Filosofie
,-
Filosofie
Les 1:
‘Monsters Inside: the 24 faces of Billy Milligan’ is een Netflix serie over Billy Milligan’s die een Multiple Personality Disorder heeft. Is deze ziekte
echt? Heeft Billy Milligan’s echt de symptomen van die stoornis en is het een stoornis? Worden de symptomen veroorzaakt door iets ‘natuurlijks’ of
zijn ze het resultaat van de omgeving? Billy Milligan werd verdacht/ opgepakt voor verkrachting, maar hij zei dat hij het niet was, maar iemand
anders omdat hij dus meerdere persoonlijkheden zou hebben. MPD of DID is typische voor Amerika in de jaren 80 of 90, maar daarvoor werd het
weinig gezien. De serie gaat erover of Billy nu verantwoordelijk is voor zijn daden.
Is dit nu een echte ziekte want hebben we allemaal slechts een persoonlijkheid? Bij familie thuis gedragen we ons ook anders dan bij vriendinnen.
Studiemateriaal:
• Boek: Denken over lichamen
• Slides op toledo
• Lessen & Q&A-sessies
• Ander materiaal op Toledo is optioneel en kan helpen bij het studeren.
Planning 2023:
1.Wat is filosofie? (14/02)
2.Mechanisering en doelgerichtheid (21/02)
3.Lichaam en geest (28/02)
4.Hoe zinloos zijn lijden en dood? (07/03)
5.Demarcatie (14/03)
6.De wetenschappelijke methode (21/03)
7.Ziekte (28/03)
8.Online Verbetering proefexamen/ MP-proefexamen + Q&A (18/04)
9.Medicalisering (25/04)
10.Verbetering: enkel les (09/05)
11.Handicap: enkel les (16/05)
12.Online Q&A (23/05)
Examen:
Examen test kennis, begrip, analyse en synthese
• Kennis o.m. via invulvragen en/of definities
• Begrip (“leg uit”)
isterin
• Analyse indrone
mensen socraging
• Synthese o.m. via vergelijking of verband
Wat is filosofie?
• Definitie: Opsomming van kenmerken of eigenschappen die je vindt bij alle
filosofen/ filosofieën en uitsluitend bij filosofen/ filosofieën.
• Wat is filosofie? Op grond waarvan noemen we iets filosofie/ filosofisch?
Op dit schilderij is een van de grootste filosofen uit de geschiedenis te zien
namelijk Socrates die de drinkbeker drinkt en die omringt wordt door leerlingen
die erg bedroeft zijn. Socrates wijst omhoog. Één iemand luistert naar Socrates.
,Socrates zegt: ‘Je mag niet bedrukt zijn. Omdat wat mijn zal overkomen eigenlijk niet zo erg is’. Als we zeggen dat is een filosofische houding die
Socrates nu aanneemt bedoelen we daarmee dat dat een relativerende houding is. Andersom werkt dat niet zo. Relativeren is niet filosoferen.
Wat zijn vaak gehoorde antwoorden op de attitude die typisch filosofisch zijn?
• Alfred North Whitehead (1861-1947): “Philosophy begins in wonder. And, at the end, when philosophic thought has done its best, the wonder
remains.” = Dus we beginnen met verwondering en die verwondering houdt ook de hele tijd aan. Die verwijdt niet in de filosofie en dient als
een motor in de filosofie.
• Louis C.K. (1967-): ‘You can’t answer a kid’s questions (…). They just keep coming - more questions: why, why why, until you don’t even know
who the * you are anymore at the end of the conversation. It’s an insane deconstruction.’ = Verwondering vind je niet uitsluitend bij filosofen,
maar ook bijvoorbeeld bij kinderen.
• Kierkegaard & Schopenhauer (19e eeuw): De filosofie begint niet bij de verwondering, maar bij de vertwijfeling. De vertwijfeling over
bijvoorbeeld de basale vraag:’ Waarom leven we en wat is de zin?’ Deze vragen stellen meer mensen die af in de loop van het leven, maar dit
betekent niet dat ze filosofisch zijn.
• Rene Descartes (1567-1650): Filosofie is kritisch denken. Probeer niet zomaar te geloven, maar Bij Descartes neemt dat de vorm aan van
twijfel. Een heel erg doorgedreven twijfel. Hij twijfelt aan andere filosofen, aan de zintuigelijke waarneming, de wiskunde.. aan alles. Niet elke
filosofie is noodzakelijk of alleen maar kritisch. Ook bij Descartes zijn er momenten dat hij dingen niet in twijfel neemt, maar ook dingen gaat
opbouwen. Dus er zijn kritische, maar ook constructieve momenten in de filosofie. Kritisch vind je ook buiten de filosofie. Bijvoorbeeld in de
wetenschap.
Er zijn dus een aantal dingen interessant en die komen terug bij en aantal filosofen. Een relativerende houding gepaard met wat twijfeling,
verwondering en kritisch denken. MAAR het soort definitie dat we wilden in de vorm van de noodzakelijk en vernoemde voorwaarden om dat te
gaan zeggen wat filosofie is hebben we daar nog niet uit kunnen destilleren.
Descartes’s schreef een boek waarin hij de twijfel zelf tot een methode maakt. Methodes die geassocieerd worden met filosofie zijn:
• Conceptuele analyse: ‘hoe zit een begrip ineen?’
• Gedachte experiment: “stel dat je… zou je dan..?’
• Argumenteren: van premissen naar een conclusie. De conclusie is dat dit de eerste les is van filosofie en de premissen zijn dat deze les in
onze agenda stond, dat deze les op Gasthuisberg wordt gegeven en de studenten luisteren. Van deze premissen/ argumenten kan de
conclusie worden afgeleid.
