2e master 2e semester
Optie KHD
Geneeskunde gezelschapsdieren II
Tine Haesebrouck
Diergeneeskunde UGent 2022-2023
2e master 2e semester Optie KHD
1
,Inhoud
1. VOORTPLANTING
A. PROBLEMEN BIJ DRACHTIGE HOND EN KAT ....................................................................................................... 5
B. OPVOLGEN DRACHT DYSTOCIE HOND EN KAT INDICATIES SECTIO .................................................................. 18
C. PROBLEMEN NA DE PARTUS ............................................................................................................................. 28
D. NEONATOLOGIE ................................................................................................................................................ 39
E. VEEL VOORKOMENDE AFWIJKINGEN BIJ INTACTE TEEF EN POES..................................................................... 50
F. VEEL VOORKOMENDE AFWIJKINGEN BIJ INTACTE REU EN KATER .................................................................... 63
G. CYCLUSAFWIJKINGEN EN INFERTILITEIT BIJ HOND EN KAT .............................................................................. 78
2. VACCINOLOGIE
1. Vaccinatie hond en kat ...................................................................................................................................... 89
2. Titer/Vacci check: Correct gebruik – interpretatie ............................................................................................ 95
3. Felien Leukemie Virus, Felien Immunodeficientie Virus => Diagnostische test-kits ....................................... 97
4. Pathosense ........................................................................................................................................................ 99
3. KLINISCHE VOEDING
0. Inleiding ........................................................................................................................................................... 101
1. Voeding bij GI aandoeningen .......................................................................................................................... 102
2. Voeding bij aandoeningen van pancreas ........................................................................................................ 113
3. Voeding bij aandoeningen van urinewegen .................................................................................................... 120
4. Voeding bij Intensive Care patiënten .............................................................................................................. 127
5. Voeding bij chronische nierziekte ................................................................................................................... 135
6. Voeding bij cardiologische aandoeningen ...................................................................................................... 143
7. Voeding bij leveraandoeningen ...................................................................................................................... 149
Examen: wat te kennen....................................................................................................................................... 154
4. ONCOPATHOLOGIE
1. RESPIRATIESTELSEL ......................................................................................................................................... 155
2. SPIJSVERTERINGSSTELSEL................................................................................................................................ 159
3. URINEWEGEN .................................................................................................................................................. 171
4. GENITAALSTELSEL............................................................................................................................................ 174
5. CIRCULATIESTELSEL ......................................................................................................................................... 179
6. INTEGUMENT .................................................................................................................................................. 180
7. HAEMOLYMFATISCH STELSEL .......................................................................................................................... 189
2
,8. BEWEGINGSSTELSEL ........................................................................................................................................ 191
9. ENDOCRIEN STELSEL ....................................................................................................................................... 193
10. ZENUWSTELSEL ............................................................................................................................................. 195
11. ZINTUIGEN ..................................................................................................................................................... 195
5. OFTALMOLOGIE
Examen:............................................................................................................................................................... 196
1. Orbita .............................................................................................................................................................. 197
2. Ooglid .............................................................................................................................................................. 202
3. Membrana nictitans ........................................................................................................................................ 209
4. Traanapparaat ................................................................................................................................................. 213
5. Conjunctiva ..................................................................................................................................................... 219
6. Sclera ............................................................................................................................................................... 224
7. Cornea (belangrijk!) ................................................................................................................................. 226
8. Uvea ................................................................................................................................................................ 240
9. Glaucoom ........................................................................................................................................................ 251
10. Lens ............................................................................................................................................................... 258
11. Vitreum (te lezen, geen examenleerstof) .................................................................................................. 265
12. Retina (te lezen, geen examenleerstof) .................................................................................................... 267
6. ONCOLOGIE
Oncologie ............................................................................................................................................................ 273
1. Introductie....................................................................................................................................................... 273
2. KLINISCHE BENADERING ................................................................................................................................. 274
3. VAAK VOORKOMENDE tumoren bij hond en kat ............................................................................................ 283
OVERZICHT TUMOREN .................................................................................................................................... 283
3.1 Lymfoom bij de hond ................................................................................................................................ 283
3.2 Lymfoom bij de kat .................................................................................................................................... 288
3.3 Tumoren van de huid ................................................................................................................................ 290
3.4 Mastocytoom / mastceltumor .................................................................................................................. 291
3.5 Tumoren in de blaas en urethra ................................................................................................................ 298
3.6 Hemangiosarcoom .................................................................................................................................... 301
3.8 Osteosarcoom ........................................................................................................................................... 305
3.9 Gastrointestinale tumoren ........................................................................................................................ 308
4. Casuïstieken .................................................................................................................................................... 315
3
, 7. MEDISCHE BEELDVORMING
1. BEELDVORMING VAN DE THORAX .................................................................................................................. 318
2. BEELDVORMING IN DE ONCOLOGIE ................................................................................................................ 345
3. BEELDVORMING VAN HET ABDOMEN ............................................................................................................ 354
4. BEELDVORMING IN DE ENDOCRINOLOGIE ..................................................................................................... 397
5. MEDISCHE BEELDVORMING - CASES ............................................................................................................... 404
8. DERMATOLOGIE
1. Feliene dermatologie ...................................................................................................................................... 411
2. PYODERMIE IN ALLE GLORIE ........................................................................................................................... 424
3. Huidaandoeningen van de neusspiegel .......................................................................................................... 435
4. Auto immune huidaandoeningen ................................................................................................................... 442
5. Immuungemedieerde huidaandoeningen ...................................................................................................... 450
9. GEDRAG
Deel 1: onderzoek, diagnose, therapie ............................................................................................................... 453
Deel 2.1: Overzicht gedragsproblemen hond ..................................................................................................... 473
Deel 2.2: Overzicht gedragsproblemen kat ......................................................................................................... 484
Deel 3: klinische gevallen .................................................................................................................................... 490
4
,1. VOORPLANTING – PROF. VAN SOOM
Propedeutica + lessen cyclus en dracht vorig semester ook te kennen!
