CONSTRUCTIE
BRAM AERTS 2022- 2023
INHOUDSTABEL
LES 1: INLEIDING
LES 2: WERFBEELDEN
LES 3: FUNDERING OF PLINT
LES 4: GEVELOPENINGEN
LES 5: EENVOUDIGE STRUCTUREN
LES 6: GEVELS
LES 7: VLOEREN
LES 8: DAKEN
LES 9: METSELWERK
LES 10: BETON
LES 11: HOUT
LES 12 : STAAL
LES 13 : GEBOUWEN + wat kennen van literatuur?
,LES 1: INLEIDING
→ lectuur komt niet in de les terug , maar wel kennen + mag je meedoen op het examen! → ZIE TOLEDO
LUDWIG MIES VAN DER ROHE – WAT IS ONTWERPEN?
Ontwerpen volgens Mies van Der Rohe
“Architecture starts when you carefully put two bricks together. There it begins.”
Vertaling: een grondige kennis van materialen, bouwknopen, technische vereisten is fundamenteel.
Belangrijke elementen hierin:
• Carefully bricks: het met zorg ontwerpen → om dit te kunnen, moet je de instrumenten die je hanteert
goed kennen. Hierin spreekt hij over bakstenen, bakstenen als klein element dat in grote hoeveelheid
wordt toegepastd→ de baksteen goed kennen en begrijpen.
• Two bricks together: Je kan als architect onmogelijk een gebouw ontwerpen zonder na te denken over
de manier waarop dat wordt gebouwd, al bouwende ontwerpen. Je kan veel architecturale tekeningen
maken (schets) zonder bouwlogica maar op een punt moet je details maken waarin je de gebruikte
materialen niet kan verwaarlozen.
WAT IS EEN CONSTRUCTIE?
Conststructie is een vak dat de belangrijkste architecturale elementen verenig zoals de stabiliteit, structuur,
comfort en andere fundamentele elementen.Het integreren van de verschillende disciplines die architectuur
aansturen, dat verder gaat dan de technologische aspecten maar ook je eigen architecturale expressie erin
verwerkt.
HAVENHUIS ANTWERPEN – ZAHA HADID
Moeilijksheidsgraad in het ontwerpen:
Een gebouw dat heel conceptueel is bedacht en een bepaalde expressie nastreeft
maar achteraf had men heel veel moeite met dit recht te houden. Dit type projecten
zijn veel te complex en raadt men af om nu al in studio’s te maken. Het is verstandig
om eenvoudiger te beginnen omdat daarin al genoeg complexiteit zit.
BREMER LANDESBANK, BREMEN, CARUSO ST JOHN ARCHITECTS
• De eerste ontwerpbeslissing is op basis van de functie van het gebouw: in dit geval gaat het over een
bankinstelling. Hierbij dacht men ‘ Wat zullen de gebruikers van dit gebouw verwachten?’ daarbij dacht
men na pover de ruimte als eerste ontwerpkeuze.
• Welke gebouw is hier gepast in deze omgeving/context. De omliggende gebouwen zijn gemaakt met
een eenvoudig basisvolume en daarop een terugwijkende dakerverdieping en kroonlijst. Dit zien we
ook in dit gebouw terug. Ook zien we hierin een zwaar gebouw, ook gekopieerd uit de naburige
gebouwen. Het lijkt zwaar gebouw dat wordt benadrukt door het tongewelf als ingang.
1
,• Als volgende ontwerpbeslissing koos men voot accentuering van de ramen. Men koos voor eenvoudige,
traditionele, verticale ramen die beginnen op tablethoogte ( 75cm). Ook deze keuze vindt men terug in
de context. Deze ramen zijn ook sterk ingeburgerd, wat zorgt voor een vetrouwd gevoel, herkenbaar
gevoel = geeft de bezoeker een betrouwbaar gevoel. omdat het gebouw massief toont, schept dit een
gevoel dat je geld er permanent blijft wat minder is bij een spiegelpalies die elk moment kan wegvliegen
door de lichtheid = straalt betrouwbaarheid uit
• De verschillende gevelsnedes zijn belangrijk aangezien ze er een grote repetittie in zit.
• Kroonlijsthoogte: daar waar het gebouw eindigt in verticale hoogte
TESNOV ARCHITECTS
• In deze tekening wordt de architectuur op achtergrond geplaatst en het leven met het straatbeeld en de
handelingen van de mens om naar de gevel toe te komen naar voorgrond gebracht ( de boom, stoep, het
stuk groen gras)
• Zie afbeelding waar de kamerhoek niet eens getekend is maar je voelt hem wel extreem. Het interieur
is zeer precies ontworpen, er is goed nagedacht over wat je nodig hebt om een ruimte definiëren. Het
tafereel als ontwerpuitgangspunt. Licht dat nodig is om te kunnen werken aan de tafel. Zie raam start op
tafelhoogte (75 cm) + zo ontworpen voor mensen die rechtshandig zijn.
VILLA MULLER (EIGEN WONING), ADOLF LOOS
• Zijn eigen wonig is zeer eenvoudig ontworpen; sober als je vanuit straatbeeld kijkt. Eens je naar het
onthaal kijkt met voordeur, deze is uitnodigend en met veel rijke materialen afgewerkt dan de rest van
de gevel. Dat toont hoe belangrijk hij de ingang vindt: Je staat droog onder het afdak, er is een lamp, een
raam, een bloembak. Het is een bankje om op uit te rusten na het beklimmen van de steile helling langs
het huis. De bank is afgewerkt in tavertijn en heeft afgeronde randen.
