2e master 2e semester
Optie KHD
Bijzondere heelkunde en anesthesie KHD
Tine Haesebrouck
Diergeneeskunde UGent 2022-2023
2e master 2e semester Optie KHD
0
,INHOUD
1. ANESTHESIE (PROF I. POLIS)
0. Inleiding ....................................................................................................................................................... 4
I. Anesthesie bij Volwassen gezonde patiënten ................................................................................................ 5
II. Anesthesie bij Cardiologische aandoeningen................................................................................................ 7
III. Anesthesie bij Pediatrische patiënten ....................................................................................................... 11
III. BIS - Anesthesie bij VROEGCASTRATIE ....................................................................................................... 13
IV. Anesthesie bij Geriatrische patiënten ....................................................................................................... 14
V. Anesthesie bij GDV (maagtorsie/ dilatatie) ................................................................................................ 17
VI. Anesthesie bij PANCREATITIS Niet besproken! ....................................................................................... 19
VII. Anesthesie bij leveraandoeningen ........................................................................................................... 20
VIII. Anesthesie bij nieraandoeningen ............................................................................................................ 23
IX. Anesthesie bij endocrinologische aandoeningen ....................................................................................... 30
X. Anesthesie bij neurologische aandoeningen .............................................................................................. 39
XI. Anesthesie bij (acute) respiratoire aandoeningen ..................................................................................... 42
2. STOMATOLOGIE (PROF. DR. VERHAERT)
1. Paradontale aandoeningen ........................................................................................................................ 45
2. Tandextractie ............................................................................................................................................. 57
3. Occlusie/malocclusie .................................................................................................................................. 61
4. tandafwijkingen ......................................................................................................................................... 63
A. Ontwikkelingsstoornissen van de tanden ................................................................................................ 63
B. Tandtrauma.............................................................................................................................................. 64
C. Cariës ....................................................................................................................................................... 66
D. Tandresorptie ........................................................................................................................................... 66
E. Pulpa-pathologie: ..................................................................................................................................... 66
5. Enkele specifieke ziekten bij de kat (belangrijk: examen!!) ........................................................................ 67
A. Tandresorptie ........................................................................................................................................... 67
B. Chronische gingivo-stomatitis .................................................................................................................. 70
1
,3. ORTHOPEDIE (PROF. VAN RYSSEN)
Inhoud............................................................................................................................................................ 72
0. Overzicht .................................................................................................................................................... 72
1. Inleiding tot de lessen orthopedie .............................................................................................................. 73
2. Algemene orthopedische aandoeningen .................................................................................................... 74
3. Orthopedische aandoeningen volgens oorzaak: Traumata ......................................................................... 81
1. Spalken en verbanden ................................................................................................................................... 81
2. Chirurgische fractuurbehandeling ................................................................................................................. 87
4. Orthopedische aandoeningen volgens lokalisatie: Voorpoot ...................................................................... 97
Schouder ........................................................................................................................................................... 97
Elleboog........................................................................................................................................................... 104
Carpus ............................................................................................................................................................. 110
Tenen .............................................................................................................................................................. 114
5. Orthopedische aandoeningen volgens lokalisatie: Achterpoot ................................................................. 116
Heup ................................................................................................................................................................ 116
Knie ................................................................................................................................................................. 120
beginselen van de Knie- en heupchirurgie ...................................................................................................... 127
Tarsus .............................................................................................................................................................. 142
6. Orthopedie bij De kat ............................................................................................................................... 148
7. Fysiotherapie............................................................................................................................................ 153
8. Arthroscopie bij kleine huisdieren ............................................................................................................ 163
9. Eerste lijns-diergeneeskunde.................................................................................................................... 165
10. Manken na behandeling ......................................................................................................................... 168
11. ufora testen ............................................................................................................................................ 170
2
,4. WEKE DELEN (PROF. DE ROOSTER)
1. Gastro-intestinale chirurgie ...................................................................................................................... 184
A. Maag ........................................................................................................................................................... 184
B. De darmen................................................................................................................................................... 191
2. Lever en milt chirurgie .............................................................................................................................. 200
3. Perianale chirurgie ................................................................................................................................... 208
Inleiding ........................................................................................................................................................... 208
Perianale fistulatie .......................................................................................................................................... 208
Perianaalklier neoplasie .................................................................................................................................. 208
Anaalzak .......................................................................................................................................................... 210
4. Oncologische chirurgie ............................................................................................................................. 215
Tumoren bij gezelschapsdieren ? .................................................................................................................... 215
Preoperatief onderzoek .................................................................................................................................. 215
Oncologische chirurgie .................................................................................................................................... 218
Lipoma ............................................................................................................................................................. 220
Mammatumoren ............................................................................................................................................. 220
5. Chirurgie van de huid ............................................................................................................................... 228
Inleiding wondbehandeling ............................................................................................................................. 228
Open wondbehandeling .................................................................................................................................. 228
Gesloten wondbehandeling ............................................................................................................................ 231
Huidplastieken – Reconstructieve huidchirurgie ............................................................................................ 234
6. Amputaties ............................................................................................................................................... 242
7. Urologische chirurgie................................................................................................................................ 251
8. Oorchirurgie ............................................................................................................................................. 269
9. Hernia chirurgie ........................................................................................................................................ 281
Umbilicale hernia / Navelbreuk ...................................................................................................................... 281
Abdominale hernia: Niet-umbilicaal. Niet-inguinaal, -scrotaal, -femoraal .................................................... 282
Inguinale hernia / Directe liesbreuk ................................................................................................................ 285
Hernia diafragmatica ....................................................................................................................................... 289
Perineale hernia .............................................................................................................................................. 290
3
,1. ANESTHESIE (PROF I. POLIS)
0. INLEIDING
INTRODUCTIE
INHOUD = Protocols
De (pre-) anesthetische aanpak van patiënten bij een aantal specifieke aandoeningen wordt
behandeld. Het is belangrijk dat je voorafgaande aan een anesthesie nadenkt over hoe de
aandoening een invloed kan hebben op het verloop van de anesthesie, over wat je (vooraf) kan doen
om de patiënt te stabiliseren/ voor te bereiden op de narcose.