A. PROBLEMEN BIJ DRACHTIGE HOND EN KAT
INLEIDING
OVERZICHT
• Onderzoek drachtige teef
• Abnormale dracht bij de hond en kat
• Intra-uteriene vruchtdood hond
o Resorptie
o Abortus
o Dracht verder met mummificatie/maceratie/rotting/doodgeboorte
• Intra-uteriene vruchtdood kat
• Partus prematurus
• Zieke teef tijdens dracht
• Andere afwijkingen
• Foetale afwijkingen
• Medicatie tijdens de dracht
ONDERZOEK DRACHTIGE FOKTEEF
• Voor dekking : Routine vaccinaties moeten in orde zijn (colostrum antistoffentiter goed)
• Teef moet behandeld zijn tegen ectoparasieten en ontwormd (2x/jaar teef alleen tot 4x/jaar in kennel)
• Geen gingivitis (tandsteen behandelen voor dek), otitis
• Eventueel vaccineren tegen herpes 1 week na dekking en 1 week voor partusdatum
o Enigste vaccin die we toedienen tijdens de dracht!
• ➔ Doel: weinig mogelijk medicatie tijdens de dracht
ONDERZOEK DRACHTIGE FOKTEEF
• Signalement : ras , leeftijd (2-6j)
• Anamnese : cyclus, dracht, ziekte
• Algemeen onderzoek teef:
o Goede algemene conditie
o Geen genetische ziekten in de lijn
• Specifiek gynaecologisch onderzoek :
o Vaginaal toucher (bij drachtige teef: indien probleem (bv pijn) bij dekking => bdw septum)
o Vaginoscopie
o Melkklieronderzoek (mastitis (na partus), mammatumoren (oudere teef))
5
,Dracht (herhaling)
• Dracht duurt 9 weken: constante lengte van de dracht (ovulatie – partus)
• Ovulatie: positieve progesteronwaarden
• Periodes
o Pre-implantatieperiode: embryos in BM migreren (+ spacing embryos)
o Implantatie rond 17 dagen (relatief laat) tot 3 weken => relaxinetest/echografie
o Organogenese: van 3-6weken, gevoelige periode
▪ 30d: gordelplacenta gevormd
▪ 35d: honden/katten te zien via echo
▪ 45d: verbening skelet start = RX mogelijk = kittens/pups tellen
=> RX best zo dicht mogelijk bij de partusdatum!!! Bv 65d.
o Ossificatieperiode (6w-9w): beenderen gevormd, haarkleed krijgen (rug -> perifeer)
▪ Pas vanaf dag 60: oke dat dieren geboren worden, ervoor niet zo levensvatbaar
INTRAUTERIENE VRUCHTDOOD HOND
Wat gebeurt er als de foeten afsterven?
• 1. Vroeg embryonale sterfte & resorptie (voor dag 30-34)
• 2. Abortus (1-3 dagen na sterfte foeten)
• 3. Dracht verloopt verder met dode foeten (verlengd)
o Mummificatie (indroging weefsels)
o Maceratie (verweking, oplossen weefsels (vochtig))
o Emfysemateuze vrucht (anaëroob rottingsproces, vrucht met lucht in de weefsels) (HK > Ho)
(Geknikte staarten = teken van inteelt)
6
,WAT GEBEURT WANNEER?
0.VROEG-EMBRYONALE STERFTE
• Embryonale sterfte vóór drachtdiagnose (D23-30)
• Incidentie: onbekend!!
