Psychopathologie en Psychiatrie – Kinderen en jongeren 2022-2023
HS 1: Inleiding Kinder- en jeugd
psychopathologie en psychiatrie
- Kinder en jeugd-psychopathologie
- Historiek
- Classificatie
- Neurobiologische ontwikkeling
- Neurobiologische ontwikkelingsstoornissen
Rekening houden met de bedenkingen die we in de eerste les hebben gezien over de waarde van de
classificatiesystemen zoals de DSM: deze zijn relatief, constant in verandering en slechts een
samenvatting (wat niet hetzelfde is als ieder detail van die waarheid)
Wanneer kinderen en jongeren worden aangemeld met een probleem is er vaak ook een probleem
met/in het gezin en/of vriendengroep. Maar de DSM classificeert in hoofdzaak de presentatie van de
moeilijkheden aan de buitenkant van wat de jongeren op dat moment toont → absoluut maar een
deel van de dagelijkse realiteit
Er is heel wat kritiek op de zuivere classificerende diagnostiek
Waarom is de classificatie wel goed? Vanuit de studie van de gemeenschappelijkheden moet je niet
altijd van 0 beginnen als iemand aangemeld wordt met een bepaald beeld (je weet ineens al heel
veel dat ZOU KUNNEN van toepassing zijn)
Fenomenologie → het gaat in dit vak over de beschrijving van de stoornissen
Psychopathologie bij kinderen en jeugd is altijd moeilijk omdat we rekening moeten houden over
groeimogelijkheden en kansen, desalniettemin soms wel ernstige beelden (vaak beelden in wording,
dus nog kansen om bij te sturen)
1 Kinder- en jeugd psychopathologie
- Studie van kennis en praktijk m.b.t. psychiatrische beelden bij 0-18 j.
o Vroeger was het heel duidelijk afgebakend tot de wettelijke volwassenheid
o Volwassenen mogen niet opgenomen worden op jeugd bedden maar jongeren vanaf
15 jaar mogen wel opgenomen worden bij volwassenbedden. Maar wel proberen om
deze jongeren bij de jongerepsychiatrie blijven
o Er is de laatste jaren ook een tak ‘infant psychiatrie’ (0-1;5 jaar) ontstaan/verder
ontwikkeld → in de eerste vroege babyfase al helpen bij baby’s die gestresseerd zijn
door de manier waarmee dat de omgeving met hen om gaat → preventief weg
▪ Neurobiologische factoren zijn op die heel jonge leeftijd al aanwezig
▪ De hersenontwikkeling kan nog zo veel mogelijk beïnvloed worden naar de
positieve kant
▪ Gaat vooral over foutieve afstemming met ouders waardoor kind verkeerde
sociale afstemming leert
o 18 jaar als bovengrens is erg relatief, sommige zijn op hun 16j al de transitie aan het
maken naar een leven dat is samengesteld als het leven van een volwassenen.
Anderen beginnen pas later aan deze transitie (bv langere studies)
Pagina 1 van 99
PW 2 – Sem 2
,Psychopathologie en Psychiatrie – Kinderen en jongeren 2022-2023
o Tussen 16j en de 23/25 jaar = de transitieleeftijd → overgang maakt naar een
volwassen bestaan
▪ Is ook echt een afzonderlijke groep binnen de psychiatrie hierdoor
▪ Blijft meer bij de jeugdpsychiatrie aanleunen omdat er hier nog veel wordt
samengewerkt met de ouders, gezin en school. Een heel andere werking bij
de volwassenen
- Meer en meer ook inclusief de transitieleeftijd (jovo = jongvolwassenen t.e.m. 23j.)
