving
1.3.2. Uitbereiding naar 4 functies
(1) Arbeidsmarktfunctie
o Kennis en vaardigheden bijbrengen relevant voor arbeidsmarkt
o Kansen van schoolverlaters op arbeidsmarkt vergroten (bv. Duaal leren)
o Voor werkgevers productiviteit doen toenemen
(2) Efficiëntiefunctie
o Jongeren brengen tot onderwijsprestaties die het beste overeenstemen met hun talenten en
interesses
o Sorteren van jongeren bij vinden van bestemming
o Matching optimaliseren tot optimale totale productie van kennis en vaardigheden
(3) Gelijke kansen-functie
o Creëren van gelijke kansen voor mensen met verschillende achtergrond bij verwerven van
positie in onderwijsloopbaan, inkomensverdeling, arbeidsmarktpositie
Bv. het voorzien van gratis bijlessen voor iedereen
(4) Actieve participatiefunctie (sluit aan bij socialisatie)
o Competenties bijbrengen om te kunnen functioneren in maatschappij
o Overlapt deels met vaardigheden voor arbeidsmarkt, m.b. algemene vaardigheden
1.3.3. Dilemma’s verbonden met deze 4 functies
Het onderwijs moet deze vier functies tegelijk waarmaken
Functies waartussen inherent dilemma’s bestaan
Het onderwijs functioneert op het snijvlak van verschillende principes
o het gelijkheidsprincipe ~ beleid (gelijke kansen)
o het efficiëntieprincipe ~ individu (efficiëntie)
o het merit-principe ~ arbeidsmarkt (arbeidsmarkt)
o het sociale inclusie-principe ~ maatschappij (burgerschap)
4 dilemma’s
Arbeidsmarkt vs. efficiëntie
Beroepsspecifiek of algemeen opleiden ?
Gelijke kansen vs. efficiëntie
Hoog niveau of gelijke verdeling ?
Arbeidsmarkt vs. gelijke kansen
Sterk beroepsgericht opleiden of gelijke kansen in
doorstroming naar hoger onderwijs ?
Arbeidsmarkt vs. burgerschap
Les avantages d'acheter des résumés chez Stuvia:
Qualité garantie par les avis des clients
Les clients de Stuvia ont évalués plus de 700 000 résumés. C'est comme ça que vous savez que vous achetez les meilleurs documents.
L’achat facile et rapide
Vous pouvez payer rapidement avec iDeal, carte de crédit ou Stuvia-crédit pour les résumés. Il n'y a pas d'adhésion nécessaire.
Focus sur l’essentiel
Vos camarades écrivent eux-mêmes les notes d’étude, c’est pourquoi les documents sont toujours fiables et à jour. Cela garantit que vous arrivez rapidement au coeur du matériel.
Foire aux questions
Qu'est-ce que j'obtiens en achetant ce document ?
Vous obtenez un PDF, disponible immédiatement après votre achat. Le document acheté est accessible à tout moment, n'importe où et indéfiniment via votre profil.
Garantie de remboursement : comment ça marche ?
Notre garantie de satisfaction garantit que vous trouverez toujours un document d'étude qui vous convient. Vous remplissez un formulaire et notre équipe du service client s'occupe du reste.
Auprès de qui est-ce que j'achète ce résumé ?
Stuvia est une place de marché. Alors, vous n'achetez donc pas ce document chez nous, mais auprès du vendeur EmmaP. Stuvia facilite les paiements au vendeur.
Est-ce que j'aurai un abonnement?
Non, vous n'achetez ce résumé que pour €6,39. Vous n'êtes lié à rien après votre achat.
Peut-on faire confiance à Stuvia ?
4.6 étoiles sur Google & Trustpilot (+1000 avis)
50064 résumés ont été vendus ces 30 derniers jours
Fondée en 2010, la référence pour acheter des résumés depuis déjà 14 ans