Het cardiovasculair systeem
Algemeenheden:
Het cardiovasculair systeem omvat 2 belangrijke stelsels: het bloedsomloopstelsel en lymfestelsel.
Bloedsomloopstelsel omvat:
- het hart
- macrovasculair systeem (grote bloedvaten: voor transport)
- microvasculair systeem (kleine bloedvaten: voor uitwisseling)
- 2 circulatiesystemen:
* systematische circulatie (grote bloedsomloop)
* pulmonaire circulatie (kleine bloedsomloop)
Lymfestelsel omvat:
- lymfevaten
- lymfevocht wordt opgenomen door de lymfevaten om terug te brengen naar het hart
Circulatiesystemen:
Grote bloedsomloop (dikke pijlen):
Arteriën (macrovasculair systeem) vertrekken met zuurstofrijk bloed vanuit linker ventrikel à gaan
naar verschillende organen à in organen gebeurt uitwisseling (microvasculair systeem) à zuurstof
en voedingsstoffen worden afgegeven à zuurstofarm bloed gaat terug naar het hart via de venen
(vena cava) in het rechter atrium à kleine bloedsomloop
Kleine bloedsomloop (dunne pijlen):
Zuurstofarm bloed dat in het hart terecht komt gaat vanuit rechter ventrikel naar de longen à CO2
afgegeven thv capillairen à O2 wordt opgenomen à zuurstofrijk bloed wordt via pulmonaire
venen teruggevoerd naar het hart
12
,Algemene bouw van de bloedvaten
Wand van een bloedvat = standaard
Bloedvaten zijn opgebouwd uit 3 laagjes:
- Tunica intima
- Tunica media
- Tunica adventitia/externa
De dikte en samenstelling van de lagen zullen verschillend zijn voor venen en arteriën
In de hele kleine bloedvaatjes (capillairtjes) blijft enkel het endotheel van de tunica intima over,
waarom? à daar moet uitwisseling gebeuren, makkelijker bij dunne lagen
Endotheel = eenlagig, plaveiselepitheel = ideaal voor uitwisseling
Zie figuur:
- Endotheellaag (groen)
- Tunica intima/subendotheliale bindweefsel (geel)
à Hoeveelheid van de tunica intima hangt af van de grootte van het bloedvat
à Hoe groter bloedvat, hoe beter je tunica intima zal zien
- Tunica media (roze): bevat voornamelijk glad spierweefsel & elastinevezels
- Tunica adventitia: laag met vnl collageen bindweefsel dat de overgang vormt naar het
omringende weefsel
Bloedvaten liggen meestal in welk soort weefsel?
à Bindweefsel
à Bloedvaten zijn dus altijd omgeven door bindweefsel
Lamina elastica interna en externa = elastinelaagjes (bestaat uit versch. elastinevezels)
= overgang
= specifiek voor arteriele bloedvaten!
Zie je dit op practicum? Dan is het SOWISO een arterie en niet een vene!
13
,Functies endotheel:
endotheel: begrenst lumen
holte wordt altijd begrenst door epitheellaagje!!!!
Endotheel:
= eenlagig plaveiselepitheel,
= heel dunne epitheel dat een semi-permeabele barriere gaat vormen tussen bloed in bloedvaten
en omgevende weefsel
à O2 en CO2 kan uitgewisseld worden via diffusie (mogelijk omdat endotheel heel dun is)
Functies endotheel:
- endotheelcellen worden gekenmerkt door een niet-trombogeen oppervlak
à Dit opp. zal ervoor zorgen dat er zich geen bloedklonters/trombi gaan vormen in een normaal
gezond bloedvat
à bloedplaatjes is een systeem belangrijk wnr bloedvaten beschadigd zijn. maar in gezond
bloedvat mogen er geen trombi gevormd worden
à heparine, plasmogeenactivator… spelen rol in controleren bij vorming trombi (mag enkel bij
beschadiging gevormd worden, niet bij gezonde bloedvaten)
- regelen van vasculaire tonus = contractietoestand van de spierlaag van het bloedvat, dus ook rol in
de bloedstroom
à Produceren stoffen zoals endotheline I, ACE, NO
- inflammatie: endotheelcellen zullen ervoor zorgen dat witte bloedcellen naar buiten kunnen
treden uit de bloedvaten, naar plaatsen van infectie. Ook activeren ze witte bloedcellen
à Weibel-palade bodies gaan bij inflammatie versmelten met de endotheelcellen en gaan P-
selectine moleculen vrijstellen
à P-selectine moleculen worden dan herkend door lymfocyten/witte bloedcellen à gaan dan
via diapedese de bloedvaten verlaten
- Productie van groeifactoren: VEGF à rol bij vorming van bloedvaatjes vanuit mesenchym
(vasculogenese) en vorming van bloedvaatjes van reeds bestaande bloedvaatjes (aniogenese)
14
,Het arterieel en veneus systeem
het arterieel systeem:
bloedvaten van elkaar onderscheiden (versch types onderscheiden)
2 grote groepen:
1. grootste groep; elastische arterien,
bv aorta,…
2. Musculaire arteriën
3. Kleinste groep; arteriolen
= vaatjes die bloed uiteindelijk brengen naar capillairtjes
Verschil tussen elastische en musculaire arterien:
- Ze hebben allebei een dikke tunica media
- Musculair: tunica media bestaat voornamelijk uit glad spierweefsel, met ertussen
elastinevezels
- Elastische: tunica media bestaat voornamelijk uit elastinelamellen, met ertussen beetje
gladde spiercellen
Het veneus systeem:
Venen = bloedvaten die bloed terugsturen naar het hart
Hoe kleiner de vene wordt, hoe minder dik de wand
Venen hebben een weinig goed ontwikkeld tunica media
In de grote en middelgrote venen zijn er kleppen.