o Aparte units dat worden geleid door volwassen en jongere psychiater
- Leeftijdsafhankelijke nosologie en classificatie (apart classificatiesysteem)
o 0-5j: DC 0-5 → voor de infant psychiatrie
o 6-18j: DSM-5 → vanaf 5 jaar hetzelfde boek als de volwassenen, waar
delen instaan die specifiek gezicht zijn op jongeren en kinderen
- Kinderpsychiatrie = Gezinspsychiatrie
o Alles wat je voor jezelf beslist heeft invloed op de context maar ook alles wat de
context beslist heeft veel invloed op jou
o Er moet altijd ook met het gezin gewerkt worden binnen de kinder- en
jongerenpsychiatrie
o Gezinstherapie, maar ook veel samenwerken met o.a. de school
Gedeelde domeinen met volwassenpsychiatrie
- Peripartale psychiatrie (parent-infant-mental health)
o Nog voor de infant psychiatrie, het ongeboren kind
o Vb: middelenmisbruik bij de mama, ouders die het noorden kwijt zijn,
tienerzwangerschap
- KOPP (kinderen van ouders met psychiatrische problemen) – Kindreflex
o Hier is het niet noodzakelijk dat de kinderen zelf een probleem ontwikkelen, er
kunnen patronen ontstaan waar het kind wel wat steun kan gebruiken (niet altijd
heel zorgwekkend)
o Hiervoor is de kindreflex ontwikkeld: Iedereen die met volwassenen werkt moet in
het eerste contact nakijken wat de gezinssamenstelling zijn om te kijken of er
kinderen zijn en of deze veilig zijn. Wilt ook zeggen dat HV die met ouders werken
een goed gesprek kunnen hebben over ouderschap. Dit thema wordt vaak
weggeduwd (bespreekbaar maken
o Vb: petrificatie, ouders met regelmatige depressieve periodes
- Transitiepsychiatrie (tussen de 16 en 23 jaar)
- Kennisdeling (wetenschap, methodieken, therapieën, …)
o Het gaat over dezelfde organen etc. (vaak hersenen), de wetenschap is zo groot
geworden dat die ondertussen gescheiden is, hoewel de methodieken en therapieën
in oorsprong dezelfde zijn worden ze heel erg verschillend toegepast
o Manier van de toepassing van therapieën worden wel op een andere manier
toegepast
Pagina 2 van 99
PW 2 – Sem 2
,Psychopathologie en Psychiatrie – Kinderen en jongeren 2022-2023
Ontwikkeling centraal
Wat bedoelen we nu met die ontwikkeling.
De ontwikkeling van een kind doorheen zijn jeugd maakt dat eenzelfde beeld zich op hele andere
manieren uit en andere gevolgen heeft voor het kind en zijn omgeving
- Hersenontwikkeling
- Nature-nurture transactionaliteit: doorheen de hele ontwikkeling (zeker begin) is er telkens
een interactie tussen de twee die een impact hebben op de ontwikkeling van het andere
o Hersenen: use it or lose it → wat je niet oefent zal je verleren, de dingen
dat je op de juiste momenten in het leven oefent zal je beter kunnen (sensitieve
periodes)
o Gen-omgevingsinteracties → genetische kwetsbaarheden (slechts 2%
verschillende genetische basis tussen mensen, hierin zit de genetische gevoeligheid)
- Ontwikkelingsdomeinen
o Psychomotorisch: de manier waarop je in u lichaam zit
o Socio-emotioneel: alles met relaties en emoties uiten en controleren
o Cognitief: hoe denk je, aandacht
o Moreel: hoe redeneer je over goed en slecht en rekening houden met anderen
hierbij
o Identiteit: voelen zodat je u voelt, …
Hoe, waar en wanneer is kinderpsychiatrie dan anders dan volwassenpsychiatrie?