• Mogelijke oorzaken:
o Baarmoederproblemen: CEH (cysten / cysteuze endometrium hyperplasie)
o Baarmoederproblemen: Subklinische endometritis
o Genetische afwijkingen (inteelt!!)
o Reu met abnormaal sperma (theoretisch, bevruchting maar geen embryonale ontwikkeling)
o …
• Verminderde drachtpercentages, kleinere nesten
1. RESORPTIE
• Embryonale sterfte voor ossificatie
• Incidentie: 10% drachten sterven enkele embryos
• Mogelijke oorzaken: genetische afwijkingen, infectie, competitie placentaplaatsen
• Vast te stellen via ECHOGRAFIE:
o Resten van dood embryo (*)
(bv vruchtzak zonder embryonale hartslag)
o Serosa – witte pijlen
o Abnormaliteiten: echogeen vocht (F) en
onregelmatige rand van vruchtzak
o Compartiment vruchtzak met normaal
vruchtwater (f)
o Vruchtzak heeft onregelmatige aflijning vs
rond/ovaal normaal
• Autopsie met onderzoek baarmoeder: groene;
slijmerige massa op plaats geresorbeerde foetus
7
,2. ABORTUS
SYMPTOMEN:
• Anorexie, rusteloosheid, braken (prostaglandines), koorts!!
o Teef voelt zich heel slecht
o (Pijn ~ Heel erge darmkrampen: delen foet naar buiten)
o Indien delen niet naar buiten: slecht voelen, ontstekingsproces,…
• Expulsie van (delen van) foeti
• Abnormaal vaginaal verlies: bloederig,
zwart, donkergroen, etterig
• Soms weinig of geen
• Algemeen ziek bij retentie
OORZAKEN
ABORTUS (NON-INF)
• Uterine body pregnancy
o Na D30 vaginaal bloedverlies
o Te weinig plaats voor pup in body uterus
o Spontane uitdrijving ene pup en echografische opvolging rest pups
o Risico zwangerschap!
• Chromosomale afwijkingen (oudere teef)
• Afwijkingen uterus: CEH, endometritis
• Hypoluteïdisme (zie partus prematurus, te weinig progesteron (door CL))
ABORTUS – INFECTIEUS => BACTERIE
• Brucella canis :
o Generaliseerde opgezette lymfeknopen
o (Late) Abortus na dag 35 (D45-55) met erge fœtale autolyse
o Geaborteerd materiaal = hoog infectieus !!
o Bacteriëmie: persisteert verschillende jaren
=> Langdurige antibiotica heeft geen nut
o Diagnose: serologie (2x met 30d tussen) of PCR
o Aangetaste dieren: weren uit fok (overdracht via dekking)
o België is vrij? (zoönose!)
o Serologie in EU: Nederland, België, Frankrijk,…. ➔ Door invoer van puppy’s in oostbloklanden
• Opportunistische kiemen : E. coli, streptococcen, stafylococcen, Pasteurella sp., Proteus, Pseudomonas…
=> Infectie / abortus veroorzaken in baarmoeder die onder progesteron staat.
• Zoönosen : oppassen indien zelf zwanger!!
o Salmonella : diarree, braken, koorts, depressie
o Campylobacter
o Listeria
o Leptospirosis : meningitis, uveitis
8
, • Diagnose
o Swab nemen van vaginale uitvloei teef
o Swab van maaginhoud fetus (raken snel overgroeid door E. coli!)
o Foetus / foetale weefsels (4°C) (bevriezen: histologische beelden verloren)
o Serum moederdier
o Brucellastalen opsturen naar Referentielaboratorium: Sciensano (voorheen CODA – CERVA),
Groeselenberg 99 1180 Ukkel, T 02 379 04 40
ABORTUS – INFECTIEUS => VIRUS
• Caniene herpes virus:
o Indien niet gevaccineerd: volledige quarantaine en geen contact nieuwe honden
o Eerste blootstelling aan virus tijdens dracht = risico
▪ Infectie tijdens vroege dracht: resorptie of fœtale sterfte en mummificatie
▪ Infectie tijdens midden dracht: abortus
▪ Infectie tijdens late dracht: vroeggeboorte
o Lesies van de placenta en infectie van de fœtus (resorptie, abortus of doodgeboorte)
o Pups: infectie tijdens passage geboortekanaal
▪ Sterfte (necrotiserende letsels organen) in de 1e week (replicatie tijd nodig)
• 1-2 dagen na partus overleden: wss bacteriële infectie door colostrumtekort
▪ Bij overleven van pup: cerebellaire en retinadysplasie
o Vaccinatie (1 w na dekking en 1 w voor partus)
• VERMOEDEN HERPESABORTUS? => Virus isoleren bij dode pup!
o Collecteer geaborteerde/dode pup (4°C)
o Nieren – speldenknopgrote witte necrosehaardje omgeven door bloedrandje
(totale diameter 1-2 mm)
o Virus isolatie is diagnostisch
o Serologie van de teef is niet diagnostisch!
DIAGNOSE VRUCHTDOOD
• Teef drachtig gezien op echo/RX ?
• Vaginale uitvloei tijdens dracht :
o Normaal : muceus kleurloos, rozig, geurloos (D30-35)
o Abnormaal : bloederig/etterig, groen, bruin, zwart, stinkend
• Koorts of kolieken bij drachtige teef
• Soms geen symptomen
9