• In het interieur zien we het belang van taferelen, doorzichten en sociale gebruiken van die tijd: zowel in
grondplan als in materiaalgebruik te zien. → muren met lambrisering = een wandbetimmering die in de
regel bestaat uit paneelwerk, aangebracht tegen het onderste gedeelte van een binnenmuur of wand.
De betimmering bestaat uit houten panelen of latten die een bescherming voor de wand vormen of een
versierend element zijn.
2
,• Adolf Loos en zijn raumplan: hierdoor staan de kames op een bijzondere manier met elkaar in
verbinding. Kamers worden aaneengeschakeld en er is bijna geen sprake van verdiepingen
Raumplan : Dit is een manier van ontwerpen waarin elke ruimte gevormd werd door wat zich in de ruimte
af zou gaan spelen. De ruimtes worden op zo'n manier bekleed dat de materialen een diepere betekenis
geven aan de ruimtes waar het toe behoord. Het gebouw wordt van binnenuit ontworpen.
Plan libre: vrije indeling op elk niveau dankzij skeletbouw met kolommen, houdt in eerste plaats rekening
met het tectonische en daarna pas met het scenografische.
Tektoniek: verwijst naar een manier van bouwen die erg helder leesbaar is met balken en kolommen in hout,
tektonische bouwen vs massief bouwen
WAT IS ARCHITECTUUR?
citaten
“...the primary principle of architectural autonomy resides in the tectonic rather than the scenographic: that
is to say, this autonomy is embodied in the revealed ligaments of the construction and in the way in which
the syntactical form of the structure explicitly resists the action of gravity.” - Kenneth Frampton -
• Vertaling: hij haalt aan dat wij mensen, tegenwoordig meer dan vroeger, heel erg bezig met het visuele.
De scene die we waarnemen met onze ogen, maar is dat wel het belangrijkste in architectuur? Is de
architecturale autonomie, de elementen van architectuur die een alleenrecht hebben, niet belangrijker
dan het visuele?
• Voorbeeld van architecturale autonomie is het oplossen van de zwaartekracht.
“According to its etymology, perspective means rationalized sight or clear seeing, and as such is presupposed
a conscious suppression of the senses of smell, hearing and taste, and a consequent distancing from a more
direct experience of the environment.” – Kenneth frampton –
• Vertaling: volgens de etymologie betekent perspectief gerationaliseerd zicht of helder zien, en als
zodanig wordt verondersteld een bewuste onderdrukking van de reukzintuigen, gehoor en smaak, en
daarmee afstand nemen van een meer directe ervaring van de omgeving bv: aula, heeft zekere
onaangenaamdheid met de jassen die onhandig over de stoelen hangen.
“In the place of invention, rhetoric, and signification one can embrace convention, awkwardness, and
repetition. In this way buildings can achieve an auratic presence that comes through associative memory and
direct experience.” – Kenneth Frampton -
• Vertaling: In plaats van uitvinding, retoriek en betekenis kan men conventie omarmen, onhandigheid en
herhaling. Op deze manier kunnen gebouwen een auratische aanwezigheid bereiken dat komt door
associatief geheugen en directe ervaring.
3
, Voorbeelden:
ABDIJ VAN THORONET
Adbij zorgt voor een gevoel van kalmte en rust bij de bezoekers. Dit door de eenvoud, directe fysieke
aanwezigheid van het gebouw, de resonantie van de klanken... Het brengt je tot rust en grijpt in op de
mensen.
VAN NELLE FABRIEK, ROTTERDAM
• Vroeger produceerde deze fabriek tabak, thee en koffie. Dit gebouw is volledig ontworpen op het proces
van deze producten, form follows function principe. Het productieproces ging van boven naar beneden
en het eindproduct werd dan via de gangen doorheen de bovengrondse wegen over het straat naar de
stockageplek gebracht. Ondertussen werelderfgoed geworden ondanks de slechte energetische
comfortgehalte.
• Kwetsbaarheid associeer je niet met industrie, ook de vele ramen voelen vreemd aan voor een
fabrieksgebouw. De zware kolommen binnenin maken al dat glas mogelijk. Dankzij deze kolommen kon
de fabriek ook gemakkelijk heringericht worden. hoogte, vorm en lichtinval wordt specifiek ontworpen
volgens het productieproces. Dit gebouw is super specifiek ontworpen naar functie/programma.
SERPENTINE GALLERY PAVILION, PETER ZUMTHOR
Het gebouw fungeert als podium, decor voor de binnentuin van bloemen en licht. Deuren mochten niet
tegenover elkaar staan om de nieuwsgierigheid te blijven prikkelen. Door duisternis en schaduw komt men
het gebouw binnen vanaf het gazon en begint de overgang naar de centrale tuin, een plek die is
geabstraheerd van de wereld van lawaai en verkeer en de geuren van Londen - een binnenruimte om te
zitten, te lopen, de ruimte te observeren bloemen. Deze ervaring zal intens en gedenkwaardig zijn, net als de
materialen zelf - vol geheugen en tijd. ' Het belang van atmosfeer in zijn projecten, zoals gordijnen die zorgen
voor akoestiek en sfeer.
4
