KVL psychische kwetsbaarheid
HOOFDSTUK 1: Een helikopterblik op onze geestelijke
gezondheidszorg
1.1 De geschiedenis van de psychiatrie: een kort overzicht
Hippocrates
Prehistorie – OudheidKrankzinnigheid = hersenziekte
“geestesziekte”
300-1600 Nutteloos, gevaarlijk, zot
Gekkenhuizen en gestichten
1600-1800 Internering
19e eeuw Pioniers!
Pinel en Guislain
1e helft 20e eeuw
Instellingen, maar ook holocaust - Psychogenocide Opkomst psycho-analyse, medische technieken
Psychofarmaca
1950-2010 Jaren ’60: antipsychiatrie
1.2 De psychiatrie vandaag (2010-nu)
- Behandelen, verzorgen, begeleiding krijgt ruimere invulling
- Van residentieel naar ambulant ( mensen zo weinig mogelijk uit hun omgeving halen)
- Meer participatie van patiënten en hun netwerk, vraaggestuurd werken
- Naar herstelgerichte benadering:
1) Klinisch herstel: problematiek is vastgesteld als verminderd
2) Sociaal herstel: problematiek heeft grote invloed op sociaal leven, hoe kan persoon weer in contact
komen?
3) Persoonlijk herstel: identiteit van persoon herstellen, waar zit de veerkracht?
* Herstelacademie: komen samen, delen ervaringen en steun. Werkt met herstelgericht werken.
* Kwartiermaken: gaan naar mensen toe zodat ze niet naar instelling moeten komen. Bv Torekes in
Gent, de maatschappij sensibiliseren en taboe wegwerken.
1.2.2 Ervaringsdeskundigen
= Mensen die zelf psychisch ziek zijn geweest, maar opleiding gekregen
,+ geven hoop en moed, destigmatiserend, veiligheid, vertrouwen, voorbeeld,…
- kan belastend, ontmoedigend en confronterend zijn voor cliënten
- moeite met grenzen, zichzelf te veel centraal stellen, te veel nabijheid, niet aanvoelen,…
1.2.7 Enkele definities
- Geestelijke gezondheid = (moeilijk te definiëren), mogelijkheid om te ontwikkelen naar eigen
behoeften zonder psychisch belemmert te worden.
- Psychiatrie = medische discipline die zich bezighoudt met ggz
- Psychopathologie = zoeken naar oorzaken en symptomen
- Psychische kwetsbaarheid = een veel ruimer begrip, (iedereen heeft dit in zich,) die het functioneren
kan belemmeren
1.2.8 DSM of ICD?
DSM = diagnostic and statistical manual of mental disorders
ICD = international classification of diseases
- Psychische kwetsbaarheid is bij iedereen anders, dus criteria niet te kennen, geen labels/stempels
- We kijken naar de mens als een holistisch wezen
Wereldwijd boek om classificatie
1.2.9 Bio-psycho-sociale benadering
- Holistische benadering: deze drie componenten beïnvloeden het mentaal welbevinden
- Liaisonpsychiatrie: lichamelijke (geneeskunde) en psychische problemen + artsen samenbrengen
1.2.10 Wanneer heeft iemand een geestelijk gezondheidsprobleem?
- Wanneer zien we iets pathologisch?
als iets niet verwacht wordt in een bepaald ontwikkelingsstadium
als je niet meer in de SL kunt deelnemen zoals anderen/hoe je zelf wil
de persoon zelf of omgeving heeft er last van (soms omgeving meer lijden dan persoon zelf door
realiteitsbesef kwijt te zijn)
1.2.13 Psychiatrische aandoening
- Vier voorwaarden:
‘afwijkend’ gedrag
, lijden, ongemak of beperking
functioneren op verschillende levensdomeinen negatief beïnvloed
de vorige 3 voorwaarden hebben een ‘duurzaam’ karakter
* dit hangt af van de sociologische, culturele en maatschappelijke context
1.2.16 Onrustwekkende toename van psychische problemen
- Zijn er meer toenames? Of zetten meer mensen de stap naar hulpverlening?
- Wordt ‘afwijkend’ gedrag maatschappelijk minder getolereerd?
- Legt de maatschappij hoge eisen op?
- Speelt de farmaceutische industrie een rol?
1.3 Een aantal markante vaststellingen op het vlak van GGZ
1.3.1 Overconsumptie van antidepressiva
- Off label gebruik = mensen die medicatie krijgen niet dmv hun ziekte maar om ze “handelbaar” te
houden
1.3.2 Zelfdodingen
- Van preventie tot zorg!
- Signaalherkenning en bespreekbaar maken!
- 1813, meer campagnes
1.3.3 Kinderen en jongeren
- Toename problematieken bij kinderen en jongeren + zeer lange wachtlijsten
- TEJO
* hangt nog veel taboe rond, veel denken dat hun problematiek niet erg genoeg is, het witte kind,
HOOFDSTUK 2: Diagnose en behandeling
2.1 Psychiatrie en psychiatrische ziekten
2.1.2 Wat is een psychiatrische ziekte?
= een ziekte met psychische (een stoornis van de psychische functies) dan wel lichamelijke
symptomen en/of door psychische oorzaken?
, - Bestaan al heel lang, toch soms nog steeds ontkend
starten bij samenhangende gehelen van klachten en verschijnselen die men als symptomen
aanduidt.
het geheel van deze symptomen wordt een syndroom genoemd (bv depressief syndroom)
- Psychiatrisch syndroom: verwijst dus naar een samenhangend geheel van symptomen die meestal
psychisch van aard zijn.
- Psychische functies worden onderverdeeld in 3 groepen:
* ‘het denken’: cognitieve functies; bewustzijn, aandacht, waarneming,…
* ‘het voelen’: affectieve functies; stemming en affect
* ‘het willen & handelen’: de conatieve functies; psychomotoriek, motivatie & gedrag
2.1.3 Kan een psychiatrische ziekte dan conceptueel zomaar gelijkgesteld worden met een
lichamelijke ziekte?
- Toch zijn klachten niet altijd psychisch van aard, patiënten klagen dikwijls over rugpijn, hoofdpijn,
uitputting, anorexia nervosa,…
- Angst en paniek wordt vaak zeer lichamelijk beleefd (zweten, hartkloppingen,..), maar toch wordt
angst meestal een psychisch symptoom genoemd. Pijn is in wezen een subjectief verschijnsel.
- “Nothing exsists in isolation”: niet alleen mensen, maar alle levende systemen zijn in voortdurende
uitwisseling met hun omgeving. -> men vertrek vanuit de mens als persoon, in zijn relationele context
en bestudeert zijn gedrag tot zijn omgeving.
Dualistische interacties: bv lichaam en geest.
Accentverschillen:
1) psychiatrie vertrekt vanuit de mens en unieke belevingswereld, artsen eerder vanuit
orgaansystemen
2) de arts-partner relatie: psychiatrie geïnteresseerd in gedrag van de mens, arts wordt verwacht dat
kennis en operatie goed verloopt.
3) aard van behandeling: psychiatrie gaat naast medicatie ook nog psychologische interventies
toepassen.
2.2 Diagnose in de psychiatrie: het psychiatrisch onderzoek
2.2.1 Hoe verloopt een diagnostisch gesprek (anamnese)?
Anamnese = ondervraging
Methodisch dualisme: het verstaan en verklaren; zowel de belevenis van de patiënt naast de
andere bv biologische verklaring.