Naast de gemeenschappelijkheden zijn er ook heel wat verschillen tussen K&J en V psychiatrie
Al dit heeft dan tot gevolg dat er ook andere tekstboeken, tijdschriften, netwerken en therapieën zijn
voor de kinder- en jeugdpsychiatrie dan voor de volwassenpsychiatrie
Zelden kind dat zelf hulp gaat zoeken, vaak komt het door een ouder/volwassen die zich zorgen
maakt → heeft invloed op de rechtspositie van het kind
Pagina 3 van 99
PW 2 – Sem 2
, Psychopathologie en Psychiatrie – Kinderen en jongeren 2022-2023
2 Historiek
2.1 Veranderende positie van het kind doorheen de geschiedenis
Hoe ernstig nemen wij een kind en hoeveel mag een kind over zichzelf zeggen (autonomie) vs. als
volwassenen beslissen en waarover dan
Grieken: Kind heeft bescherming nodig
- Kind heeft bescherming nodig tot dat ze aan de transitieperiode kwamen
- Maakte hun transitie al veel vroeger dan nu (vb: Alexander de Grote is op zijn 17jaar aan zijn
veroveringstochten naar Azië begonnen)
Plato (428-348 BC): ook Plato beschreef al termen zoals ‘good enough parenting met 2 uitersten
en hun gevolgen (heel dicht tegen de visie nu)
- Verwenning (door ouders) → kinderen met Prikkelbaarheid
- Tirannie (van ouders) → kinderen met Somberheid
Middeleeuwen (500-1500): Ambivalentie t.o.v. “kind” =
- Kleine volwassene met economische waarde
- Toch ook spel (vooral bij de rijke kinderen), want die nood aan spel etc. was er toen ook want
ze zijn nog niet in staat om alles te doen zoals een volwassenen omdat ze nog niet volledig
ontwikkeld zijn
- Disciplinering – tuchtiging
- Er werd niet aan opleiding gedaan, kinderen werden niet als iets aparts gezien
18eE: Verlichting: Rousseau (1712-1778)
- Terug als observatoren van kinderen opgesteld → vanuit de natuurlijke ontwikkeling terug
naar de kneedbaarheid en sensitieve periodes van kinderen gekomen
- Opvoeding & onderwijs belangrijker dan economisch nut
- Ontwikkelingsgericht leren
2.2 Eerste “kinderpsychiatrische behandeling”
Itard, 1801: (the wild boy of Averyron)
- We zien dat kinderen op bepaalde leeftijden dingen leren, maar sommige kinderen kunnen
dit niet → wil zeggen dat er ergens iets fout zit
- Mémoire et Rapport sur Victor de l’Aveyron
- 5 jaar opvoedingstraining
o Geen taal verworven
o Wel enigszins gesocialiseerd
- Discussie: Itard/ Pinel:
o Aanleg versus Opvoeding
o Nature versus Nurture
o Je kent de achtergrond van het kind niet. Het kan zijn dat het kind al moeilijkheden
had waardoor de ouders hem hebben achtergelaten. Dit is dus geen rechtstreeks
bewijs dat taal absoluut niet meer kan aangeleerd worden wanneer de sensitieve
periode voorbij is
Pagina 4 van 99
PW 2 – Sem 2
Les avantages d'acheter des résumés chez Stuvia:
Qualité garantie par les avis des clients
Les clients de Stuvia ont évalués plus de 700 000 résumés. C'est comme ça que vous savez que vous achetez les meilleurs documents.
L’achat facile et rapide
Vous pouvez payer rapidement avec iDeal, carte de crédit ou Stuvia-crédit pour les résumés. Il n'y a pas d'adhésion nécessaire.
Focus sur l’essentiel
Vos camarades écrivent eux-mêmes les notes d’étude, c’est pourquoi les documents sont toujours fiables et à jour. Cela garantit que vous arrivez rapidement au coeur du matériel.
Foire aux questions
Qu'est-ce que j'obtiens en achetant ce document ?
Vous obtenez un PDF, disponible immédiatement après votre achat. Le document acheté est accessible à tout moment, n'importe où et indéfiniment via votre profil.
Garantie de remboursement : comment ça marche ?
Notre garantie de satisfaction garantit que vous trouverez toujours un document d'étude qui vous convient. Vous remplissez un formulaire et notre équipe du service client s'occupe du reste.
Auprès de qui est-ce que j'achète ce résumé ?
Stuvia est une place de marché. Alors, vous n'achetez donc pas ce document chez nous, mais auprès du vendeur cathoschelkens. Stuvia facilite les paiements au vendeur.
Est-ce que j'aurai un abonnement?
Non, vous n'achetez ce résumé que pour €15,49. Vous n'êtes lié à rien après votre achat.