- Deze kleppen zijn 1 richtingskleppen, gaan open in 1 richting
- Kleppen helpen om bloed terug naar het hart te sturen. Zorgen ervoor dat bloed niet terug
stroomt
Kleppen niet in arteriën à die hebben dat niet nodig!
Bij grote musculaire venen:
- In adventitia zie je bundels van glad spierweefsel, longitudinaal gericht
- De longitudinale richting van spierweefsel is belangrijk om bloed naar hart te sturen, tegen
zwaartekracht in
Diepe venen met kleppen in de onderste ledematen:
Op het verloop van die venen komen kleppen voor, die ervoor zorgen dat het bloed naar de
hersenen gaan en niet terug kunnen stromen.
Arterien hebben geen kleppen nodig, want hebben een dikke wand
15
,Het arterieel systeem:
Voor verschillende types van arteriele bloedvaten, de belangrijkste kenmerken:
- Endotheel met bindweefsel
- Tunica media:
à Bij elastische arteriën: elastine lamellen met ertussen wat glad spierweefsel
à Bij musculaire arteriën: voornamelijk spierweefsel met klein beetje elastine
à Arteriolen: heeft 1 tot 3 kleine laagjes gladde spiercellen
- Tunica adventitia komt overal voor (dunner in kleine vaten)
à In adventitia van de grote bloedvaten à hebben we de vasa vasorum (= kleine
bloedvaatjes die voorkomen in de tunica adventitia van de grote bloedvaten
Functie = voor de voeding van het bloedvat zelf)
Kleine bloedvaten krijgen voeding, grote bloedvaten hebben het moeilijk, daarom heb je in
het bindweefsel van die bloedvaten nog kleinere bloedvaatjes voor die voeding.
In het hart: in buitenste bindweefsellaag: coronairen van het hart die instaan voor
zuurstofvoorziening van de hartspier
Aandoeningen:
atherosclerosis
= vernauwing van het lumen van die grote bloedvaten
= omdat endotheel op bepaalde plaatsen beschadigd zijn, waardoor plackues gevormd worden, er
zitten daar macrofagen in, spiercellen verminderen, wand wordt stijver, bloed kan er niet meer zo
goed doorstromen
Gevolg: hartinfarct
Oorzaak: roken, cholesterol, hoge bloeddruk, diabetes,…
Thv vernauwing kunnen trombi zich vormen, doordat er lacques ontstaan, wnr deze trombi
loskomen, gaan ze naar de hersenen wat kan leiden tot een beroerte
Aneurysmen
= wand van het bloedvat gaat dunner worden, en gaat dan scheuren
Gevolg: dood
Oorzaak: atherosclerosis, want spierweefsel verdwijnt en wordt vervangen door bindweefsel, wand
zal dunner worden en uitpuilen
16
,Elastische arterie:
Waarom hebben elastine lamellen zo die golvende structuur?
Dat heeft te maken met het fixeren van het weefsel à spierweefsels gaan contraheren bij fixeren
Door die contractie gaan die elastinelamellen zo golfjes vertonen.
Musculaire arterie:
IH = Immuunhistogenische kleuring
= kleuring die toelaat om specifiek 1 eiwit aan te kleuren (in dit geval: actine)
Het bruine is aangekleurd à tunica media
In tunica media vindt men spiercellen. In spiercellen zitten actine (eiwit)
HE = Hematoxyline eosine kleuring
17
,Arteriool:
= kleinste bloedvat
Mooi van vorm: omdat het nogsteeds glad spierweefsel bevat
Afhankelijk van de grootte kan lamina elastica interna/externa afwezig of aanwezig zijn.
à grotere arteriolen: LEI aanwezig
à kleiere arteriolen: LEI afwezig
In arteriool zijn er rode bloedcellen!!
Hoezo zo zeker dat het rode bloedcellen zijn en geen witte bloedcellen?
- Heeft geen kern, enkel cytoplasma
- Stel witte bloedcellen: dan was er wel een kern aanwezig geweest die blauw zou kleuren
Zwart wit kleuring:
1. Kern van glad spierweefsel
2. Rood bloedlichaampje
3. /
4. Kernen van de endotheelcellen
5. Lamina elastica interna
6. Drie axonen in een zenuwbundel
Het veneus systeem:
18
, Belangrijke verschillen tussen arteriën en venen:
Venen:
- Lumen is groter
- Onregelmatig lumen à weinig spierweefsel, weinig elastine
- Dunnere tunica media (wand), weinig ontwikkeld
- Lamina elastica interna/externa komen NIET voor in venen
- KLEPPEN enkel in venen, NIET in arteriën
Arterie Vene
Arterie: Vene:
- Mooie regelmatige structuur - grillig van vorm
- Dikke tunica media met glad spierweefsel - tunica media weinig ontwikkeld
- onregelmatig lumen
Voorbeeld van een vene:
hier kan je mooi die 2 kleppen zien in deze overlangste doorsneden
Kleppen bestaan uit tunica intima
Thv kleppen zie je dat wand van bloedvat minder dik is = sinus van de klep
à Met ouder worden: kleppen zullen niet meer goed kunnen sluiten omdat wand dunner gaat
worden
19