INLEIDING: GEBALANCEERDE ANESTHESIE
“Balanced anesthesia”
Doel
• Reversibel bewustzijnsverlies
• Spierrelaxatie: patiënt goed positioneren voor chirurgie/diagnostiek
• Analgesie
Met
• Behoud van fysiologische functies: ademen, bloeddruk, temperatuur,..
• Vlotte en ongecompliceerde recovery
Op maat van de patiënt: aanpak afh. toestand patiënt
INSCHATTING PERI-ANESTHETISCH RISICO
ANAMNESE + PRE-ANESTHETISCH ONDERZOEK => RISICO-ANALYSE VOOR ANESTHESIE
• Anamnese:
o Signalement, diersoort, ras, geslacht, lichaamsgewicht,..
o Patiënt nuchter, bepaalde aandoening / medicatie, inspanningsintolerantie,..
o Dier eerder sedatie / narcose meegemaakt? Complicaties?
• Pre-anesthetisch OZ:
o Algemeen lichamelijk onderzoek, al of niet met bijkomende onderzoeken indien afwijkingen
➔ Risico-analyse = ASA schaal!
ASA schaal
o American society of anesthesiologists.
o Schaal van 1 (laag risico) tot 5 (hoog risico).
o E = emergency, aanvullen aan schaal. Bv. 2E.
o Risico op peri-anesthetische complicaties
stijgt vanaf ASA 3
o Vanaf ASA 3 = dieren met ernstige aandoening,
gelimiteerde functie = inspanningsintolerantie
o Vanaf ASA 4 = inspanningsintolerantie in rust
O Vanaf ASA 5 = stervende patiënt
4
,I. ANESTHESIE BIJ VOLWASSEN GEZONDE PATIËNTEN
Premedicatie = alfa2ag met opiaat
• Dexmedetomidine (1-10 µg/kg IV/IM)/ medetomidine (2-20 µg/kg)
• +
• Methadon (0.1-0.2 mg/kg IV/IM)
• Buprenorfine (10-20 µg/kg IV/IM)
• NSAID (bij gezonde patiënt)
Inductie = intraveneus >
• Propofol op effect (1-6 mg/kg IV)
• Alfaxalone op effect (1-3 mg/kg IV)
• Midazolam (0.2 mg/kg) + ketamine (5-10 mg/kg) IV
Onderhoud
• Isofluraan in zuurstof/lucht op effect
• Extra analgesie
o Lokale anesthesie techniek mogelijk? Bv epidurale block
o Intra operatieve analgesie:
▪ Ketamine: 0.5 mg/kg bolus – CRI: 0.5-1.5mg/kg/h
▪ Fentanyl: 2 µg/kg bolus – CRI: 5-15 µg/kg/h
▪ Lidocaïne: 1-2 mg/kg bolus – CRI 1-3 mg/kg/h
Recovery
• Voldoende analgesie aan boord? Evt. Methadon 0.1 – 0.4 mg/kg / Buprenorfine 10 -20 µg/kg
• NSAID ? Indien nog niet in premedicatie gegeven
o Indien na stap 1 en 2 patiënt nog altijd te pijnlijk?
Paracetamol, lidocaine, ketamine. Maar enkel na pijnscore vast te stellen.
• Sedatie ? Nerveuze dieren tijdens de premedicatie gaan tijdens de recovery vaak exciteren
o Dexmedetomedine bolus geven.