Maar: dit zijn geen methodes die je alleen maar in de filosofie vindt en zijn geen unieke methodes. In de mate dat ze dus uniek zijn, zijn ze niet
algemeen- filosofisch. Het gedachte experiment kun je ook terugvinden in de fysica.
Wat is filosofie van wel? Een attitude deels, maar niet volledig, Een methode deels, maar niet volledig. Misschien gaat het over het domein waar
de filosofie zich mee bezig houdt en definieert dan de filosofie het best. Wat is het domein van de filosofie? Het domein laat zich moeilijk vatten.
Een vaak gehoord antwoord daarop is dat het in de filosofie gaat om fundamentele problemen die zo fundamenteel zijn dat het eigenlijk
onbeantwoordbare vragen zijn. Als Alfred Whitehead zegt de filosofie begint met verwondering en als het ook eindigt met verwondering dat heeft
dat te maken met het feit dat in de filosofie die problemen nooit echt helemaal opgelost raken. Ook de vraag: ‘wat is filosofie?’ wordt niet definitief
opgelost. Er zijn dus heel wat onbeantwoorde vragen, maar ook in andere disciplines. Dat is dus niet iets wat noodzakelijk alleen in de filosofie is.
Welke wat deze fundamentele problemen zijn filosofisch en welke niet. Sommige eerder wel en andere niet. Vragen als “wat is vrijheid?’ en ‘wat
maakt jou, jou?’ Zijn eerder filosofische vragen. Echter zijn vragen als ‘wat gebeurd er als een voorwerp een ontstoppers kracht krijgt?’ Wel een
fundamenteel probleem, maar geen filosofische vraag. Het verschil is subtiel en niet altijd duidelijk. In de filosofie zullen de meeste vragen
onbeantwoord blijven.
, Filosofie is een koepel die bestaat uit deeldomeinen. De vier belangrijkste deel domeinen zijn: metafysica, epistemologie, logica en moraalfilosofie.
Maar nu verschuift het probleem want wat is nu metafysica, logica etc.
De Stanford Encyclopedia Of Philosophy is de belangrijkste bron voor filosofisch onderzoek. Hier is terug te vinden wat bijvoorbeeld metafysica is.
Hier staat al aanheft begin van “het is niet gemakkelijk om te zeggen wat metafysica is’. Op deze vier deeldomeinen is dus ook geen duidelijk
antwoord te geven wat dat nou precies is.
onvolledige poging
Deze deeldomeinen geeft wel een aanvullend beter zicht op de filosofie. 2) voor een definitie
• Metafysica: is de studie van wat bestaat en van de aard van wat is.
> Bestaat vrije wil? Bestaan getallen?
• Logica: is de studie van geldigheid van redeneringen en argumenten.
> Niet geldig: post hoc, erg propter hoc en ook affirming the consequent en dat is wanneer je er vanuit gaat als P dan Q en dus Q is P. Een
voorbeeld hiervan is dat de vogeltjes niet naar de voedertafel komen als er genoeg voedsel is in de bossen. Komen de vogeltjes niet naar de
voedertafel dan kun je niet opmaken dat er genoeg voedsel is. Misschien is er iets anders aan de hand.
• Epistemologie: is de studie van aard en mogelijkheid van kennis.
> Wat is waarheid? Wat is kennis? Dat gaat over de aard en mogelijkheid van kennis. Een bekend gedachte experiment uit de epistemologie is
“brain in a vat’ experiment. “Weet je zeker dat je hier in de les zit?’ Misschien zitten je hersenen wel op een andere planeet en stel je je het voor.
‘Kan je ooit zeker weten dat je geen brain in a vat bent?’ ‘Bestaan de mensen om je heen wel echt’? Brain in a vat gaat over de mogelijkheid van
zekere kennis.
• Moraalfilosofie: is de studie van principes die betrekking hebben op goed en kwaad (aard, bestaan).
> Wat maakt iets goed en slecht? Intenties of resultaten? Een gedachte experiment uit de moraalfilosofie is het ‘trolley’ experiment. Een wagon is
helemaal op hol geslagen is en die bijna onvermijdelijk op vijf mensen afrijdt die vastzitten op het spoor. Als er niets gebeurd gaan de vijf mensen
sterven. Je kunt een spoorwissel doen en de wagon rijdt af op een iemand die vastzit op het spoor. Trek je dan aan de hendel om vijf te redden,
I
maar die ene gaat dood?
Nu is er nog een variant. De enige man om die wagon te stoppen in door een zwaarlijvige man van
een brug af op het spoor te gooien. Zou je de man voor de wagon gooien om te trein te stoppen?
Eigenlijk offer je ook een iemand op voor vijf dus eigenlijk zijn deze twee situaties hetzelfde. Toch
denken mensen dat er moreel een verschil zit dan aan een hendel trekken of iemand ervoor
duwen.
L
In wetenschapsfilosofie komen de vier deeldomeinen voor. Een groot deel zal gaan over
metafysica en epistemologie. Epistemologie is de studie van kennis, maar ook metafysica die
probeert te bepalen waaruit onze werkelijkheid bestaat. Ook dat probeert de wetenschap te
achterhalen. Ook komen er elementen uit de logica en moraalfilosofie ofwel ethiek.
Een laatste manier of filosofie te definiëren is uit de geschiedenis van de filosofie. Door die
verschillende periodes is filosofie ook lastig te definiëren. De filosofie heeft zich telkens moeten
definiëren tegenover andere kennisnemingen. In de antieke oudheid de mythologie, in de
middeleeuwen religie en in de moderne tijd de wetenschap.
Conclusie:
• Geen noodzakelijke en voldoende kenmerken, eerder prototypes en randgevallen
• Attitude, methodes en deeldomeinen
• Historische verklaring voor deel van variatie