Verschil sedatie en premedicatie
• Beide gebruik van dezelfde producten
• Sedatie is bedoeld op zich, geen narcose achteraf.
• Sedatie is aan hogere dosering dan premedicatie.
• Zie tabel sedatie volgende pagina.
5
,Tabel sedatie
• 1. Welk effect wil je van je medicatie hebben?
o Milde vorm van sedatie tot zware sedatie
o Bijvoorbeeld Low FAS / Low fear, anxiety and stress
• 2. Is het een gezond of ziek dier?
• 3. Is het een hond of een kat?
• => Zo kijken welke producten er kunnen toegediend worden.
6
,II. ANESTHESIE BIJ CARDIOLOGISCHE AANDOENINGEN
PRINCIPES
Algemeen
Anesthesie bij cardiologische problemen is een uitdaging.
Alle anesthetica negatieve invloed op cardiovasculair stelsel.
Hartpatiënten gevoeliger aan:
1. Volume-overload: door teveel infuus
2. Aritmieën: door myocard hypoxie
3. Sterk verminderde cardiale reserve
Medicamenteuze stabilisatie pre-anesthetisch is aan te raden
Algemeen
Hartdebiet: CO = HF x SV = volume bloed dat in 1 minuut wordt
rondgestuurd
Bloeddruk: BP = CO x SVR (systemische vasculaire weerstand)
Slagvolume / SV: ~ Preload, Inotropie, Afterload
• Preload: Bloed dat aangeboden wordt in de linker ventrikel op einde diastole
• Inotropie: Hartspier-contractiliteit
• Afterload: Spanning in linker ventrikel en de aorta waartegen er moet gepompt worden
➔ Al deze parameters worden beïnvloed door anesthetica én door verschillende aard onderliggende
aandoeningen
Cardiovascular disease.
In BSAVA Manual of Canine and Feline Anaesthesia and Analgesia. Niet vanbuiten te kennen. Wel
mooi overzicht van de meest courant gebruikte anesthetica en pijnstillers met hun effect op het
cardiovasculair stelsel. 0 = geen invloed.
Enkel midazolam / minor tranquilizers en opiaten hebben weinig invloed. Dit zijn op zich geen
anesthetica.
7
, Anamnese + pre-anesthetisch OZ => toespitsen op cardiovasculair stelsel
Anamnese:
• Diersoort - raspredispositie – leeftijd - lichaamsgewicht
• Zeer belangrijk: inspanningsintolerantie? - syncope
• Afwezigheid van klinische symptomen = hogere anesthesie tolerantie
• (Hart)medicatie? Nuchter?
Pre-anesthetisch OZ: = algemeen LOZ
• Auscultatie + polspalpatie: polssterkte, polsdeficiet
• Dyspnee, reutels, HF, bijgeruis, hartritme
• CVT < 2 sec, kleur slijmvliezen
• Perifeer oedeem
Klinisch cardiologisch onderzoek: indien afwijkende zaken op algemeen LOZ
Bijkomend onderzoek:
• EKG bij onregelmatig hartritme: PVC’s, atrio-ventriculaire blocken, brady- of tachy-aritmieën
• Echografie/ Doppler bij bijgeruis: contractiliteit, klepinsufficiëntie, ventrikelwanddikte,
septumdefecten, stenosen
• RX thorax bij hoest, versterkt vesiculair ademen: vergrootte hartschaduw, longoedeem, stuwing bloedv.
• Bloeddrukmeting bij hart/nierpatiënt: oscillometrie, doppler: hypo- en hypertensie
Premedicatie
Niet altijd nodig
• Initieel is stress “gunstig” : chrono/inotroop/VC: BD stijgt
• MAAR steeds hoge mate van stress beperken:
o Stress = zeer hoge HF = korte diastoletijd = verminderde ventrikelvulling
o Hartdebiet en bloeddruk dalen
Vermijd alfa2-agonisten! (dex)medetomidine = Heel grote cardiovasculaire impact
• Verminderde hartspiercontractiliteit (hartdebietdaling)
• Perifere VC
• Initieel hoge bloeddruk (baroreceptoren geactiveerd => HF daalt = bradycard)
• Afname hartdebiet
• Bradycardie < 40 bpm
• AV-blocken (1e graads AV block = verlengd PR interval. Soms 2e graads.)
ACP: niet bij DCM / niet bij hypovolemie / hoger dan ASA 3
Wel interessant bij (mitralisklep)klepinsufficiëntie ASA 2 (geen symptomen): Door daling SVR
(VD door alfalyse) & daling afterload = bloed kan makkelijker rondgepompt worden naar algemene
circulatie, en minder door lekkende klep naar atrium..
Aangeraden: Opiaat + midazolam = weinig invloed op cardiovasculaire parameters
8
